برچسب زنانه و مردانه بودن را از روی هنجارهای اجتماعی بردارید!
امروزه با پیشرفت جوامع، شاهد رفتارهای هنجار و نابهنجاری هستیم که به شکل های مختلفی خود را نشان می دهند و در این میان، رفتار و اعمال خارج از عرف می توانند باعث بروز آسیب های اجتماعی متعددی شوند که اگرچه قبح و مرزبندی آن ها ازبین رفته است و هیچ گونه سنخیتی با استانداردهای بسیاری از جوامع ندارند اما برخی از افراد را می‌بینیم که برای خودابرازی در جامعه و یک شبه دیده شدن هم که شده، به هر دری می زنند و از هیچ تلاشی دریغ نمی کنند.
متأسفانه، بخش عمده ای از این قبح شکنی ها، ناشی از فقر فرهنگی و نبود آموزش و تربیت مطلوب است که دست چنین افرادی را باز گذاشته است تا به خود این اجازه را بدهند که با شکل دهی الگوهای نامناسب، نه تنها به خود بلکه به بدنه جامعه هم ضربه های سنگینی وارد کنند که این آسیب ها می توانند پیامدهای منفی را به همراه داشته باشند.
مژگان نیکنام روانشناس، در رابطه با زنانه شدن رفتارهای ناهنجار در جامعه اظهار کرد: مرز بهنجار و نابهنجار در جامعه مشخص است. یعنی وقتی فردی آن مرز را رد کند و الگوهای رفتاری نابهنجار را از خود به نمایش بگذارد باعث آسیب زدن به اجتماع میشود، اما این که این موضوع زنانه یا مردانه است؟! در پاسخ باید به یک سری الگوهای کلیشه‌ای جنسیتی اشاره کنیم. یعنی اگر ما بخواهیم تعریف کنیم که رفتارهای زنانه و یا مردانه چیست؟! باید این موارد را در هر فرهنگی بررسی کنیم و متوجه شویم که آن جامعه و فرهنگ در رابطه با الگوهای زنانه یا مردانه چه تعریفی دارد و چه می‌گوید؟! بنابراین، خیلی نمی‌توان این موضوع را مرزبندی کرد که الگوهای رفتاری زنانه و یا مردانه چیست؟!
وی بیان کرد: در جوامع و فرهنگ‌های مختلف، این موضوع متفاوت است و چه بسا بسیاری از آن‌ها کلیشه‌ای است و برخی دیگر دارای تطابق‌های فرهنگی است و گاهی اوقات هم این الگوهای رفتاری با یکدیگر تداخل پیدا می‌کنند و زنانه یا مردانه بودنشان تفاوت چندانی ندارد.
این روانشناس تصریح کرد: درمورد به وجود آمدن الگوهای نابهنجار باید گفت که این یک آسیب اجتماعی است و از چند جنبه جامعه شناختی و روانشناختی، می توان به آن نگاه کرد، اما این که یک رفتار چگونه نابهنجار میشود دلایل مختلفی دارد.
نیکنام گفت: آموزش یک فرد از لحاظ تربیتی که در خانواده و محیط آموزشی و جامعه داشته، یکی از دلایل بروز رفتارهای نابهنجار است و دلیل دیگر، تا حدی به ویژگی‌های شخصیتی فرد و مسائل درونی او بستگی دارد.
وی ادامه داد: رفتار هنجار، رفتاری است که با فرهنگ و عرف و تمام مسائل آن جامعه سازگاری دارد، اما رفتار ناهنجار، رفتاری است که از شرایط عرف و فرهنگ و آداب جامعه خارج میشود و با معیارهای استاندارد آن جامعه مطابق نیست و در حقیقت، ساختارشکنی است و چه بسا می‌تواند به حدی زیاد باشد که فرد الگوهای شدید نابهنجاری را از خود بروز دهد.
این روانشناس افزود: با رشد اجتماعی، زنان همانند آقایان وارد جامعه شده اند و این باعث شده است که رفتار اجتماعی زنان هم به طور زیاد بروز کند، اما این که چه اتفاقی می‌افتد که این نوع رفتار‌ها نابهنجار می‌شوند به عوامل مختلفی بستگی دارد و در زنان و مردان هم تفاوتی ندارد، اما به دلیل این که این روزها، نمود‌ها و رفتارهای اجتماعی زنان بیشتر دیده میشود و بعضاً، اتفاق‌های نابهنجار از سوی آن‌ها بیشتر خود را بروز می‌دهد، افراد به چنین رفتارهایی دقت بیشتری می کنند.
نیکنام یادآور شد: این که یک اتفاقی از سوی دختر خانمی به صورت پرخاشگرانه و منفی نشان داده شده است به عوامل پیچیده‌ای بستگی دارد که از آن جمله می‌توان به محیطی که بوده و خانواده و الگوی تربیتی که داشته است، اشاره کرد چرا که در آن بستر فرهنگی، به طور مداوم این الگو‌ها را مشاهده کرده و الگوپذیری کرده است و حالا بدین صورت آن‌ها را بروز می دهد.
وی با اشاره به رفتارهای نابهنجار برخی از نوجوانان گفت: در نوجوانی، افراد نوجوان تمایل زیادی به رفتارهای نمایشی دارند و همین موضوع باعث شده است که یک سری رفتار‌ها را به صورت اغراق گونه از خود نشان دهند اما با توجه به انعطاف پذیر بودن دوره نوجوانی، می‌توان چنین رفتارهایی را به سرعت بررسی و اصلاح کرد چرا که وقتی در بزرگسالی، این الگوهای رفتاری ثابت بمانند و نهادینه شوند به سختی می‌توان آن‌ها را تغییر داد.
این روانشناس گفت: این که ما بعضاً مشاهده می‌کنیم که برخی از خانم ها، از خود رفتارهای نابهنجاری نشان می‌دهند به دلایل مختلفی بستگی دارد و در جامعه با خانم‌های متعددی روبرو هستیم؛ به طوری که برخی از آن‌ها پیشرفت می‌کنند و الگوهای مثبتی نشان می‌دهند و در مقابل، خانم‌هایی هم هستند که در این بستر، الگوهای منفی از خود بروز می دهند که این نشان دهنده ابراز وجود منفی است.
نیکنام ادامه داد: پرخاشگری در هر دو جنس زنان و مردان دیده میشود و ممکن است روش‌های ابراز پرخاشگری آن‌ها با یکدیگر متفاوت باشد، اما وقتی قبح این رفتارهای نابهنجار ازبین برود باعث میشود که یک زن یا آقا در شرایط پرخاشگرانه، دست به هر کاری بزند و این رفتارهای او به الگوهای رفتاری تبدیل شوند و به مرور هم افزایش یابند. بنابراین، باید هرچه سریع‌تر در صدد کاهش این الگو‌ها برآمد تا در افراد دیگر تعمیم پیدا نکنند چرا که همه آن ها رفتارهای آسیب زننده به جامعه هستند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: باید عوامل و فاکتور‌ها را بشناسیم تا متوجه شویم که با رشد و پیشرفت زنان در جامعه، آن‌ها باید به چه صورت رشد مثبتی داشته باشند و در حال حاضر می‌بینیم که بسیاری از مشاغلی که قبلاً مردانه بود الان زنانه هم شده اند و این نشان دهنده پیشرفت زنان بوده است، اما در این میان، بعضاً رفتارهایی هم که مردانه بوده اند شکل زنانه به خود پیدا کرده اند که باید سعی کنیم آن ها را تشخیص دهیم و این که کلیشه‌های جنسیتی را ازبین ببریم کار خوبی است، اما نباید قبح بسیاری از موارد ازبین برود.
رایحه مظفریان جامعه شناس، در ادامه اظهار کرد: اگر رفتارهای ناهنجار، به طور کلی بررسی شوند بهتر است چرا که به هر حال ممکن است با مسائلی، چون همسر کشی توسط یک زن هم روبرو شویم و این آسیب الزاما زنانه یا مردانه نیست همان طور که قمه کشیدن و یا بیان کلام ناشایست که در گروه رفتارهای ناهنجار قرار می‌گیرند هم می‌توانند توسط زنان صورت بگیرند و این جنسیتی نگاه کردن به این موارد کار درستی نیست.
وی بیان کرد: باید جلوی رفتارهای ناهنجار را هم برای زنان و هم مردان بگیریم. زیرا نمی‌توانیم بگوییم اگر برخی از مردان از قمه استفاده می‌کنند این عمل مردانه استدو در حقیقت، این تعریف درستی نیست، اما این که قمه کشی و یا اعمال و رفتارهایی که کمتر در میان زنان دیده میشود و امروز رواج بیشتری پیدا کرده است باید به دقت بررسی شوند که در این میان، یکی از نقاط محکمی که باید تحلیل کرد، این است که پایه‌های فرهنگی، آن طور که باید وجود ندارد و سست است و تقویت نمی‌شود یا این اجازه را به سازمان‌های مردم نهاد و ارگان‌های مشخص نمی‌دهند که روی این موارد کار کرده و فرهنگ سازی کنند و وارد عمل شوند که امروز نیاز جامعه است.
مغفول ماندن موارد فوق، یکی از مواردی است که باعث بروز رفتارهای ناهنجار میشود چرا که خوراک را از نوجوان و جوان‌های ما می‌گیرد که تغذیه فرهنگی شوند. به هر حال، نوجوان‌ها و جوان‌های ما برای پرهیز از رفتارهایی که کمتر در تمامی جوامع دیده میشود نیاز به یک سری الگو‌ها و جایگزین دارند تا وقت و انرژی آن‌ها در یک مسیر صحیح به کار گرفته شود و این مسیر باید از سوی یک نهاد و ارگانی تعریف شود چرا که تمامی این بار را نمی‌توان به دوش خانواده‌ها و یا خود مردم گذاشت. زیرا کار دشوار و هزینه بر و نیازمند آموزش است.
مظفریان گفت: کارشناسان و مربیان این حوزه باید وارد عمل شوند که این نیاز باید از طریق دولت‌ها و مسئولان مربوطه برطرف شود و این رفتارهای ناهنجار مورد بررسی قرار بگیرند و آسیب سنجی شوند و برای آن‌ها راه حل‌های تخصصی درنظر گرفته شود که متأسفانه می‌توانم بگویم تقریبا در کشور ما این امر به فراموشی سپرده شده است و نوجوان‌ها و جوان‌ها رها شده اند و مسئولیت تربیت و آموزش فقط برعهده خانواده هاست که بار را برای آن‌ها بسیار سنگین می‌کند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: جلوگیری از رفتارهای ناهنجار هم باید مختص زنان و هم مردان باشد و باید هر دو جنس در جامعه، از آموزش‌های برابر در این زمینه بهره‌مند شوند.
وی بیان کرد: در جوامع و فرهنگ‌های مختلف، این موضوع متفاوت است و چه بسا بسیاری از آن‌ها کلیشه‌ای است و برخی دیگر دارای تطابق‌های فرهنگی است و گاهی اوقات هم این الگوهای رفتاری با یکدیگر تداخل پیدا می‌کنند و زنانه یا مردانه بودنشان تفاوت چندانی ندارد.
این روانشناس تصریح کرد: درمورد به وجود آمدن الگوهای نابهنجار باید گفت که این یک آسیب اجتماعی است و از چند جنبه جامعه شناختی و روانشناختی، می توان به آن نگاه کرد، اما این که یک رفتار چگونه نابهنجار میشود دلایل مختلفی دارد.
نیکنام گفت: آموزش یک فرد از لحاظ تربیتی که در خانواده و محیط آموزشی و جامعه داشته، یکی از دلایل بروز رفتارهای نابهنجار است و دلیل دیگر، تا حدی به ویژگی‌های شخصیتی فرد و مسائل درونی او بستگی دارد.
وی ادامه داد: رفتار هنجار، رفتاری است که با فرهنگ و عرف و تمام مسائل آن جامعه سازگاری دارد، اما رفتار ناهنجار، رفتاری است که از شرایط عرف و فرهنگ و آداب جامعه خارج میشود و با معیارهای استاندارد آن جامعه مطابق نیست و در حقیقت، ساختارشکنی است و چه بسا می‌تواند به حدی زیاد باشد که فرد الگوهای شدید نابهنجاری را از خود بروز دهد.
این روانشناس افزود: با رشد اجتماعی، زنان همانند آقایان وارد جامعه شده اند و این باعث شده است که رفتار اجتماعی زنان هم به طور زیاد بروز کند، اما این که چه اتفاقی می‌افتد که این نوع رفتار‌ها نابهنجار می‌شوند به عوامل مختلفی بستگی دارد و در زنان و مردان هم تفاوتی ندارد، اما به دلیل این که این روزها، نمود‌ها و رفتارهای اجتماعی زنان بیشتر دیده میشود و بعضاً، اتفاق‌های نابهنجار از سوی آن‌ها بیشتر خود را بروز می‌دهد، افراد به چنین رفتارهایی دقت بیشتری می کنند.
نیکنام یادآور شد: این که یک اتفاقی از سوی دختر خانمی به صورت پرخاشگرانه و منفی نشان داده شده است به عوامل پیچیده‌ای بستگی دارد که از آن جمله می‌توان به محیطی که بوده و خانواده و الگوی تربیتی که داشته است، اشاره کرد چرا که در آن بستر فرهنگی، به طور مداوم این الگو‌ها را مشاهده کرده و الگوپذیری کرده است و حالا بدین صورت آن‌ها را بروز می دهد.
وی با اشاره به رفتارهای نابهنجار برخی از نوجوانان گفت: در نوجوانی، افراد نوجوان تمایل زیادی به رفتارهای نمایشی دارند و همین موضوع باعث شده است که یک سری رفتار‌ها را به صورت اغراق گونه از خود نشان دهند اما با توجه به انعطاف پذیر بودن دوره نوجوانی، می‌توان چنین رفتارهایی را به سرعت بررسی و اصلاح کرد چرا که وقتی در بزرگسالی، این الگوهای رفتاری ثابت بمانند و نهادینه شوند به سختی می‌توان آن‌ها را تغییر داد.
این روانشناس گفت: این که ما بعضاً مشاهده می‌کنیم که برخی از خانم ها، از خود رفتارهای نابهنجاری نشان می‌دهند به دلایل مختلفی بستگی دارد و در جامعه با خانم‌های متعددی روبرو هستیم؛ به طوری که برخی از آن‌ها پیشرفت می‌کنند و الگوهای مثبتی نشان می‌دهند و در مقابل، خانم‌هایی هم هستند که در این بستر، الگوهای منفی از خود بروز می دهند که این نشان دهنده ابراز وجود منفی است.
نیکنام ادامه داد: پرخاشگری در هر دو جنس زنان و مردان دیده میشود و ممکن است روش‌های ابراز پرخاشگری آن‌ها با یکدیگر متفاوت باشد، اما وقتی قبح این رفتارهای نابهنجار ازبین برود باعث میشود که یک زن یا آقا در شرایط پرخاشگرانه، دست به هر کاری بزند و این رفتارهای او به الگوهای رفتاری تبدیل شوند و به مرور هم افزایش یابند. بنابراین، باید هرچه سریع‌تر در صدد کاهش این الگو‌ها برآمد تا در افراد دیگر تعمیم پیدا نکنند چرا که همه آن ها رفتارهای آسیب زننده به جامعه هستند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: باید عوامل و فاکتور‌ها را بشناسیم تا متوجه شویم که با رشد و پیشرفت زنان در جامعه، آن‌ها باید به چه صورت رشد مثبتی داشته باشند و در حال حاضر می‌بینیم که بسیاری از مشاغلی که قبلاً مردانه بود الان زنانه هم شده اند و این نشان دهنده پیشرفت زنان بوده است، اما در این میان، بعضاً رفتارهایی هم که مردانه بوده اند شکل زنانه به خود پیدا کرده اند که باید سعی کنیم آن ها را تشخیص دهیم و این که کلیشه‌های جنسیتی را ازبین ببریم کار خوبی است، اما نباید قبح بسیاری از موارد ازبین برود.
رایحه مظفریان جامعه شناس، در ادامه اظهار کرد: اگر رفتارهای ناهنجار، به طور کلی بررسی شوند بهتر است چرا که به هر حال ممکن است با مسائلی، چون همسر کشی توسط یک زن هم روبرو شویم و این آسیب الزاما زنانه یا مردانه نیست همان طور که قمه کشیدن و یا بیان کلام ناشایست که در گروه رفتارهای ناهنجار قرار می‌گیرند هم می‌توانند توسط زنان صورت بگیرند و این جنسیتی نگاه کردن به این موارد کار درستی نیست.
وی بیان کرد: باید جلوی رفتارهای ناهنجار را هم برای زنان و هم مردان بگیریم. زیرا نمی‌توانیم بگوییم اگر برخی از مردان از قمه استفاده می‌کنند این عمل مردانه استدو در حقیقت، این تعریف درستی نیست، اما این که قمه کشی و یا اعمال و رفتارهایی که کمتر در میان زنان دیده میشود و امروز رواج بیشتری پیدا کرده است باید به دقت بررسی شوند که در این میان، یکی از نقاط محکمی که باید تحلیل کرد، این است که پایه‌های فرهنگی، آن طور که باید وجود ندارد و سست است و تقویت نمی‌شود یا این اجازه را به سازمان‌های مردم نهاد و ارگان‌های مشخص نمی‌دهند که روی این موارد کار کرده و فرهنگ سازی کنند و وارد عمل شوند که امروز نیاز جامعه است.
مغفول ماندن موارد فوق، یکی از مواردی است که باعث بروز رفتارهای ناهنجار میشود چرا که خوراک را از نوجوان و جوان‌های ما می‌گیرد که تغذیه فرهنگی شوند. به هر حال، نوجوان‌ها و جوان‌های ما برای پرهیز از رفتارهایی که کمتر در تمامی جوامع دیده میشود نیاز به یک سری الگو‌ها و جایگزین دارند تا وقت و انرژی آن‌ها در یک مسیر صحیح به کار گرفته شود و این مسیر باید از سوی یک نهاد و ارگانی تعریف شود چرا که تمامی این بار را نمی‌توان به دوش خانواده‌ها و یا خود مردم گذاشت. زیرا کار دشوار و هزینه بر و نیازمند آموزش است.
مظفریان گفت: کارشناسان و مربیان این حوزه باید وارد عمل شوند که این نیاز باید از طریق دولت‌ها و مسئولان مربوطه برطرف شود و این رفتارهای ناهنجار مورد بررسی قرار بگیرند و آسیب سنجی شوند و برای آن‌ها راه حل‌های تخصصی درنظر گرفته شود که متأسفانه می‌توانم بگویم تقریبا در کشور ما این امر به فراموشی سپرده شده است و نوجوان‌ها و جوان‌ها رها شده اند و مسئولیت تربیت و آموزش فقط برعهده خانواده هاست که بار را برای آن‌ها بسیار سنگین می‌کند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: جلوگیری از رفتارهای ناهنجار هم باید مختص زنان و هم مردان باشد و باید هر دو جنس در جامعه، از آموزش‌های برابر در این زمینه بهره‌مند شوند.
