تقویت تاب آوری خانواده؛ مسیر معنویت و مذهب
محمدرضا مقدسی
تقویت تاب آوری خانواده از مسیری معنوی هم برخوردار است به گزارش میگنا معنویت و مذهب می تواند منبعی مهم برای سازگاری خانوادگی و فردی باشد.
جهان بینی های مبتنی برمذهب یا معنویت، عقاید و ارزش ها، فعالیت ها و روابطی را ارائه می کنند که می تواند تاب آوری وسازگاری را تقویت کند.
مقابله تعاریف معنویت و مذهب
معنویت و مذهب چند بعدی و پیچیده هستند و هیچ تعریف ساده ای را نمی توان برای هر کدام کافی دانست.
اغلب به نظر میرسد مذهب و معنویت درهم تنیده و به هم پیچیده هستند اما گاهی در بعضی از جوامع و فرهنگ های متفاوت برخی افراد خود را معنوی در نظر می گیرند اگر چه آنها وابسته به یک گروه مذهبی خاص نیستند.
توضیح دیگر هم شامل اقبالی عام، نهادینه شدن و تعمیق واقعیت مذهبی در جهان بینی های مغرب زمین است. و اما یک تعریف مفید به طور خاص از مذهب توسط کوئینگ، ام سی کولوف و لارسون (2001) ارائه می شود:" یک سیستم سازماندهی شده از عقاید، نماد ها، آیین و فعالیت ها برای تسهیل و نزدیکی به وجود متعال و مقدس (خدا، نیروی برتر، یا حقیقت و واقعیت لایزال، بی نهایت) و برای ترویج درک بهتری از رابطه و مسئولیت فرد نسبت به دیگران در زندگی اجتماعی منظور شده است."
در مقابله و مقایسه با تعریف گفته شده از مذهب این تعریف از معنویت به عنوان یک مؤلفه برتر و بعدی از ابعاد تجربیات انسانی شامل سرمایه گذاری فعال در ابر ارزش ها و مقدسات است " همسو با این نگرش، آپونته (2002) معنویت را به این صورت تعریف کرده است: جنبه متعالی زندگی که به ما معنی می دهد (فلسفه والهیات)، اخلاقیات (اخلاق و یا تقوا و معصیت)، و فعالیت معنوی (شبکه های اجتماعی معناگرا و مذهبی)، هستند.
اکنون به نظر میرسد که معنویت را می توان همراه و یا خارج از گرایشهای مذهبی تجربه کرد. یافته های فراوانی گواهی داده اند انسانهای معنوی نمره تاب آوری بالاتری دارند همچنین کمتر به گرفتاریهای قلب و عروق و یا حمله قلبی دچار میشوند و این افراد سیستم ایمني کارآمدتری دارند و همچنین میدانیم که تاب آوری و معنویت موجب شده است که حتی افراد کمتر به فشار خون مبتلا شوند.
همچنین مصرف مواد مخدر، الکل، طلاق، و خودکشی در میان انسانهای معنوی بطرز معنی دار کمتر است برای مثال یکی از پژوهشهای پایه در این عرصه گزارش داده است افرادی که فعالیت مذهبی دارند کمتر از سایرین از افسردگی و اضطراب رنج می برند( ورنینگتون، کوروسو و ام سی کولوف و سانداژ (1996).
اما براستی فرآیندهایی که از طریق آنها مذهب و معنویت می تواند این امتیازات را ارایه کند کدامست ؟ کوینگ (2005) شماری از روش هایی را شناسایی کرد که با آن باور و فعالیت مذهبی می تواند سلامت روانی را ارتقا دهد.
باورهای مذهبی نگرش و جهان بینی مثبت را ارتقا می دهند که به درک موقعیت های مشکل و عبور موفقیت آمیز از آنها و تاب آوری بهتر و بیشترکمک می کند معنویت هدف ایجاد می کند، حمایت اجتماعی را ارتقا می دهد، و دیگر جنبه های هدایت، والدگری و یاریگری را همانند معلمی، مربی گری، کوچینگ و یا مددکاری اجتماعی را ارتقا می دهد، معنویت نیروی مدیریت خویشتن را تقویت میکند.
معنویت بخشش و حق شناسی را ترغیب می کنند، امید ایجاد می کنند و تمامی این فرآیندها می تواند برای تاب آوری افراد، خانواده ها، و جوامع آنها امتیازات ویژه ای ایجاد کند.
همچنین مطالعات نشان داده اند فعالیت های مذهبی موجب ارتقاء سلامت جسمانی نیز بوده است. به یقین مراقبه، نماز، فعالیت های خیریه و نوع دوستانه با سطوح پایین تر افسردگی و اضطراب، عزت نفس بالاتر، روابط بین فردی بهتر و یک دیدگاه مثبت تر به زندگی و تاب آوری بیشتر مرتبط شده اند.
جهان بینی های مبتنی برمذهب یا معنویت، عقاید و ارزش ها، فعالیت ها و روابطی را ارائه می کنند که می تواند تاب آوری وسازگاری را تقویت کند.
مقابله تعاریف معنویت و مذهب
معنویت و مذهب چند بعدی و پیچیده هستند و هیچ تعریف ساده ای را نمی توان برای هر کدام کافی دانست.
اغلب به نظر میرسد مذهب و معنویت درهم تنیده و به هم پیچیده هستند اما گاهی در بعضی از جوامع و فرهنگ های متفاوت برخی افراد خود را معنوی در نظر می گیرند اگر چه آنها وابسته به یک گروه مذهبی خاص نیستند.
توضیح دیگر هم شامل اقبالی عام، نهادینه شدن و تعمیق واقعیت مذهبی در جهان بینی های مغرب زمین است. و اما یک تعریف مفید به طور خاص از مذهب توسط کوئینگ، ام سی کولوف و لارسون (2001) ارائه می شود:" یک سیستم سازماندهی شده از عقاید، نماد ها، آیین و فعالیت ها برای تسهیل و نزدیکی به وجود متعال و مقدس (خدا، نیروی برتر، یا حقیقت و واقعیت لایزال، بی نهایت) و برای ترویج درک بهتری از رابطه و مسئولیت فرد نسبت به دیگران در زندگی اجتماعی منظور شده است."
در مقابله و مقایسه با تعریف گفته شده از مذهب این تعریف از معنویت به عنوان یک مؤلفه برتر و بعدی از ابعاد تجربیات انسانی شامل سرمایه گذاری فعال در ابر ارزش ها و مقدسات است " همسو با این نگرش، آپونته (2002) معنویت را به این صورت تعریف کرده است: جنبه متعالی زندگی که به ما معنی می دهد (فلسفه والهیات)، اخلاقیات (اخلاق و یا تقوا و معصیت)، و فعالیت معنوی (شبکه های اجتماعی معناگرا و مذهبی)، هستند.
اکنون به نظر میرسد که معنویت را می توان همراه و یا خارج از گرایشهای مذهبی تجربه کرد. یافته های فراوانی گواهی داده اند انسانهای معنوی نمره تاب آوری بالاتری دارند همچنین کمتر به گرفتاریهای قلب و عروق و یا حمله قلبی دچار میشوند و این افراد سیستم ایمني کارآمدتری دارند و همچنین میدانیم که تاب آوری و معنویت موجب شده است که حتی افراد کمتر به فشار خون مبتلا شوند.
همچنین مصرف مواد مخدر، الکل، طلاق، و خودکشی در میان انسانهای معنوی بطرز معنی دار کمتر است برای مثال یکی از پژوهشهای پایه در این عرصه گزارش داده است افرادی که فعالیت مذهبی دارند کمتر از سایرین از افسردگی و اضطراب رنج می برند( ورنینگتون، کوروسو و ام سی کولوف و سانداژ (1996).
اما براستی فرآیندهایی که از طریق آنها مذهب و معنویت می تواند این امتیازات را ارایه کند کدامست ؟ کوینگ (2005) شماری از روش هایی را شناسایی کرد که با آن باور و فعالیت مذهبی می تواند سلامت روانی را ارتقا دهد.
باورهای مذهبی نگرش و جهان بینی مثبت را ارتقا می دهند که به درک موقعیت های مشکل و عبور موفقیت آمیز از آنها و تاب آوری بهتر و بیشترکمک می کند معنویت هدف ایجاد می کند، حمایت اجتماعی را ارتقا می دهد، و دیگر جنبه های هدایت، والدگری و یاریگری را همانند معلمی، مربی گری، کوچینگ و یا مددکاری اجتماعی را ارتقا می دهد، معنویت نیروی مدیریت خویشتن را تقویت میکند.
معنویت بخشش و حق شناسی را ترغیب می کنند، امید ایجاد می کنند و تمامی این فرآیندها می تواند برای تاب آوری افراد، خانواده ها، و جوامع آنها امتیازات ویژه ای ایجاد کند.
همچنین مطالعات نشان داده اند فعالیت های مذهبی موجب ارتقاء سلامت جسمانی نیز بوده است. به یقین مراقبه، نماز، فعالیت های خیریه و نوع دوستانه با سطوح پایین تر افسردگی و اضطراب، عزت نفس بالاتر، روابط بین فردی بهتر و یک دیدگاه مثبت تر به زندگی و تاب آوری بیشتر مرتبط شده اند.
دکتر محمدرضا مقدسی
مدیر و موسس خانه تاب آوری
