باشگاه تاب آوری
تاب آوری در مدارس/ مشخصات یک فرد تاب آور
عفت حیدری
کودکان و بزرگسالان تاب آور خیلی شبیه به هم به نظر می رسند. بنارد ( 1991 م )، معتقد است کودکان تاب آور به لحاظ اجتماعی توانمند بوده و دارای مهارتهای زندگی مانند حل مساله، تفکر انتقادی و توانایی برای اقدام هستند. به علاوه بچه های تاب آور حس هدفمندی داشته و آینده مثبتی را برای خود پیش بینی می کنند. آنها در مدرسه وزندگی علائق خاص و حس هدفمندی و انگیزه برای رسیدن دارند.
هیگینز(1994 م) به توصیف بزرگسالان تاب آور می پردازد و تمرکزش بیشتر بر روی روابط مثبت، حل مساله و انگیزه آنها برای پیشرفت است. انگیزه آموزشی در بزرگسالان با دستاوردهای آموزشی آنها مشخص می شود. آنها اغلب به طور هدفمند درگیر تغییرات و فعالیتهای اجتماعی هستند و توانایی بیشتری برای ایجاد معنا و مفید بودن در زمان استرس، بحران، تراژدی و سختی دارند.
هیگینز خاطر نشان می دارد که بسیاری از افراد بزرگسال که خودشان را تاب آور می دانند، گزارش می کنند، وقتی کودک بودند، بذرهای تاب آوری در وجودشان کاشته شده، در حالی که این جریان برای خود یا دیگران مشخص نبوده است.
هفت شاخصه درونی تاب آورها به عنوان الگو در کودکان و بزرگسالان تاب آور توسط ولینز بر اساس مطالعات آنها از کودکان و نوجوانان برخاسته از محیط های الکلی و محیط های استرس آور دیگر تعیین می شود. ولینز گزارش می دهد علاوه بر سطوح مختلف مسائلی که ناشی از محیط های نابسامان است، افراد به نوعی تاب آوری درونی دست پیدا می کنند که در واقع انگیزه ای برای غلبه بر هر شکستی است. تاب آورها فعال، مستقل، دقیق، اهل شوخی، خلاق و با اخلاق هستند. علائم تاب آوری بر اساس سن متفاوت است.
عوامل حمایتی درونی:
ویژگی های فردی که تاب آوری را تسهیل می کند:
یک: خدمت به همنوع، فعالیتهای خیریه
دو: استفاده از مهارتهای زندگی مثل تصمیم گیری، مثبت بودن، کنترل کردن و حل مساله
سه: اجتماعی بودن، توانایی برای دوست یابی، توانایی شکل گیری روابط مثبت
چهار: حس شوخ طبعی
پنج: کنترل درونی
شش: استقلال
هفت:خوش بینی نسبت به آینده خویش
هشت: انعطاف پذیری
نه: ظرفیت و ارتباط در یادگیری
ده: انگیزه دادن به خود
یازده: توانایی شخصی
دوازده: احساس خود ارزشمندی و اعتماد به خود
عوامل محافظتی محیطی
شاخص و ویژگی های خانواده ها، مدارس، جوامع و گروه همسالان که تاب آوری را حمایت می کنند:
یک: تقویت روابط نزدیک
دو: ارزش گذاری و تشویق آموزشی
سه: استفاده از سبک تعاملی گرم و مشوقانه و بدون انتقاد
چهار: شفافیت در قوانین
پنج: تشویق روابط حمایتگر و دلسوزانه
شش: سهیم شدن در مسئولیتها و خدمت رسانی به دیگران
هفت: دسترسی به منابعی برای رفع نیازهای اساسی مثل مسکن، کار، مراقبتهای بهداشتی و تفریحات
هشت: داشتن توقعات بالا و واقع بینانه برای موفقیت
نه: تشویق هدفگزاری
ده: تشویق به توسعه اجتماعی ارزش هایی مثل نوع دوستی، و مهارتهای زندگی مثل همکاری
یازده: امکان پذیر ساختن رهبری و تصمیم گیری و فراهم آوردن فرصتهایی برای همکاری معنا دار
دوازده: درک استعدادهای منحصر به فرد هر فرد
فعالیت داشتن کودک به این صورت است که کودک توانایی جست و جو در محیطش را دارد، چیزی که در فرد بزرگسال بصورت اقدام کردن بروز پیدا می کند.
استقلال در کودک ممکن است به این شکل دیده شود که فرد می خواهد از شرایط نابسامان دوری کند، اما در فرد بالغ به شکل رفتار مستقلانه یعنی توانایی برای جدا شدن از موقعیت های بیرونی بروز می کند.
دیدگاه در یک کودک به این شکل است که کودک حس می کند چیزی در محیط درست کار نمی کند و فرد بزرگسال می تواند درک بهتری از آنچه غلط است و چرا غلط است به دست آورد. وقتی یک کودک می خواهد با دیگران ارتباط برقرار کند، در حال نشان دادن تاب آوری است. یک فرد بالغ تاب آور هم توانایی هایی دارد که می تواند با دیگران به خوبی ارتباط برقرار کند.
شوخ طبعی و خلاقیت از علائم تاب آوری است. این جریان در کودکان به شکل بازی دیده می شود. اخلاقیات در کودک به این شکل نشان داده می شود که کودک فرق خوب و بد را می داند. در افراد بالغ اخلاقیات به معنای نوع دوستی و رفتار با وقار است.
وولینز( 1993 م ) می گوید حتی یک شاخص در کودک یا بزرگسال می تواند بیانگر آن باشد که او می تواند بر چالش ها و سختی های ناشی از محیط های پر استرس و نابسامان غلبه کند، چرا که تاب آوری اولیه اغلب از قدرت اولیه نشات می گیرد. او توضیح می هد افرادی که با استرس های محیطی مقابله می کنند،اغلب واکنش های دوگانه ایی شامل رفتار منفی و رفتار تاب آورانه از خود نشان می دهند.
اغلب رفتارهای معیوب می تواند شامل عوامل و عناصری از تاب آوری باشد. برای نمونه رفتاری مثل فرار از خانه می تواند دارای عناصری مثل فعالیت و استقلال باشد و قالب بندی مجدد این رفتارها که جنبه های مثبت تاب آوری را در خود مستتر دارد، اغلب رفتار تاب آورانه را تسهیل می کند.
تاب آوری در مدارس
محمدرضا مقدسی، عفت حیدری
هیگینز(1994 م) به توصیف بزرگسالان تاب آور می پردازد و تمرکزش بیشتر بر روی روابط مثبت، حل مساله و انگیزه آنها برای پیشرفت است. انگیزه آموزشی در بزرگسالان با دستاوردهای آموزشی آنها مشخص می شود. آنها اغلب به طور هدفمند درگیر تغییرات و فعالیتهای اجتماعی هستند و توانایی بیشتری برای ایجاد معنا و مفید بودن در زمان استرس، بحران، تراژدی و سختی دارند.
هیگینز خاطر نشان می دارد که بسیاری از افراد بزرگسال که خودشان را تاب آور می دانند، گزارش می کنند، وقتی کودک بودند، بذرهای تاب آوری در وجودشان کاشته شده، در حالی که این جریان برای خود یا دیگران مشخص نبوده است.
هفت شاخصه درونی تاب آورها به عنوان الگو در کودکان و بزرگسالان تاب آور توسط ولینز بر اساس مطالعات آنها از کودکان و نوجوانان برخاسته از محیط های الکلی و محیط های استرس آور دیگر تعیین می شود. ولینز گزارش می دهد علاوه بر سطوح مختلف مسائلی که ناشی از محیط های نابسامان است، افراد به نوعی تاب آوری درونی دست پیدا می کنند که در واقع انگیزه ای برای غلبه بر هر شکستی است. تاب آورها فعال، مستقل، دقیق، اهل شوخی، خلاق و با اخلاق هستند. علائم تاب آوری بر اساس سن متفاوت است.
عوامل حمایتی درونی:
ویژگی های فردی که تاب آوری را تسهیل می کند:
یک: خدمت به همنوع، فعالیتهای خیریه
دو: استفاده از مهارتهای زندگی مثل تصمیم گیری، مثبت بودن، کنترل کردن و حل مساله
سه: اجتماعی بودن، توانایی برای دوست یابی، توانایی شکل گیری روابط مثبت
چهار: حس شوخ طبعی
پنج: کنترل درونی
شش: استقلال
هفت:خوش بینی نسبت به آینده خویش
هشت: انعطاف پذیری
نه: ظرفیت و ارتباط در یادگیری
ده: انگیزه دادن به خود
یازده: توانایی شخصی
دوازده: احساس خود ارزشمندی و اعتماد به خود
عوامل محافظتی محیطی
شاخص و ویژگی های خانواده ها، مدارس، جوامع و گروه همسالان که تاب آوری را حمایت می کنند:
یک: تقویت روابط نزدیک
دو: ارزش گذاری و تشویق آموزشی
سه: استفاده از سبک تعاملی گرم و مشوقانه و بدون انتقاد
چهار: شفافیت در قوانین
پنج: تشویق روابط حمایتگر و دلسوزانه
شش: سهیم شدن در مسئولیتها و خدمت رسانی به دیگران
هفت: دسترسی به منابعی برای رفع نیازهای اساسی مثل مسکن، کار، مراقبتهای بهداشتی و تفریحات
هشت: داشتن توقعات بالا و واقع بینانه برای موفقیت
نه: تشویق هدفگزاری
ده: تشویق به توسعه اجتماعی ارزش هایی مثل نوع دوستی، و مهارتهای زندگی مثل همکاری
یازده: امکان پذیر ساختن رهبری و تصمیم گیری و فراهم آوردن فرصتهایی برای همکاری معنا دار
دوازده: درک استعدادهای منحصر به فرد هر فرد
فعالیت داشتن کودک به این صورت است که کودک توانایی جست و جو در محیطش را دارد، چیزی که در فرد بزرگسال بصورت اقدام کردن بروز پیدا می کند.
استقلال در کودک ممکن است به این شکل دیده شود که فرد می خواهد از شرایط نابسامان دوری کند، اما در فرد بالغ به شکل رفتار مستقلانه یعنی توانایی برای جدا شدن از موقعیت های بیرونی بروز می کند.
دیدگاه در یک کودک به این شکل است که کودک حس می کند چیزی در محیط درست کار نمی کند و فرد بزرگسال می تواند درک بهتری از آنچه غلط است و چرا غلط است به دست آورد. وقتی یک کودک می خواهد با دیگران ارتباط برقرار کند، در حال نشان دادن تاب آوری است. یک فرد بالغ تاب آور هم توانایی هایی دارد که می تواند با دیگران به خوبی ارتباط برقرار کند.
شوخ طبعی و خلاقیت از علائم تاب آوری است. این جریان در کودکان به شکل بازی دیده می شود. اخلاقیات در کودک به این شکل نشان داده می شود که کودک فرق خوب و بد را می داند. در افراد بالغ اخلاقیات به معنای نوع دوستی و رفتار با وقار است.
وولینز( 1993 م ) می گوید حتی یک شاخص در کودک یا بزرگسال می تواند بیانگر آن باشد که او می تواند بر چالش ها و سختی های ناشی از محیط های پر استرس و نابسامان غلبه کند، چرا که تاب آوری اولیه اغلب از قدرت اولیه نشات می گیرد. او توضیح می هد افرادی که با استرس های محیطی مقابله می کنند،اغلب واکنش های دوگانه ایی شامل رفتار منفی و رفتار تاب آورانه از خود نشان می دهند.
اغلب رفتارهای معیوب می تواند شامل عوامل و عناصری از تاب آوری باشد. برای نمونه رفتاری مثل فرار از خانه می تواند دارای عناصری مثل فعالیت و استقلال باشد و قالب بندی مجدد این رفتارها که جنبه های مثبت تاب آوری را در خود مستتر دارد، اغلب رفتار تاب آورانه را تسهیل می کند.
تاب آوری در مدارس
محمدرضا مقدسی، عفت حیدری
