انجمن اولیا و مربیان دور مانده از اهداف/ وعده‌هایی که هیچگاه اجرا نشد
به گزارش مهر، آغاز همکاری خانه و مدرسه در قالب انجمن به سال ۱۳۲۶ شمسی برمی گردد. در آن سال شورای عالی فرهنگ، تشکیل این انجمنها را در همه آموزشگاهها همراه با شرح وظایفشان تصویب کرد. در سال ۱۳۴۶ شمسی، انجمن اولیا و مربیان ایران تاسیس و به ثبت رسید. اهداف و برنامه های اولیه انجمن اولیا و مربیان در مرامنامه اولیه این انجمن آمده است: " انجمن ملی اولیا و مربیان ایران سازمانی است غیرانتفاعی و غیردولتی، این موسسه با همکاری و پشتیبانی کسانی که به تربیت عمومی نونهالان و نوجوانان علاقه دارند تشکیل می شوند و هدفهای معین و مشخصی را بر محور سیاستهای کلی آموزش و پرورش کشور و با معیارهای فدراسیون بین المللی اولیا و مربیان برای نیل به هدفهای خود تعقیب می کند." انجمن اولیا و مربیان دارای بیش از 16 هدف مشخص است که از آنها می توان به تأمین مشارکت فکری، فرهنگی، عاطفی و آموزشی اولیا و تقویت، هماهنگی و همسویی تربیتی و آموزشی خانه و مدرسه، جلب همکاری اولیای دانش آموزان جهت مشارکت و کمک و ارتقای کیفیت فعالیتهای مربوط و ارائه پیشنهادهای لازم به مدیر مدرسه، همکاری و مشارکت با مدیر مدرسه در اجرای فعالیتهای پرورشی، برگزاری اردوهای دانش آموزی و بازدید از مراکز علمی اشاره کرد. همچنین تهیه برنامه ی بهداشتی و پزشکی با مشاوره افراد آگاه و کمک به مراقبان بهداشت ونظارت بر اجرای آن در مدرسه، خدمات فوق برنامه، اتخاذ تصمیم نسبت به سرویس رفت وبرگشت، مشاوره و برنامه ریزی در جهت تحقق هر چه بهتر اهداف انجمن، همکاری و مشارکت با شورای معلمان در برگزاری کلاسهای فوق برنامه از دیگر اهداف این انجمن است. تلاش و همکاری برای جلب مشارکت اولیای دانش آموزان، صاحبان ِحَرف، افراد خیر ومؤسسات خیریه در تأمین امکانات مورد نیاز، نظارت بر چگونگی اخذ کمکهای مردمی با رعایت قوانین و مقررات مربوطه و نظارت بر نحوه هزینه وجوه حاصل از کمکهای مردمی نیز از اهداف نهایی این انجمن به شمار می رود. موقیعت فعلی انجمن اولیا و مربیان اما امروز و پس از گذشت 43 سال از تاسیس این انجمن، کارکرد و اهداف اصلی آن به حاشیه رفته و هسته مرکزی آن در حال تغییر است. در اردیبهشت امسال، انجمن اولیا و مربیان در پست اداری با دو نهاد دیگر یعنی سازمان مدارس غیردولتی و مشارکتهای مردمی و مرکز امور زنان وزارت آموزش و پرورش ادغام و به سازمان مدارس غیردولتی، مشارکتهای مردمی و خانواده تبدیل شد و ریاست آن را نیز فرشته حشمتیان که پیش از این قائم مقام وزیر آموزش و پرورش در انجمن اولیا و مربیان بود، به عهده گرفت. این ادغام در حالی صورت گرفت که قائم مقام وزیر آموزش و پرورش در انجمن اولیا و مربیان اردیبهشت ماه سال 1389 در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه اساسنامه و ساختار این انجمن از 17 سال پیش هیچ تغییری نکرده است، گفته بود: ساختار مدیریتی انجمن نیز دچار تغییراتی شده که در حال نهایی شدن است و این ساختار جدید قطعا می تواند در ارتقای انجمن اولیا و مربیان تاثیرگذارتر باشد. به گفته حشمتیان، اساسنامه انجمن اولیا و مربیان براساس آسیب شناسیهای جدید جامعه و نیازسنجیهایی که از سطح مدارس به عمل آمده اصلاح شده و موجب تقویت حضور والدین در مدارس و تاثیر آنها در فرایند تصمیم گیریهای مدرسه شده است. بسیاری از فعالان انجمن اولیا و مربیان معتقدند که این اقدام وزیر آموزش و پرورش موجب مغفول ماندن برنامه های این انجمن از سوی مسئولان مربوطه شد، چرا که سازمان مدارس غیردولتی نهاد گسترده ای است که تمام فرصت مسئولان ارشد خود را به خود اختصاص داده و کمتر زمانی را برای رسیدگی به برنامه های انجمن اختصاص می دهد در حالی که فضای بحرانی اجتماعی امروز ایجاب می کند این نهاد بیش از گذشته تقویت شود. هم اکنون فعالیت انجمن اولیا و مربیان در برگزاری کلاسهای آموزشی برای والدین، تهیه نشریه پیوند و ارائه خدمات مشاوره ای به والدین آن هم به شکل محدود و تنها در مناطق شهری خلاصه شده است و به جز این برنامه های معمول که از گذشته نیز وجود داشته طرحهای دیگری را دنبال نمی کند. از سوی دیگر انجمن اولیا و مربیان طی سالهای گذشته در مدارس، اهرمی برای دریافت پول از والدین دانش آموزان شده و به دلیل اینکه وزارت آموزش و پرورش به مدیران اجازه دریافت هرگونه وجه نقد از والدین را نداده این اعضای انجمن هستند که در قالبی جدید ایفای نقش می کنند. اگرچه انجمن اولیا و مربیان طی سالهای گذشته با تدوین طرحی در ساماندهی کردن تخصص و مهارتهای والدین دانش آموزان و ایجاد اتاق فکر سعی داشته که رویکرد مالی خود به اعضای انجمن را به همفکری و همیاری تغییر دهد و مُهر بدنامی " پولی بودن "را از پیشانی خود پاک کند، اما تاکنون در این زمینه موفق نبوده است و همچنان والدین دانش آموزان تشکیل جلسات و نامه های انجمن اولیا و مربیان را مساوی با دریافت پول می دانند.
نگاه اعضا به فعالیتهای انجمن
یکی از اعضای انجمن اولیا و مربیان مدرسه راهنمایی شاهد واقع در منطقه 5 شهر تهران می گوید: متاسفانه امروز مدیران مدارس خواهان جذب وجه نقد از اعضای این انجمن هستند و کمتر از تواناییهای علمی و تخصصی آنها استفاده می شود.
این عضو فعال انجمن گفت: حدود ده سال پیش در مدرسه پسرم از اعضای فعال انجمن بودم و سال گذشته نیز پس از گذشت یک دهه باز هم در مدرسه دخترم عضو شدم اما واقعا نگاهها را متفاوت دیدم و آن را ناشی از تغییرات اجتماعی مدارس می دانم.
همچنین یکی دیگر از والدین دانش آموزان که دو سال پیش عضو انجمن اولیا و مربیان مدرسه پسر خود بوده در این باره می گوید: طی سالهای گذشته نقش انجمن اولیا و مربیان در مدارس تغییر کرده و کاملا ظاهری و سطحی شده است و بسیاری از اعضای انجمن پیش از اینکه از خانواده ها و دانش آموزان حمایت کنند از مدیر مدرسه پشتیبانی می کنند و به نوعی بلندگوی مالی آنها در میان والدین دانش آموزان هستند.
وی با اشاره به اینکه اشراف کاملی بر روی اهداف انجمن اولیا و مربیان و وظایف اعضای آن دارد می گوید: بنده وقتی این مشکلات را دیدم امسال عضو نشدم و حتی دیدگاهم را با مدیر مدرسه و اعضای سال گذشته مطرح کردم که باعث دلخوری هم شد و امروز فرزند من به همین دلیل تا حدودی دچار مشکل شده است.
تائید برخی انحرافات از سوی مسئولان
اما فرشته حشمتیان در این باره به مهر می گوید: " متاسفانه این فرهنگ غلطی است که در مدارس ما ایجاد شده و تلاش ما این است که آن را اصلاح کنیم چنانچه طی سال گذشته طرح ساماندهی تخصص و مهارت والدین را طی ارائه فرمهایی به آنها دنبال کردیم."
حشمتیان می افزاید: "باید بپذیریم که این مشکل در مدارس ما وجود دارد و مدیران به جای دریافت پاکت حاوی پول از والدین باید خواسته های اساسی خود را مطرح کنند و ما نیز باید این بستر را فراهم آوریم."
با این همه وزارت آموزش و پرورش چگونه می تواند بستر تغییر نگاه مالی به انجمن اولیا و مربیان را که با افتتاح حساب " 2020 دریافت کمکهای مالی والدین به مدارس" پررنگتر شد آماده کند. وقتی که سرانه مدارس به موقع پرداخت نمی شود و مدیران در پرداخت هزینه های اولیه خود همچون پول آب و گاز و برق یا خرید گچ و تخته پاکن در مضیقه هستند.
طرحهای نیمه تمام و اجرا نشده
ایجاد اتاق فکر در مدارس یکی از طرحها و برنامه های " ابولفضل خادمیان " قائم مقام پیشین انجمن اولیا و مربیان بود که طبق آن اتاقی در مدرسه ایجاد می شود که والدین می توانستند با حضور در آن طی ساعات فعالیت مدارس از نزدیک با مشکلات و مسائل مدرسه آشنا شوند و با همفکری مدیر و معلمان مدرسه در رفع آن تلاش کنند.
این طرح که قطعاً می توانست در پیوند عمیقتر بین والدین و معلمان نقش بزرگی را ایفا کند هیچگاه اجرا نشد و در فایل کاری برنامه ریزان انجمن باقی ماند.
مراکز مشاوره یکی از زیرمجموعه های انجمن اولیا و مربیان است که حشمتیان وعده داده بود این مراکز در یک ساختمان در استانها تجمیع شوند تا بتوانند خدمات بیشتری را به والدین دانش آموزان ارائه دهند که این طرح نیز اجرا نشد و به حاشیه رفت.
علت اجرا نشدن این طرح، نبود امکانات و فضای کافی در اغلب مدارس برای ایجاد این اتاق عنوان شده بود.
همچنین انجمن اولیا و مربیان دارای مجلات و نشریه های تخصصی است که از لحاظ کیفی طی سالهای گذشته تغییر چندانی نداشته است. با نگاهی به این نشریات طی سالهای گذشته می توان این نکته را به راحتی مشاهده کرد که محتوای اصلی آن مطابق با نیازهای روز و مسائل و مشکلات دانش آموزان و دغدغه های والدین نیست.
نگاه کارشناسان آموزشی به رویکرد انجمن اولیا و مربیان
مرتضی ایمانی معاون پرورشی مدرسه عترت منطقه 11 در این باره می گوید طی سالهای اخیر به دلیل وجود مشکلات متعدد آموزشی و تربیتی در جامعه و ورود رسانه ها در این عرصه، پیوند اولیا و مربیان بیش از هر زمان دیگری لازم است و تنها این دو نهاد هستند که می توانند با حرکت مکمل و روشن در تربیت بهتر فرزندان این مرز و بوم نقش ایفا کنند و تاثیرات منفی رسانه ها را کمرنگ سازند.
این کارشناس مسائل تربیتی و پرورشی گفت: اگرچه هم اکنون کلاسهای تربیتی و مشاوره برای والدین دانش آموزان برگزار می شود، اما اینها کافی نیست و باید تعداد آنها را بیشتر کرد و به دانش آموزانی که مشکلات حادتری دارند نیز توجه ویژه ای کرد.
ایمانی افزود: تعداد مراکز مشاوره بسیار اندک است در حالی که والدین دانش آموزان بیش از گذشته نیاز به مشاوره دارند و باید روشهای جدید تربیتی را مطابق با شرایط روز آموزش ببینند.
فردا هفته پیوند اولیا و مربیان آغاز می شود و باز هم برنامه های نمایشی مربوط به این هفته اجرا و شعارهای نمادین سرداده می شود که قصد داریم امسال چنین و چنان کنیم. برنامه هایی که مختص به این هفته است و در پایان هفت روز نیز تا سال آینده فراموش می شود.
