دستورالعمل هایی برای تاب آوری در مدارس، کودکان و خانواده ها

جعبه ابزار استفاده از تاب آوری را به شرح زیر تعریف می کند:
غلبه بر دشواریها در حالی که بصورت ناآگاهانه یا حتی نمایشی، جنبه های این دشواری را تغییر می دهد.

در حقیقت این تعریف تاب آوری نوعی همبستگی را با تعاریف عمومی تاب آوری نشان می دهد و تاب آوری را ظرفیت رسیدن به نتایج خوب و یا بازگشت موفقیت آمیز از عوامل و چالش های دشوار می داند.( مستن، 2001، بانانو، بروین، کانیاستی ولاگراکا، 2010، تلسچی و کالهون، 1995) یا مواردی نظیر نبود فرصتهای مثبت یا شرایط دشواری که ممکن است به دلیل کمبودهای مختلف روحی، اجتماعی یا فیزیکی به دست آمده باشد. ( هدون، اسمیت، تولی و بلین، 2008 )

تاب آوری در وهله اول پدیده ای است که در کودکان و جوانان مورد مطالعه قرار گرفته و روی افرادی متمرکز می شود که در خطر ناشی از مشکلات روانی قرار دارند و روی این نکته تمرکز نمی کند که تاب آوری چگونه به عنوان مکانیسمی سازگار بر خلاف مشکلات روزانه به کار می رود.

گرچه تاب آوری از قبل به عنوان یک شیوه فردی استدلال شده است که بستگی به ویژگی های ذاتی داشته و حالا در سطح گسترده ای به عنوان یک نتیجه از شرایط محیطی مختلف و تاثیراتی ناشی از تجربیات خود کودک و روابط و فرصتها شکل گرفته ، تلقی می شوند. ( مستن و گارمزی، 1985، مستن و کوتس ورث، 1998؛ اسکون و بارتلی، 2008)

در حوزه هایی مثل خانواده کودک، گروه های همسالان، مدارس و جوامع نقش های کلیدی در شکل گیری تاب آوری افراد ایفا می کنند.

1. عوامل حمایتی
جعبه ابزار تاب آوری به درستی به عوامل حمایتی در رابطه با ایجاد و تقویت تاب آوری اشاره می کند. پیشینه و تاریخچه موجود اصولا روی آنچه که به عنوان عوامل حمایتی شناخته می شود و در عواقب و پیامدهای مثبت علیرغم خطرات و دشواریها سهیم اند، متمرکزند( برنارد، 1995، کیربی و فریزر، 1997، مستن، 1994، ورنر و اسمیت، 1992 )

عوامل حمایتی سنگ بنای تاب آوری را تشکیل می دهند و به همین دلیل در بررسی مداخلات و یا چارچوبی برای اقدامات با محوریت تاب آوری بسیار و به شدت مهم هستند.

عوامل حمایتی در ارتباط با تاب آوری را می توان به سه حوزه گسترده طبقه بندی کرد: ویژگی های فردی مثل خودشکوفایی، خود ارزشمندی، مهارتهای حل مسئله، توانمندی اجتماعی و خلق و خو؛ عوامل بین فردی مثل کیفیت زندگی خانوادگی، حمایت، دوستی ها و گروه های همسالان  ونهایتا یک خانواده حمایتگر در خارج از محیط فرصتی را برای مشارکت فعال و بهبود انتظارات مثبت و موفقیت فراهم می آورد( برنارد، 1995، مستن و رید، 2002) به هرحال پیشنهاد می شود که فرهنگ می تواند نقش مهمی در تسهیل تاب آوری ایفا نماید ( انگار، 2008)


2.  مبنای منطقی جعبه ابزار
استقرار یک پایه منطقی روشن و واضح برای جعبه ابزار مهم است، زیرا نیاز و توان یک چهارچوب تاب آوری مدرسه محور را لیست می کند، شواهدی که می تواند در خلال پیشینه در حوزه حمایتی جامعه حمایتگر دیده شود که مدارس در زمره یکی از جوانب آن قرار می گیرد. برای مثال پیشینه پژوهش به وضوح روی این نکته متمرکز است که ویژگی های فردی یک کودک و یا جوان عامل مهمی در تسهیل تاب آوری است.

بهرحال مهم است که تشخیص دهیم این ویژگی ها معمولا محصول عوامل محیطی است، چرا که تاب آوری اصولا یک پدیده اکولوژیک است.( گرین، 2002،جوزف اویکز، سیمبنی و آلن میرز، 2002، ریچمن و فریزر، 2001)

این امر از مبانی نظری چارچوب مدرسه محور حمایت می کند، برای آنکه مدارس جایگاه بهباشی و تاب آوری بوده و از این توان برخوردار هستند که در زمینه دارایی های عوامل حمایتی تاب آوری سرمایه گذاری کنند.( بروکس، 2006). در حقیقت مدارس به شکل روزافزونی توان خود را در رابطه با بهبود و تسهیل تاب آوری کودکان و جوانان مورد بررسی قرار داده اند.( مینارد، 2002، هندرسون و میلیستین، 2003، شالن، ماچین و گیلهام، 2014)

موضوع بعدی که منطق و مبانی نظری جعبه ابزار را مورد تاکید قرار می دهد، آن است که نوآوریهای متعددی در خدمات مدرسه – محور و نقش کلیدی ویژه ایی که مدارس می توانند در خدمات بهداشت روانی ایفا کنند را به تصویر می کشند واهمیت میانجی گری بین مدرسه و متخصصان بهداشت روان را مورد تاکید قرار می دهد.( ایمس، شپین،شارپ، 2016).



برگرفته از: تاب آوری در مدارس: دستورالعمل هایی برای تاب آوری در مدارس، کودکان و خانواده ها
محمدرضا مقدسی، عفت حیدری- نشر سخنوران