جمعه ۳۱ فروردين ۱۴۰۳ - 19 Apr 2024
تاریخ انتشار :
جمعه ۸ اسفند ۱۳۹۹ / ۰۹:۳۴
کد مطلب: 52495
۸

روز امور تربيتي و تربيت اسلامي (8 اسفند)

روز امور تربيتي و تربيت اسلامي (8 اسفند)
نفس انسان در آغاز آفرینش سالم، صاف و بی آلایش است و تحت هر نوع تعلیم و تربیتی که قرار بگیرد به همان سرشت درمی آید. اگر تعلیم و تربیت و بر اساس فطرت پاک و استعدادهای درونی انسان باشد، او انسانی پاک، وارسته و با اخلاق دینی پرورش می یابد و اگر تربیت شخص بر فساد اخلاقی و معیارهای غیرالهی مبتنی باشد، وی به فردی فاسد و بی ایمان تبدیل می شود.
 
نوجوانان و جوانان، نقش مهم و تعيين كننده‏اي در ساختن جامعه فردا دارند. استمرار و بقاي هر جامعه نيز مستلزم انتقال مجموعه باورها، ارزش‏ها، رفتارها، گرايش‏ها، دانش‏ها و مهارت‏ها به نسل‏هاي جديد به وسيله آموزش و پرورش است. همچنين مدرسه، علاوه بر ايفاي نقش انتقال دانش و مهارت فني، به اجتماعي كردن افراد و نيز تطبيق دادن دانش ‏آموزان با هنجارها و نگرش‏هاي اجتماعي مطلوب و مناسب توجه خاص دارد. لذا استمرار و بقای هر جامعه مستلزم انتقال مجموعه باورها، ارزش ها، رفتارها، دانش‌ها و مهارت‌های آن به نسل‌های جدید بوده و مهمترین وسیله انتقال آموزش و پرورش و مدرسه مهم‌ترین واسطه انتقال دانش و مهارت فنی است و به همین دلیل در دوره نخست وزیری شهید رجایی و تصدّی شهید باهنر در وزارت آموزش و پرورش، در سال ۱۳۵۹ اقدام به تاسیس ستاد‌های امور تربیتی در مدارس (ستاد امر تربیتی) با هدف گسترش و تعمیق ارزش‌های انقلاب اسلامی و نیز ترغیب دانش آموزان به حرمت نهادن و عمل به ارزش‌های اسلامی کردند.
 
در میان مکتب های مختلف تربیتی که روش های متفاوتی از شیوه های تربیتی را ارائه می کنند، دین مبین اسلام روش خاصی را در راستای تربیت انسان ها ارائه می کند در این روش که در قرآن و احادیث هم بیان شده سعی می شود با آگاه ساختن افراد از خود و جهان اطراف به تربیت همه جانبه شخصیت آنان پرداخته شود و جامعه ای بر اساس برادری و برابری به وجود آید.در کشور دین مدار ایران هم مسئله تربیت از دیرباز مورد توجه مردم و متفکران بوده و همواره از سوی آنها مورد اهتمام و تاکید قرار می گرفته است.

پاسداری از اصول، ارزش‌های اسلامی و دستاورد‌های انقلاب، برنامه ریزی و ایجاد هماهنگی بین عملکرد عوامل تربیتی، توجّه جدی به نقش معلمان در فعالیت‌های تربیتی و توجه به نقش دانش آموزان در فعالیت‌های تربیتی از جمله اهداف ستاد‌های امور تربیتی بوده و هشتم اسفند روز «امور تربیتی و تربیت اسلامی» نام گذاری شد.

از ديدگاه اسلام، محبّت، يکى از اصول تربيتى کودک است که به شدّت، مورد تأکيد قرار گرفته و محبّت نکردن، به شدّت نکوهش شده است؛ امّا در عين حال، از افراط در محبّت نيز نهى شده است. لذا در کنار محبّت، صلابت و دقّت در تربيت کودک نيز مورد توجّه اکيد، قرار گرفته است.

از ديدگاه اسلام، کودک، چون کودک است، نبايد تحقير شود و احساس بى ارزشى و يا کم ارزشى کند. هر چند کودک، بيشتر محتاج محبت است و بزرگ سال محتاج احترام؛ ولى بدان معنا نيست که شخصيت کودک، نبايد محترم شمرده شود، همان گونه که مهر و عطوفت نسبت به بزرگ سال، نبايد فراموش شود. کودکى که باارزش قلمداد مى شود و شخصيت او محترم شمرده مى شود (تکريم)، به احساس خودْ ارزشمندى (عزّت و کرامت نفس) دست مى يابد و کسى که براى خودش ارزش قائل باشد، خود را به زشتى ها آلوده نمى کند. کرامت نفس، محور اساسى اخلاق اسلامى و تربيت اسلامى است و مهم ترين راه آن، تکريم انسان، بويژه در دوران کودکى است.


پيامبر رحمت صلي الله عليه وآله پیام های تربیتی خوبی در جامعه اسلامی به یادگار گذاشته اند. آنجا که می فرمایند:
أدِّبُوا أولادَكُم عَلي ثَلاثَ خِصالٍ: حُبِّ نَبِيِّكُم، حُبِّ أهلِ بَيتِهِ و قِراءَةِ القُرآنِ
فرزندان خود را بر سه ويژگي تربيت كنيد:
دوست داشتن پيامبرتان
دوست داشتن اهل‌بيت او
و خواندن قرآن.    
كنزالعمّال ، ح ۴۵۴۰۹


أكرِمُوا أولادَكُم و أحسِنُوا آدابَهُم
به فرزندان خود احترام بگذاريد و آنها را نيكو تربيت كنيد. ميزان الحكمه ، ح ۲۲۷۴۷  

و یا امام علی(ع) می فرمایند:
كَفاك أدَباً لِنَفسِك اِجتنابُ ما تَكرَهُهُ مِن غَيرِك
براي تربيت كردن خود همين بس كه از آنچه در ديگران نمي‌پسندي دوري كني.   نهج البلاغه ، حكمت ۴۱۲

أفضَلُ الأَدَبِ أنْ يَقِفَ الإنسانُ عِندَ حَدِّهِ ولا يَتَعدّي قَدرَهُ
بهترين ادب آن‌است كه انسان در حدّ و مرز خود بماند و از اندازه‌خويش فراتر نرود. غررالحكم و دررالكلم ، ح ۳۲۴۱ .

عَلِّمُوا أنفُسَكُم و أهليكُم الخَيرَ و أدِّبُوهُم
به خود و خانواده خود خوبي بياموزيد و آنان را تربيت كنيد.  ميزان الحكمه ، ح ۴۰۰ .


أفضَلُ الأدَبِ ما بَدَأتَ بِهِ نَفسَكَ
بهترين ادب آن است كه از خود آغاز كني.   ميزان الحكمه ، ح ۳۶۹ .

اندیشمندان ایرانی اسلامی نیز توجه ویژه ای به تربیت کودک داشتند از جمله:
غزالی، فقیه و فیلسوف بزرگ ایران زمین قلب کودک را پاک و عاری از هر نقش و صورتی می داند که اگر او را به اعمال خیر عادت دهند با آن خصلت رشد می یابد و اگر به کارهای زشت وادارند، به هلاکت و بدبختی می افتد لذا بر سرپرست و ولی کودک واجب است که از او مواظبت کنند و در تهذیب اخلاق او بکوشند و از همنشینان بد دور بدارند.

تربیت از نظر غزالی برای این است که کودک:
۱.سعادت دین و دنیا را حمل کند.
۲.خشنودی خداوند را به دست آورد.
۳.نفس اماره را مطیع و اخلاق خود را مهذب نماید.

خواجه نصیرالدین طوسی نیز به تربیت اخلاقی بسیار اهمیت می دهد و آن را اساس پرورش می داند.به نظر وی منظور از تربیت، درک سعادت است و برای رسیدن به این منظور باید کودک را چنان تربیت کرد که فضایل را دوست بدارد و از رذایل دوری جوید و در برابر شهوات ضبط نفس نماید. اگر چه در دوره های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، تربیت اسلامی و دینی به صمیمیت همه گیر و رسمی در بین مردم رایج نبود که دلیل عمده آن هم جو حاکم و سختگیری فرمانروایان این مرز و بوم بود.

اما پس از انقلاب اسلامی یکی از مهمترین دغدغه های مردم و مسئولان ایجاد روحیه دینی و تقویت نمادهای اسلامی در میان دانش آموزان به عنوان نسل نوپای جامعه بود و در این راستا سعی شد که نام آموزش و پرورش در پرورش دینی هم تجلی پیدا کند لذا مسئولان امر تصمیم گرفتند نهاد امور تربیتی را در وزارت آموزش و پرورش با هدف پاسداری از اصول و ارزش ها و دستاوردهای انقلاب اسلامی، برنامه ریزی و ایجاد هماهنگی بین نهادهای مختلف فرهنگی کشور، تلاش در جهت اشاعه فرهنگ اسلامی، در میان دانش آموزان، نظارت بر فعالیت های پرورشی مدارس و استفاده از دبیران و افراد خبره در تربیت دینی نسل جوان جامعه و... تشکیل دهند.
 

 
این نهاد از آغاز شکل گیری تا به امروز مجموعه وسیعی از عملکرد‌ها و وظایف متعدد و گوناگونی را بر عهده داشته و تحقق امر تربیت را منوط به حضور مربی و فعالیت‌های رسمی غیر کلاسی در کنار آموزش‌های کلاسی می‌داند. انتقال ارزش‌های دینی و فرهنگی انقلاب اسلامی به مدارس، تربیت و بازسازی دانش آموزان در فضایی انقلابی و اسلامی. زمینه سازی برای ورود نگرش‌های دینی و ارزش‌های انقلاب اسلامی به نظام آموزش و پرورش و حفظ مدارس از آفات فرهنگی و سیاسی و شناخت و پرورش استعداد‌های دانش آموزان در رشد دینی، عقلی، اجتماعی، عاطفی آنان و حفظ ارزش‌ها از اهداف، اصول و دلایل اصلی تشکیل این نهاد انقلابی پرورشی است؛ بنابراین مهم‌ترین اهداف تشکیل امور تربیتی را باید حراست از مرز‌های اعتقادی، حفظ دستاورد‌ها و تبیین ارزش‌های انقلاب در مدارس دانست، زیرا انگیزه‌های انقلابی و اسلامی همراه با شعار «مربیان امور تربیتی سربازان انقلابند» موجب تأسیس این نهاد انقلابی شده است.

و امام خمینی (ره)؛ چه خوش می فرمایند: اگر چنانچه معلم یک معلمی باش که دعوت به نور بکند، دعوت به صلاح بکند، دعوت به اسلام بکند، دعوت به اخلاق صالحه بکند، دعوت به ارزشهای اسلامی بکند، آن ارزشهایی که عندالله ارزش است، اگر معلم این کار
را بکند همانطوری که انبیاء مردم را از ظلمت به نور می کشانند، این معلم هم این بچه ها را از ظلمات به نور وارد می کند و همین شغلی است که شغل انبیاء است.»  

شهید بزرگوار، رجایی مربیان امور تربیتی را سربازان انقلاب در آموزش و پرورش نامید و بنا به گفته شهید باهنر «مربیان زمانی با انبیا هم صف و با امام عادل هم ردیف هستند كه آموزش را از محتوای تزكیه پر كنند» و چه پر معناست كلام امام (ره) كه می فرمایند: «اگر تهذیب در كار نباشد علم توحید هم به درد نمی خورد.»  

شناخت و پرورش استعدادهای دانش آموزان در رشد دینی، عقلی، اجتماعی، عاطفی آنان و حفظ ارزشها. بنابراین مهمترین اهداف تشكیل امور تربیتی را حراست از مرزهای اعتقادی و حفظ دستاوردها و تبیین ارزشهای انقلاب در مدارس باید دانست. چرا كه انگیزه های انقلابی و اسلامی همراه با شعار «مربیان امور تربیتی سربازان انقلابند» موجب تأسیس این نهاد انقلابی شده است. این مجموعه در طی سالهای شكل گیری خود تلاش گسترده ای را درجهت رفع كاستی ها و پرورش مذهبی و انقلابی دانش آموزان به انجام رسانده است.


مقام معظم رهبری می فرماید: همت شما عزیزان امور تربیتی در درجه‎‏ اول این باشد که جوان را مؤمن، آگاه، روشن‎بین و پایبند به معارف و عمل اسلامی بار آورید.

همه تلاش شما باید این باشد که جوان مسلمان و مؤمن و بیدار تربیت کنید. رحمت خدا بر شهید رجایی و شهید باهنر که این نهال را در زمین آموزش و پرورش نشاندند. خوشبختانه امروز آموزش و پرورش از مدیریّت خوب و مؤمنی برخوردار است و به این مسائل اهمیت داده میشود. البته عدّه‌ای کار شکنی میکنند؛ این را ما میبینیم و غافل نیستیم. همّت شما عزیزان امور تربیتی در درجه اوّل این باشد که جوان را مؤمن، آگاه، روشن‌بین در مسائل دینی و پایبند به معارف و عمل اسلامی بار بیاورید. آینده کشور این‌گونه تأمین خواهد شد.
بیانات در دیدار اعضای اتحادیه‌‌های انجمنهای اسلامی دانش آموزان‌ و مسئولان امور تربیتی سراسر کشور ۱۳۷۹/۱۲/۰۸  
 
 

امور تربیتی صدقه جاریه شهیدان رجایی و باهنر است. (مقام معظم رهبری)
 
رهبر انقلاب اسلامی در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ همچنین تاکید کردند: مسئله‌ معاونت پرورشی در آموزش و پرورش، بسیار امر مهمّی است؛ پرورش خیلی مهم است و راه‌های پرورش هم راه‌های علمی مهمّی است. من بارها بر موضوع معاونت پرورشی تأکید کرده‌ام و انتظار این است وزیر که فردی با انگیزه و با نشاط هستند، این موضوع را به‌طور جدی پیگیری کنند.  

 
باغبانی
ضمیر کودک زمین دست نخورده است و آینده اش را بوته هایی به دست خواهند گرفت که در این زمین کاشته می شود؛ بوته های سبز، بوته های سرخ، بوته های سیاه، بوته های نارس که جز چهره ای خشک و خالی، به این زمین مستعد ارزانی نخواهد کرد.
باغچه ای که بوته هایش سبز باشد، سبز خواهد ماند و باغچه ای که بوته هایش زرد باشد، زرد خواهد شد.

سرنوشت باغچه، در دست بوته هاست و سرنوشت آدمی، در دست مربیان و چه سنگین است برای شانه های باغبان، بار بزرگ کردن بوته ها!

از خطوط پیشانی باغبان، حال و روز باغچه را می توان خواند؛ باغبان های بوته شناس، باغ هایشان همیشه بهار است و باغبان های بوته نشناس باغ هایشان همیشه خزان. آنچه در باغ می روید، اثر دست های باغبان است و آنچه در آدمی می روید، اثر دست های مربی.

مربی اول، خداست
مربی اول خداست که پروردگار جهانیان است. می آفریند و آفریده هایش را دانه دانه تا شکوفایی و پله پله تا اوج، می پرورد.
منزل به منزل، بساط رشد و تعالی را گسترده است و مخلوقات خویش را مأمور کرده به همراهی با گام زنان طریقه هدایت.
اوست که همه ما را بزرگ کرده است و بزرگ می کند.

مربی دوم، رسول است؛ تعلیم دهنده آیه های نور، تزکیه کننده لایه های ظلمت؛ رساله های وحی را ابلاغ می کند تا عقل ها، به بلوغ برسند؛ تا فواره ایمان، قد برافرازد در قلب های عاشق؛ زیر بازوی انسان ها را بگیرد تا روی زانوی خودشان بایستند.

مربی سوم، کتابی است که انگشت اشاره ای است به محکم ترین راه؛ نامه خصوصی عبد و معبود است. سوره به سوره، چشم را می کشاند به تماشای جلوه های جلال و جمال؛ آیه به آیه دل را می کشاند به درک نغمه های «بشارت»، به درک نهیب های «انذار»؛ نازل می شود هم روز و هم شب، تا اهالی سفر معنویت را دمی به خویش وانگذارد.

باید زبان گل ها را آموخت
برای پرورش گل ها، باید معنی «گل بودن» را شناخت؛ باید معنی «بلبل بودن» را فهمید. راز گل ها را تنها باغبانی خواهد دانست که شب و روز، هم نشین ریشه هایشان باشد؛ از تارهای آبکش، تا شاخه شدن، از شاخه ها تا ساقه های شکننده، تا برگ های دست اندرکار، تا جوانه زدن غنچه ها و تا فصل آخر شکوفایی.

باید به پای گل ها نشست، با گل ها خندید، با گل ها گریست... . باید زبان گل ها را آموخت، با گل ها حرف زد و این همه را تنها باغبانی خواهد دانست که به گل ها عشق بورزد؛ درست مثل پیامبر که دل نگران اصلاح امت خویش است، درست مانند مربی... .


مربی اول
به یقین، اولین مربی انسان، ذات والای حق است. برترین معلم که انسان را آفرید و آنچه نمی دانست به او آموخت. از گِل ولای، موجودی لطیف آفرید و در پیاله وجودش، روحی پاک و فطرتی خداجو و پذیرای تربیت قرار داد.

باغبان پرمهر هستی، دانه های کشته را بر روی زمین رها نکرد و از آن پس، پیامبرانش را یک به یک برای هدایت مبعوث کرد. پی در پی، رسولان خویش را به سویشان فرستاد تا پیمان فطرت را از آنها مطالبه کنند و گرد نسیان و غفلت آدمیان را از تابلوی پهناور و رنگ به رنگ نعمت های الهی بزدایند.

با ابلاغ پیام او، حجت های الهی را آشکار سازند، عقل های زنگار گرفته از جهل را صیقل دهند و جان بشر را با مکارم اخلاق، به تعالی برسانند.

مربی باید تربیت شده باشد
آن والا مربی دین خدا که جان قدسی اش، مالامال از عشق به هدایت خلق و وجود نازنینش رحمت برای عالمیان بود، به امیر مؤمنان علی علیه السلام چنین فرمود: «ای علی! اگر خداوند به دستان تو انسانی را هدایت کند، از آنچه خورشید بر آن تابیده، برای تو بهتر است.» و نیز فرمود: «خدا را برای مردم محبوب سازید، تا خداوند شما را دوست بدارد.» به راستی چه چیز زیباتر از به بار نشاندن نهال سبز ارواح پاک و رویاندن گل خوشبوی اخلاق در باغستان جان های سپید؟!

به آن شرط که مربی، خود، راه پیموده وادی تربیت باشد و تأدیب او به عمل، پیش از تأدیب او به زبانش باشد. «سخن گر از دل برخیزد، لاجرم بر دل نشیند و هرگاه از زبان برآید، از مرز گوش ها درنگذرد.»

 
 
 
چند پرسش به مناسبت هشتم اسفندماه - روز امور تربیتی:
1. نظر شما درباره برنامه های امور تربیتی در مدارس چیست؟
2. چه پیامی برای مربیان تربیتی دارید؟
3. اهداف شهید رجایی و باهنر از تأسیس نهاد مقدس امور تربیتی چه بود؟
4. مربیان تربیتی تا چه اندازه در انتقال ارزش های دینی و انقلابی به دانش آموزان موفق بوده اند؟
5. مربیان تربیتی تا چه اندازه می توانند بر دیگران اثرگذار باشند؟
6. آنچه مربیان تدریس می کنند، تا چه اندازه در زندگی روزانه کاربرد دارد؟
7. مراسم های عبادی و یا مناسبتی که مربیان پرورشی در مدارس برپا می کنند، در رشد عبادی و معنوی دانش آموزان چه تأثیری دارد؟
8. برگزاری برنامه هایی مانند اردوها و بازدیدهای علمی و تفریحی تا چه اندازه در پرورش علمی و اخلاقی دانش آموزان مؤثر است؟
9. آیا وجود مربیان امور تربیتی در مدارس برای امر تربیت کافی است؟ چرا؟
10. چرا کار مربیان امور تربیتی را باید ارزشمند دانست؟
11. نقش مربیان امور تربیتی را در مقابله با تهاجم فرهنگی چگونه ارزیابی می کنید؟
12. در طول هشت سال دفاع مقدس، وظایف مربیان امور تربیتی در مدارس و جبهه ها چه بود؟
* در همین جا می توانید پاسخ دهید.


منابع:
پایگاه خبری حوزه: میثم امانی-فاطره ذبیح زاده
راسخون
دانشگاه علوم پزشکی اصفهان- معاونت درمان اصفهان- دکتر شهین مرتجی

 
نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

پنج اقدامی که والدین باید در مواجهه با کودکان کابوس زده انجام دهند!
«آلیس در سرزمین عجایب»؛ اختلال روانی عجیب
سندروم مسأله با پدر / آسیب‌های بی‌مهری پدران به دختران
روانشناسی که دنیای سرمایه گذاری را ۱۸۰ درجه تغییر داد
چرا گاهی نمی‌توان بخشید و فراموش کرد؟!
مغز چطور خاطرات ماندگار می‌سازد؟
روانشناسی جمع‌آوری اشیا و یا کلکسیونر شدن
دربارۀ تاثیرات عجیب «ترس از پشیمانی»
چگونه با ذهن آگاهی حواس کودکان مان را جمع کنیم؟
تقاضا برای سلب اختیار تشخیص اختلال اسکیزوفرنی توسط روانشناسان بالینی!
چرا نباید برای جلب محبت یا عشق التماس کنیم؟
ویژگی‌های یک اردو مطالعاتی خوب چیست؟
هیچوقت برای تبدیل شدن به کسی که میخواستین باشین دیر نیست... فقط کافیست اولین قدم را بردارید.