والدین در دوران کرونا چگونه الگویی برای فرزندان باشند؟

فرنگیس شریفی باستان افزود: طبق تئوری یادگیری اجتماعی «آلبرت بندورا» روان‌شناس کانادایی، کودکان از مشاهده رفتارهای والدین خود الگوبرداری می کنند. در واقع والدین تاثیر صددرصد بر روی کودکان خود دارند. اینجا بحث یادگیری از راه مشاهده مطرح است. یعنی بچه ها از طریق مشاهده رفتارهای والدین خود از آنها سرمشق رفتاری می گیرند و همین موضوع وظیفه خطیری را بر دوش والدین قرار داده است.


این روانشناس بالینی با اشاره به تاثیرات کرونا بر سلامت روان کودکان تصریح کرد: کرونا بر روی روح و روان افراد با هر گروه سنی تاثیرگذار است و والدین نیز تحت تاثیر این موضوع قرار گرفته و نگرانی های خاص خود را دارند. به همین دلیل استرس و نگرانی آنها برای کودک قابل مشاهده است. استرس علائم رفتاری، هیجانی و شناختی دارد مثل راه رفتن مکرر، گیج شدن، بی حوصلگی و بی حالی، تند حرف زدن و در نتیجه کودک فیزیک، کلام و طرز رفتار والدین خود را به وضوح می بیند و علائم استرس را در مادر و پدر می خواند.

در نتیجه کودک این استرس را دریافت می کند. همان طور که سبک های حل مسئله را از شما یاد می گیرد. برای مثال برخی والدین در زمان وقوع بحران اول خود را آرام کرده و بعد سراغ حل مسئله پیش آمده می روند اما ممکن است برخی رشته کار از دستشان در برود و همه چیز را بدتر و خراب تر کنند. پس کودک با مشاهده، سبک رفتار شما را در مواجهه با مسائل مختلف آموزش می بیند.

همین افکار و هیجانات منفی مثل خشم، غم، ناراحتی، استرس و اضطراب، رفتارهای منفی را در پی دارد، والدین اگر می بینند به نسبت به موضوعی استرس بالایی دارند که قادر به کنترل نگرانی نیستند حتما برای درمان خود از کمک یک روانشناس بهره بگیرند.

خیلی مهم است که والدین اطلاعات کافی، واضح، روشن و مطابق با درک و دنیای ذهنی کودک در خصوص بیماری کرونا به وی ارائه دهند. همان طور که گفتم کودک هر آنچه را که ببیند می پذیرد. پس نمی  توان برای او استدلال و قیاس بیاوریم.

ضمن توضیحات واضح مسائل، سعی کنیم که از اصطلاحات مثبت استفاده کنیم. مثل اینکه این بیماری مثل سرماخوردگی اما دارای تفاوت های دیگری است که با رعایت بهداشت و یکسری کارها می توان به مقابله  با آن پرداخت و کرونا همیشگی نیست. به کودک توضیح دهیم که می توانیم تفریح کنیم، شاد باشیم اما با رعایت احتیاط و به هیچ عنوان نباید امیدواری را از او بگیریم.

شریفی باستان با بیان اینکه همه اینها به خلاقیت والدین بستگی دارد، افزود: در این دوران که بچه ها بیشتر در محیط خانه هستند، والدین باید برای آنها برنامه ریزی کنند. برنامه ای برای فعالیت روزانه، تماشای تلویزیون، ارتباط با دوستان به صورت مجازی یا تلفنی برای زمان مشخصی و... این درحالیست که خود والدین نیز باید ملزم به این برنامه ریزی باشند تا بچه با مشاهده آنها متوجه شود که باید ساعت مشخصی را در فضای مجازی و دوستانش باشد.


کودک خود را بشنویم
این روان درمانگر بیان کرد: همچنین در طول روز ساعت مشخصی را مادر یا پدر می توانند به عنوان مهمان به اتاق فرزند خود بروند و فقط صحبت های او را بشنوند. بدون تحقیر، توهین، مسخره کردن و... فقط او را بشنوند و با فرزند خود همراهی و همدلی کنند. این کار به کاهش استرس کودک کمک می کند. یا والدین زمانی را در روز برای بازی با فرزندشان اختصاص دهند و حتی در قالب بازی می توانند مسائلی را در خصوص این بیماری با رویکردی مثبت ارائه دهند.

وقتی کودک زمانی را از سوی والدین شنیده شود و در قالب گفتمان یا بازی، احساسات و هیجانات منفی خود را بیان کند یا وقتی والدین با فرزند نوجوان خود صحبت کنند، وی را درک کرده و با او همراه و همدل شوند، همین بیان احساسات و هیجانات، غم، ناراحتی و استرس از نظر روانشناختی کارکرد پیشگیرانه دارد. پس والدین نباید به کودکان خود اجازه دهند که درون ریزی و خودخوری کرده و با این روش ها به آنها کمک کنند.

همه این روش ها، مثل تخلیه هیجانات کودک با نقاشی کشیدن، بازی با عروسک، صحبت کردن، شنیده شدن، ارتباط گیری والدین با کودک، ارتقاء سطح شادی و افکار مثبت در کودک و نوجوان و... در اختلالات روانشناختی در کودکان پیشگیری می کند.

والدین باید سعی کنند علی رغم همه ناراحتی، غم و اندوه در دنیا، بر روی نکات مثبت زندگی تمرکز کنند و از هر مناسبتی برای بهتر کردن حال اعضای خانواده به ویژه کودکان بهره بگیرند. بگویند، بخندند، شادی کنند و به بچه نشان دهند که هنوز زندگی در جریان است و ما امیدوارانه برای آینده ای بدون کرونا می توانیم برنامه ریزی های بهتری داشته و تا آن زمان اجازه ندهیم نگرانی ها رشته زندگی را از دستمان بگیرد.