خطرات و تهدیدات فضای مجازی بیخ گوش فرزندان!

بسیاری از ما هیچگاه خطر را برای خود نمی‌بینیم و تصورمان این است که مشکلات فقط برای دیگران رخ می‌دهد چون ما همیشه مواظبیم! اما آیا وقعا در واقیت هم همینطور است؟ چند درصد از والدین برفعالیت فرزندانشان در فضای مجازی نظارت دارند و آیا این نظارت به درستی صورت می‎گیرد؟
 

در روزهایی که کودکان و نوجوانان به خاطر یا حتی گاهی به بهانه مجازی شدن آموزش‌ها ساعات زیادی را در فضای مجازی می‌گذرانند بیش از هر زمان دیگری سیبل سواستفاده‌گران، بیماران مجازی یا بازی‌های هدف دار قرار می‌گیرند، بی آنکه خانواده‌شان متوجه چنین موضوعی باشند.

حتما می‌دانید به این دست از رخدادها در فضای مجازی که کودک را تحت آزار جسمی یا روانی قرار می‌دهد «کودک آزاری برخط» می‌گویند به طوری که حتی ممکن است خود کودک در آن زمان متوجه آزار و اذیت نباشد. به منظور بررسی بیشتر این رخداد و بیان جزئیات بیشتر با یکی از کارشناسان حوزه فضای مجازی، سیدعلیرضا آل داوود، پژوهشگر سواد رسانه به گفتگو پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
 

کودک آزاری برخط
سید علیرضا آل داوود در توضیح مفصل تر «کودک آزاری برخط » بیان داشت:  کودک آزاری برخط یعنی هر نوع اذیت و آزاری که در بستر فضای مجازی از طریق پیام رسان‌ها، شبکه‌های اجتماعی، بازی‌های برخط یا با استفاده از سرویس‌های اینترنت اتفاق بیفتد و کودکان یا نوجوانان را در معرض قلدری‌های اینترنتی، فریب و اغفال جنسی، آزار جنسی یا احساسی قرار بدهد.

او اضافه کرد: کودک آزاری برخط، دقیقا می‌تواند شبیه به اذیت و آزار‌هایی باشد که در دنیای حقیقی هم اتفاق بیفتد. فرد کودک آزار امکان دارد، کودک یا نوجوان را به تدریج از طریق ارسال پیام‌های متنی یا چند رسانه‌ای محبت آمیز، تهدید کننده، فریبنده و یا قلدری و اخاذی فریب دهد تا آنچه را می‌خواهد به دست آورد.

لایوهای مستهجن زیر سن بلوغ، زنگ خطری برای والدین و مسئولان
این پژوهشگر سواد رسانه‌ای با اشاره به چنین  مواردی که اخیر رخ داده گفت : در چند ماه گذشته شاهد چندین مورد از کودک آزاری برخط در داخل کشور بودیم. لایو‌های اینستاگرامی و لایکی به شدت به محلی برای فریب کودکان و بهره کشی‌های جنسی و غیر اخلاقی  تبدیل شده‌اند و متاسفانه در یک مورد آن شاهد بودیم که یک نوجوان پسر ۱۴ ساله که خود را تینیجر معرفی کرده بود به درخواست خودش در لایوی غیراخلاقی با یک اینفلوئنسر فعال در اینستاگرام مقیم  ترکیه حاضر شد و آن صحبت‌های بسیار عجیب، خطرناک و تاسف بار را بر زبان آورد.
 

او همچنین بیان داشت: متاسفانه شبکه‌های اجتماعی تصویر محور و وجود نوجوانان پیش از سن بزرگسالی و بلوغ در این فضا‌ها، منجر به کاهش سن بلوغ شده و در صورت استمرار، فجایعی مانند لایو آن پسر بچه اتفاق می‌افتد. پس از این لایو و واکنش‌های بسیار به آن، کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه برقراری ارتباط با طفل یا نوجوان در فضای مجازی به منظور آزار جنسی را از جمله موارد کودک آزاری دانست و آن را مصداق محتوای مجرمانه عنوان کرد.


جرایم را بشناسید و پیگیری کنید
 سید علیرضا آل داوود در ادامه صحبت‌های خود به برخی از جنبه‌های کودک آزاری که در فضای مجازی جرم محسوب می‌شوند اشاره کرد و بیان داشت: طبق اخبار اعلام شده به صورت خاص، تولید، انتشار، تبلیغ و ترویج محتوای مستهجن یا مبتذل که در آن‌ها از اطفال و نوجوانان استفاده شده است یکی از مصادیق محتوای مجرمانه شناسایی شده است.
افشای هویت، اطلاعات و اسرار طفل یا نوجوان بزه‌ دیده یا در وضعیت مخاطره‌آمیز نیز یکی دیگر از مصادیق محتوای مجرمانه شناسایی شده است.

همچنین انتشار هرگونه محتوا در جهت تحریک یا ترغیب به کودک آزاری در فضای مجازی نیز به عنوان محتوای مجرمانه شناسایی شده است و اگر این فعالیت‌ها در فضای مجازی صورت گیرد، به عنوان جرم شناسایی خواهد شد.

اینستاگرام و لایکی، بستری حمایتگرانه برای کودک آزاری برخط
آل داوود توضیح داد: متاسفانه به دلیل وجود فضای یله و رهای فضای مجازی در داخل کشور، سکو‌های نظیر اینستاگرام و لایکی به بستر کودک آزاری برخط تبدیل شده‌اند و در این جنگ شناختی ادراکی هیبریدی دشمنان مردم در داخل و خارج از کشور به دنبال تغییر سبک زندگی، هویت و آینده نوجوانان و جوانان در این فضا هستند.

وی ادامه داد: در حال حاضر به وضوح شاهد سو استفاده افراد سودجو یا والدین ناآگاه در اینستاگرام هستیم که برای گرفتن چند فالور، لایک یا هزینه تبلیغات از کودکان بهره کشی‌های جنسی و غیر اخلاقی می‌کنند و با انتشار تصاویر خاص از کودکان، حریم خصوصی آنان را به خطر می‌اندازند بنابراین  برخورد جدی و اعمال مجازاتی قابل توجه برای این افراد می‌تواند تا حد زیادی با ابزار شدن کودکان در فضای مجازی مقابله کند. 


راهکارهایی مهم برای مقابله با کودک آزاری برخط
این پژوهشگر سواد و رسانه یکی از مهمترین راهکار‌ها برای مقابله با کودک آزاری برخط در کنار وضع قوانین سخت گیرانه، راه اندازی شبکه مرتبط با فعالیت کودک و نوجوان جدا از اینترنت بین المللی دانست و اضافه کرد: و جلوگیری از دسترسی کودکان و نوجوانان به شبکه‌های اجتماعی و ارتباطی با رده سنی بزرگسالی است و در حال حاضر شاهد هستیم مثلا پیام رسان آمریکایی واتس اپ متعلق به فیس بوک، سن استفاده را با توجه به قوانین اتحادیه اروپا ۱۶ سال تعیین کرده است که به خوبی نقش محتوا و پیام‌ها را که مخل شخصیت کودک است نشان می‌دهد.

او در پایان بیان کرد: اما در راحت‌ترین حالت ممکن، مراقبت‌های والدین در هنگام استفاده کودک و نوجوان از شبکه بی بند و بار و رهای اینترنت نیز نقش بسیار مهمی در جلوگیری از کودک آزاری برخط دارد. نظارت والدین در روی بازی‌های آنلاین و رایانه‌ای آفلاین نیز می‌تواند از انحراف کودک و نوجوان جلوگیری کند.

گزارش از فاطمه کربلایی
باشگاه خبرنگاران جوان