چگونه یک خانواده امن داشته باشیم؟

نجمه مهدی‌زاده اظهار کرد: امنیت در خانواده یعنی اعضاء خانواده بتوانند نیازهای خود را با یکدیگر در میان بگذارند و به عبارتی خودشان باشند، بتوانند از ترس‌های خود حرف بزنند و نقابی نداشته باشند، آن زمان است که خانه جای امنی است.

در یک خانواده اَمن افراد می‌توانند بدون دغدغه در مورد نیازها و نگرانی‌های خود صحبت کنند، البته این گفت‌گو قرار نیست که حتما نتیجه بیرونی داشته باشد، کما اینکه می‌تواند نتیجه داشته باشد. موضوع مهم این است که مسیری در جهت شنیده شدن و گفتمان فراهم شود. این چنین فضاهایی در خانواده زمینه رشد را ایجاد می‌کند. هر چه روابط افراد از این فضا دورتر باشد، روابط پیچیده‌تر خواهد شد و فرد با کوچک‌ترین چالشی بهم می‌ریزند.

مهدی‌زاده در مورد اینکه چگونه می‌توان امنیت را در خانواده برقرار کرد، گفت: هر خانواده‌ای نیاز دارد تا مرزهای تعریف شده‌ای ‌از خود داشته باشد؛ یعنی هریک از اعضای خانواده علاوه بر اینکه یک فضای شخصی برای خود دارد، فضاهای تعاملی با همسر، فرزندان و سایر بستگان نیز دارد. گاهی در برخی از خانواده‌ها این مرزها از بین می‌رود و به صورت ناخودآگاه آسیب‌هایی به همراه دارد .

این زوج درمانگر با بیان اینکه مهم‌ترین مسئله در ایجاد فضای اَمن در خانواده وجود همدلی در بین اعضای خانواده است، ادامه داد: همدلی زمینه ساز دیدن، شنیدن، درک و توجه کردن به یکدیگر است. زمانی که همدلی در بین اعضا کمرنگ شود ریسک  قضاوت ، سرزنش، فاصله گرفتن و سایر آسیب‌های ارتباطی افزایش می‌یابد.

وی در خصوص فضاهای مجازی و ایجاد امنیت در این فضا عنوان کرد: در شرایط فعلی بخش مهمی از زندگی ما انسان‌ها به فضای‌های مجازی مرتبط می‌شود. لذا با توجه به شیوع بیماری کرونا بسیاری از خریدها، دوره‌های آموزشی برای فرزندان و همچنین بیشتر مشاغل به صورت مجازی فعالیت دارند و حتی برخی از افراد معاشرت خانواده‌های خود را به همین طریق برقرار می‌کنند.

 مهدی‌زاده با بیان اینکه «اگر زوجین اطمینان‌خاطر نسبت به یکدیگر داشته و همسران اولویت اول یکدیگر باشند، آسیب به حداقل خود می‌رسد»، بیان کرد: زمانی که فضای مجازی مقدم بر رابطه‌ها و نیازهای خانواده شود، بیشترین آسیب به بدنه خانواده وارد می‌شود و این امر سبب ایجاد اضطراب، نگرانی و ناامنی در فضای خانواده می‌شود.

شاید داشتن دوست اجتماعی از نگاه برخی خانواده‌ها مسئله مهم و جدی نباشد. از طرفی برای برخی خانواده‌ها این موضوع آسیب‌زننده و ناپسند است. مادامی که  فرد برخی از  تعاملات خود را پنهان می‌کند، آسیب در ارتباط زوجین نیز مطرح می‌شود که در اصطلاح روابط فرازناشویی نامیده می‌شود.

زوجین با الگوهای تعاملی ناایمن، از صمیمیت دور بوده و نیازهایشان بدون پاسخ باقی می‌ماند. هر چه فاصله، پرخاشگری و سردی بین زوجین بیشتر شود، ریسک روابط فرازناشویی نیز بالاتر می‌رود. در این‌گونه روابط زوجین به لحاظ فیزیکی ظاهرا کنار هم هستند، اما به لحاظ روانشناختی از یکدیگر دور بوده و احساس تنهایی می‌کنند که خود زمینه اصلی شروع روابط روانشناختی است.

در چنین شرایطی کمک گرفتن از روانشناس، بهترین راه‌حل تخصصی است که زوجین می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. سخت‌ترین اتفاق در بین زوجین مسئله ارتباط فرازناشویی است که اصطلاحا جراحت دلبستگی نامیده می‌شود. این جراحت دردناک بوده و به سختی درد و آسیب آن از بین می‌رود. مادامی که دونفر بخواهند و تلاش کنند این جراحت  قابل ترمیم است.

بیشترین عوارض این جراحت بر روی همسر خیانت دیده و فرزندان است و حتی  روی خود فرد خیانتکار اثر می‌گذارد. به‌طوری‌که فرزندان در روابط خود اعتمادشان را از دست می‌دهند و دچار اضطراب‌هایی می‌شوند. آسیب‌های ناشی از این اتفاق تا سال‌ها در ذهن و روان افراد باقی می‌ماند، مگر اینکه درمان روانشناختی داشته باشند.

مهدی‌زاده تاکید کرد: هر چه همدلی، صمیمیت، در دسترس بودن و دغدغه‌مندی در روابط بیشتر باشد، حال رابطه مناسب خواهد بود. پژوهش‌ها نشان می‌دهد افرادی که بیشتر تنها و گوشه‌گیر هستند، ریسک این روابط در بین آن‌ها بالاتر است. این افراد اهل معاشرت نیستند، مهارت‌های کلامی بالایی ندارند و حجم هیجانات عمیق خودرا با دیگران به اشتراک نمی‌گذارند. آن‌ها به امید به دست آوردن همه این نقص‌ها به دنبال نفر سوم می‌روند که متاسفانه در بیشتر مواقع موفق نیستند.

همیشه این نگاه وجود دارد که فضای خانواده و جامعه در ایجاد چنین روابطی تاثیرگذار هستند. همچنین رشدیافتگی فرد سهم زیادی در ایجاد این روابط به خود اختصاص می‌دهد. هر چه افراد از رشدیافتگی بیشتری برخوردار باشند می‌توانند از راه‌حل‌های موثرتری استفاده کنند. 

این زوج درمانگر تاکید کرد: رابطه، محصول تعامل دو نفر است و از برآیند معاشرت آن دو نفر رابطه شکل می‌گیرد. در مواقعی که مسائل و مشکلات در روابط پیش می‌آید جنگ و دعوا راه‌حل مناسبی نیست و ناامنی را بیشتر می‌کند. پیشنهاد می‌شود که برای رفع مشکلات از متخصص و روانشناس کمک گرفت، زیرا لازم است با گفت‌گوهای تخصصی مسئله را شناسایی کرد و راه حل آن را پیدا نمود. همچنین نیاز است که هر کدام از طرفین، تغییراتی را  در خود ایجاد کنند تا دیگر شاهد چنین اتفاقاتی در رابطه نباشند.