آقای مهندس ، آقای دکتر!
محمد حسن نخجوانی
سالهاست عناوین "مهندس" و "دکتر" مفهوم حرفه ای و علمی خود را از دست داده اند. دلیلش هم مشخص است. ما ایرانیان از دیر باز تمایل به استفاده از القاب و عناوین برای ایجاد احترام و تشخّصِ اجتماعی داشته ایم. برای مثال ابوریحان بیرونی در کتاب آثارالباقیه می نویسد که خلیفه عباسی در ازای دریافت هدایای با ارزش به امرا و حکام لقب اعطا میکرده است. مثل حسن رکن الدوله، محمود ی‍م‍ی‍ن الدوله...، جالب اینجاست که اولین بار پس از آنکه همه دارای لقب شدند، خلیفه با علم به اینکه افراد از القاب بیشتر محظوظ می شوند با اعطای لقب دوم و سوم به برخی‌حاکم‍ان، بقیه را تحریک کرد تا مجدد‍ا با ارسال هدایایی، القاب بیشتری برای خود دست و پا کنند!
میدانیم در عصر قاجار هم این فرهنگ لقب دوستی با قوت و حدت وجود داشته است. هنگامیکه رضاشاه استفاده از القاب طولانی مرسوم در دوران قاجار را ممنوع کرد، تمایل به استفاده از القاب نابود نشد. این بار با چهره ای جدید خودنمایی کرد. دکتر، مهندس، تیمسار، سناتور و ... وقتی دربار یا خلیفه ای برای تولید القاب وجود ندارد لقب دوستان سراغ دانشگاه و ارتش و مجلس سنا رفتند!
اگر درست فکر کنیم، در اصل یک خانم دکتر، فقط در بیمارستان خانم دکتر است و یک سرهنگ فقط در پادگان جناب سرهنگ است. در انجمن اولیا و مربیان مدرسه یا هیات مدیره ساختمان یا مسجد محله، فقط باید به آنها خانم دکتر یا آقای دکتر گفته شود. اما در فرهنگ ما این گونه نیست. حتی اگر خود این افراد تمایلی به استفاده از عناوین خود نداشته باشند، دیگران این تمایل را دارند تا آنها را همه جا خانم دکتر و جناب سرهنگ خطاب کنند. نتیجه چنین فرهنگی را هم اکنون شاهدیم.
عناوینی مثل دکتر و مهندس لوث شده و معنای خود را از دست داده اند. از طرفی افرادی را می بینیم که به هر روشی در پی دستیابی به القاب علمی مهندسی و دکتری هستند که موجب تخریب مضاعف وجهه علمی این القاب شده اند. ارزش این القاب برای برخی از مدیران به حدی است که اگر در نامه‌ای عنوان دکتر یا مهندس آنها ذکر نش‍ده باشد، نامه توسط دبیرخانه بازگردانده می شود!
آیا می‌توان این معضل قدیمی را بر طرف کرد؟ بله. راهش آن است که بزرگان کشور ابتدا از خود شروع کنند. از دیگران بخواهند خیلی ساده آنها را خطاب کنند. مثلا تصور نمایید در اخبار یا جلسات رسمی بجای عبارت طولانی حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر روحانی، فقط گفته شود آقای روحانی.
با این شرایط ذهنیت مردم اندک اندک اصلاح میشود. آنها می فهمند برای تکریم یک نفر حتما لازم نیست چندتا لقب قبل و بعد نامش ذکر کنند. خودشان نیز برای کسب احترام اجتماعی، نیازی به دست و پا کردن القاب ندارند. بدین ترتیب یک فرهنگ اشتباه به مرور اصلاح می شود.
اگر درست فکر کنیم، در اصل یک خانم دکتر، فقط در بیمارستان خانم دکتر است و یک سرهنگ فقط در پادگان جناب سرهنگ است. در انجمن اولیا و مربیان مدرسه یا هیات مدیره ساختمان یا مسجد محله، فقط باید به آنها خانم دکتر یا آقای دکتر گفته شود. اما در فرهنگ ما این گونه نیست. حتی اگر خود این افراد تمایلی به استفاده از عناوین خود نداشته باشند، دیگران این تمایل را دارند تا آنها را همه جا خانم دکتر و جناب سرهنگ خطاب کنند. نتیجه چنین فرهنگی را هم اکنون شاهدیم.
عناوینی مثل دکتر و مهندس لوث شده و معنای خود را از دست داده اند. از طرفی افرادی را می بینیم که به هر روشی در پی دستیابی به القاب علمی مهندسی و دکتری هستند که موجب تخریب مضاعف وجهه علمی این القاب شده اند. ارزش این القاب برای برخی از مدیران به حدی است که اگر در نامه‌ای عنوان دکتر یا مهندس آنها ذکر نش‍ده باشد، نامه توسط دبیرخانه بازگردانده می شود!
آیا می‌توان این معضل قدیمی را بر طرف کرد؟ بله. راهش آن است که بزرگان کشور ابتدا از خود شروع کنند. از دیگران بخواهند خیلی ساده آنها را خطاب کنند. مثلا تصور نمایید در اخبار یا جلسات رسمی بجای عبارت طولانی حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر روحانی، فقط گفته شود آقای روحانی.
با این شرایط ذهنیت مردم اندک اندک اصلاح میشود. آنها می فهمند برای تکریم یک نفر حتما لازم نیست چندتا لقب قبل و بعد نامش ذکر کنند. خودشان نیز برای کسب احترام اجتماعی، نیازی به دست و پا کردن القاب ندارند. بدین ترتیب یک فرهنگ اشتباه به مرور اصلاح می شود.
مرجع : الف
