هشدار رئیس سازمان نظام روانشناسی در خصوص بحران سلامت روان در دوران پسا کرونا

دکتر محمد حاتمی در "نخستین همایش ملی مداخلات در بحران و سلامت روان" که به صورت مجازی، توسط جمعیت هلال احمر با همکاری سازمان نظام روانشناسی و مشاوره برگزار شد، اظهار کرد: در دوران پسا کرونا با بحران سلامت روان مواجه خواهیم بود چراکه افراد سوگ فرو رفته خود را بروز می دهند و بروز آثار روانشناختی نظیر افسردگی، وسواس، اضطراب و حتی آسیب‌های اجتماعی نظیر طلاق و اعتیاد را در آن دوران پیش بینی می کنیم.

در ادامه رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره درباره بحران ناشی از کرونا، گفت: قرنطینه باعث ایجاد شکاف میان خانواده ها شد. این محدودیت ها روی ارتباطات درون خانوادگی و زوجین تاثیرات خود را گذاشته است.

وی افزود: قرنطینه روی سالمندان هم تاثیرات مخربی داشته و این نگرانی ها در حوزه سالمندان وجود دارد. سیستم ایمنی افراد باید به گونه ای باشد که بدن فرد با ویروس مبارزه کند، کسانی که دچار اختلالات روانی هستند، سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است و کرونا اثرگذاری بیشتری روی این افراد خواهد داشت.

حاتمی افزود:  ما در حال حاضر در شرایط مناسبی وجود نداریم و سلامت روان مردم در مخاطره است. وقتی با این شرایطی مواجه هستیم در حالت دفاع روان شناختی هستیم و تاثیرات منفی خود را در حد اختلافات می گذارد اما اثرات دراز مدت آن در ایام پسا کرونا فاجعه آمیز خواهد بود.

وی اثرات روانشناختی قرنطینه بر روی کودکان و نوجوانان را از جمله دغدغه های اصلی این سازمان دانست و ادامه داد: سنین ۶ تا ۱۸ سال سنین تحول رشد است و این رشد در بستر فعالیت جمعی و نقش پذیری اجتماعی محقق می شود و در این قرنطینه این رشد حاصل نمی شود و در دوران پسا کرونا با کودک و نوجوانی شاهد خواهیم بود که نتوانسته رشد به هنجاری را طی کند. همچنین اغلب مراجعات ما در این دوران معطوف به کودکان و نوجوانان بوده است که دچار خستگی روانی شده اند.


رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره با اشاره به لزوم تحت پوشش بیمه قرار گرفتن خدمات روانشناسی به ویژه در شرایط بحران کرونا، تصریح کرد: امروزه اقشار کم درآمد از خدمات روانشناسی محروم اند و درخواست سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور از رئیس جمهوری و مسئولین ستاد ملی کرونا این است که حداقل در شرایط فعلی پاندمی کووید ۱۹ اقشار کم درآمد بتوانند با بیمه های پایه، تامین اجتماعی و... از خدمات روانشناسی و مشاوره استفاده کنند چراکه امروزه اکثریت مردم به دلیل درآمد پایین نمی توانند از خدمات روانشناسی و مشاوره بهره ببرند.

حاتمی گفت: در حال حاضر سلامت روان مردم در تمامی زمینه ها نظیر اعتیاد و مشکلات روانشناختی مخاطره آمیز است، از این رو باید از تمام ظرفیت های لازم برای مقابله با این شرایط استفاده کنیم. در شرایط فعلی لازم است برای سلامت روان مردم برنامه ریزی بیشتری انجام شود و صدا و سیما برنامه های آموزشی بیشتری در این زمینه داشته باشد.

وی افزود: با شروع بحران کرونا در ایران، در میان مردم اضطراب و نگرانی شدید و ترس غیر طبیعی دیده می‌شد که بر روی روان و جسم آنها اثرات منفی برجای گذاشته بود. از سوی دیگر واکنشات افرادی که دارای بیماری زمینه‌ای روانشناختی نیز بودند شدیدتر و نگرانی‌ آنها نسبت به بیماری بیشتر بود به طوری که بعضا نشانه‌هایی در حد خودکشی نیز در برخی افراد دیده می‌شد.

حاتمی گفت: از سوی دیگر در اوایل شیوع کووید ۱۹ در ایران شایعات مربوط به بیماری و اطلاعات پیرامون آن نیز زیاد بود و همین امر منجر به ایجاد ترس غیر منطقی و التهاب و در نهایت واکنش هیجانی در بین مردم شده بود. از طرفی با لزوم وجود ترس منطقی برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی مواجه بودیم و از طرف دیگر باید وضعیت را به آرام سازی روانی سوق می‌دادیم. در این شرایط از طریق سامانه ۴۰۳۰ و سایر امکانات موجود در کشور توانستیم سطح کشور را به آرام سازی و در عین حال رعایت پروتکل‌ها سوق دهیم اما به تدریج با عادی انگاری رعایت پروتکل‌ها از سوی مردم منجر به ایجاد موج دوم و سوم کرونا شد.

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور ادامه داد: در شرایط فعلی تمامی افرادی که دچار بیماری شدند و یا در خانواده خود عزیزی را از دست دادند از نظر روانی با مشکلاتی مواجه شده‌اند. در پیش از پاندمی کووید ۱۹ با امکان برگزاری مراسم عزاداری و همدلی مردم با خانواده‌ها شرایط درک از دست دادن عزیزان راحت‌تر بود اما اکنون این سوگ را باید در خود حفظ کنیم و مردم با سوگ در خود فرو رفته‌ای مواجه‌اند.

به گفته حاتمی در حال حاضر شرایط روان مردم مخاطره آمیز است و اثرات دراز مدت آن در دوران پسا کرونا خود را بروز خواهد داد به طوری که مردم دچار افسردگی روانی و مشکلات روانی پسا کرونا خواهند شد، از این رو از جمله اقدامات سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور تولید بسته‌های آموزشی در راستای تغییر سبک زندگی جدید مردم است.

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره همچنین با اشاره به اهمیت "اعتماد سازی ملی" در شرایط فعلی گفت: مردم به علت عدم ارائه پیام‌های یکدست در سطح کشور مجبور به مراجعه به رسانه‌های بیگانه و مغروض و فضای مجازی هستند، ما باید از طریق اقناع سازی، اعتماد سازی و هماهنگی در ارائه اطلاعات اعتماد ملی را ایجاد و سلامت روان را از حاشیه به متن منتقل کنیم.

وی افزود: در حال حاضر مردم همچنان ابهام دارند، شایعات زیاد است و هم‌چنان نیازمند صحبت کردن و گفت‌وگو و مشاوره‌اند. مردم هم‌چنان التهاب دارند و باید به سوالات آنها پاسخ داده شود. باید اطلس روانشناختی شهرها را آماده کنیم و آمار دقیقی را در اختیار مسئولان قرار دهیم. مداخلات روانشناختی باید نهادینه شود و زیر ساخت‌های لازم فراهم شود، در این زمینه سازمان نظام روانشناختی آماده همکاری و در اختیار قرار دادن سرمایه‌های اجتماعی خود به سایر نهادهای اجرایی کشور است.


افزایش ۶۰ درصدی خودکشی در جهان
عضو شورای مرکزی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور گفت: آمار خودکشی در ایران یک چهارم میانگین جهانی است و با ۴.۱ نفر خودکشی در رتبه ۱۴۹ جهان قرار دارد. این آمار در بین مردان ۵ نفر در یکصد هزار نفر و در بین زنان ۳.۱ نفر در یکصد هزار نفر است.