رمزگشایی از رفتارهای عجیب مردم در دوران کرونا
محمدرضا دلفیه
با توجه به این که یکی از راهبردهای اصلی مواجهه با بیماری کووید19 کاهش خروج از خانه است، این محدودیت علیرغم ایجاد فرصت های جدید برای ارتقا و بهبود روابط اجتماعی میان اعضای خانواده، مسائل و مشکلاتی را نیز به وجود آورده است که می تواند در دوران پساکرونا هم ادامه داشته باشد.
یکی از راهبردهای مهم مدیریت این بحران شناخت و برنامه ریزی برای چالش های خانواده ایرانی در این دوران است. همان طور که گزارش های سازمان ملل در سال 2020 نشان می دهد، خشونت های خانگی در دوره بیماری کرونا در اکثر کشورها، رشد داشته است. در سنگاپور، قبرس، فرانسه میزان خشونت های خانگی 30 درصد گزارش شده است.
به اعتقاد محققان، از دلایل افزایش این نوع آمارها می توان به محبوس ماندن افراد در بلندمدت در محیط خانه، نداشتن تماس با دیگر افراد جامعه، به ویژه خانواده گسترده، بیماری یا از دست دادن عزیزان، نگرانی و اضطراب ناشی از جان سالم به در بردن از خود بیماری یا حتی تحمل بلندمدت اخبار پراسترس، نگرانی از ابتلای یکی از اعضای خانواده به بیماری و اضطراب های ناشی از مسائل اقتصادی و تعطیلی کسب و کارهای خرد و خدماتی، تعامل با کودکان محبوس در خانه و چگونگی آموزش شیوه صحیح مواجهه با بیماری برای کودکان و کاهش اضطراب و رفتارهای وسواس گونه در آن ها است و همه این ها در شرایطی است که تاکنون آموزش همگانی جدی و مؤثری برای مقابله با وضعیت های بحرانی به خانواده ها داده نشده است.
همین موضوع، انگیزه ای شده تا یکی از کارشناسان دانشگاه شهید بهشتی به انجام مطالعه ای پرداخته و نحوه مواجهه خانواده ایرانی با بحران کرونا را مورد بررسی قرار دهد. در این تحقیق، پژوهشگر از طریق مراجعه و انجام مصاحبه های عمیق با چندین خانواده مختلف به جمع آوری داده ها پرداخته است.
در این راستا، برای این که بتوان الگوهای مختلف را در رابطه با نحوه مواجهه خانواده های مختلف با بحران کرونا بررسی نمود، سعی شده است افرادی با تنوع در تعداد اعضای خانواده، سن و تحصیلات مختلف انتخاب شوند.
بر اساس یافته های این تحقیق، طبق تفاوت در الگوی ارتباطی خانواده، سازمان دهی کنش افراد و نحوه مواجهه آنان با بحران کرونا، خانواده ها در سه دسته تقسیم بندی شدند. این دسته بندی شامل: خانواده های رضایت مدار یا توافق کننده، خانواده های سهل انگار (به حال خود واگذارنده) و خانواده های محافظتی هستند.
مرضیه ابراهیمی، استادیار و پژوهشگر گروه جامعه شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی در این خصوص می گوید: «مهم ترین تفاوت این خانواده ها در نحوه مدیریت روابط خانوادگی است. در خانواده های رضایت مدار، به دلیل افزایش میزان گفتگو که منجر به شناخت بیشتر اعضای خانواده از یکدیگر شده، الگوهای رفتاری پیشین در بین اعضا در این دوران اصلاح می شود».
اما به گفته این محقق، «در خانواده های سهل انگار، به دلیل ضعف شناخت اعضا از یکدیگر، فقدان فضای گفتگو و بحران های ناشی از مساله کرونا، تنش در میان افراد افزایش پیدا می کند. با این حال مهم ترین ویژگی در خانواده های نوع سوم پیش بینی ناپذیر بودن است که تلفیقی از دو گروه پیشین است».
بر اساس این یافته ها، در خانواده های محافظتی/سهل انگار با وجود خطرات بیرونی، مانند بیماری، افراد همچنان ترجیح می دهند در محیط های خارج از خانه بمانند. نتیجه چنین رویکردی، میزان بالای ابتلا به کرونا در میان این نوع از خانواده هاست.
به اعتقاد ابراهیمی، «با توجه به این موارد، به نظر می رسد که با آموزش به افراد در خانواده ها در رابطه با نحوه مواجهه آنان با بحران، بتوان تغییراتی را در نحوه تعاملات آنان در خانواده ایجاد کرد و از این طریق، منجربه وفق بیشتر خانواده ها با شرایط جدید و کاهش تنش های افراد در شرایط فعلی شد».
این یافته های علمی پژوهشی که می توانند در مواجهه بهتر با بحران های کنونی و آینده که مشابه با موضوع بیماری کرونا هستند، سازگاری خانواده ها را افزایش دهند، در فصل نامه «بررسی مسائل اجتماعی ایران» متعلق به دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران منتشر شده اند.
یکی از راهبردهای مهم مدیریت این بحران شناخت و برنامه ریزی برای چالش های خانواده ایرانی در این دوران است. همان طور که گزارش های سازمان ملل در سال 2020 نشان می دهد، خشونت های خانگی در دوره بیماری کرونا در اکثر کشورها، رشد داشته است. در سنگاپور، قبرس، فرانسه میزان خشونت های خانگی 30 درصد گزارش شده است.
به اعتقاد محققان، از دلایل افزایش این نوع آمارها می توان به محبوس ماندن افراد در بلندمدت در محیط خانه، نداشتن تماس با دیگر افراد جامعه، به ویژه خانواده گسترده، بیماری یا از دست دادن عزیزان، نگرانی و اضطراب ناشی از جان سالم به در بردن از خود بیماری یا حتی تحمل بلندمدت اخبار پراسترس، نگرانی از ابتلای یکی از اعضای خانواده به بیماری و اضطراب های ناشی از مسائل اقتصادی و تعطیلی کسب و کارهای خرد و خدماتی، تعامل با کودکان محبوس در خانه و چگونگی آموزش شیوه صحیح مواجهه با بیماری برای کودکان و کاهش اضطراب و رفتارهای وسواس گونه در آن ها است و همه این ها در شرایطی است که تاکنون آموزش همگانی جدی و مؤثری برای مقابله با وضعیت های بحرانی به خانواده ها داده نشده است.
همین موضوع، انگیزه ای شده تا یکی از کارشناسان دانشگاه شهید بهشتی به انجام مطالعه ای پرداخته و نحوه مواجهه خانواده ایرانی با بحران کرونا را مورد بررسی قرار دهد. در این تحقیق، پژوهشگر از طریق مراجعه و انجام مصاحبه های عمیق با چندین خانواده مختلف به جمع آوری داده ها پرداخته است.
در این راستا، برای این که بتوان الگوهای مختلف را در رابطه با نحوه مواجهه خانواده های مختلف با بحران کرونا بررسی نمود، سعی شده است افرادی با تنوع در تعداد اعضای خانواده، سن و تحصیلات مختلف انتخاب شوند.
بر اساس یافته های این تحقیق، طبق تفاوت در الگوی ارتباطی خانواده، سازمان دهی کنش افراد و نحوه مواجهه آنان با بحران کرونا، خانواده ها در سه دسته تقسیم بندی شدند. این دسته بندی شامل: خانواده های رضایت مدار یا توافق کننده، خانواده های سهل انگار (به حال خود واگذارنده) و خانواده های محافظتی هستند.
مرضیه ابراهیمی، استادیار و پژوهشگر گروه جامعه شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی در این خصوص می گوید: «مهم ترین تفاوت این خانواده ها در نحوه مدیریت روابط خانوادگی است. در خانواده های رضایت مدار، به دلیل افزایش میزان گفتگو که منجر به شناخت بیشتر اعضای خانواده از یکدیگر شده، الگوهای رفتاری پیشین در بین اعضا در این دوران اصلاح می شود».
اما به گفته این محقق، «در خانواده های سهل انگار، به دلیل ضعف شناخت اعضا از یکدیگر، فقدان فضای گفتگو و بحران های ناشی از مساله کرونا، تنش در میان افراد افزایش پیدا می کند. با این حال مهم ترین ویژگی در خانواده های نوع سوم پیش بینی ناپذیر بودن است که تلفیقی از دو گروه پیشین است».
بر اساس این یافته ها، در خانواده های محافظتی/سهل انگار با وجود خطرات بیرونی، مانند بیماری، افراد همچنان ترجیح می دهند در محیط های خارج از خانه بمانند. نتیجه چنین رویکردی، میزان بالای ابتلا به کرونا در میان این نوع از خانواده هاست.
به اعتقاد ابراهیمی، «با توجه به این موارد، به نظر می رسد که با آموزش به افراد در خانواده ها در رابطه با نحوه مواجهه آنان با بحران، بتوان تغییراتی را در نحوه تعاملات آنان در خانواده ایجاد کرد و از این طریق، منجربه وفق بیشتر خانواده ها با شرایط جدید و کاهش تنش های افراد در شرایط فعلی شد».
این یافته های علمی پژوهشی که می توانند در مواجهه بهتر با بحران های کنونی و آینده که مشابه با موضوع بیماری کرونا هستند، سازگاری خانواده ها را افزایش دهند، در فصل نامه «بررسی مسائل اجتماعی ایران» متعلق به دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران منتشر شده اند.
مرجع : سیناپرس
