کادر درمان در معرض آسیبهای روانی
درخواست تشکیل کمیته سلامت روان در ستاد ملی کرونا بایگانی شده است!
با شیوع ویروس کرونا، زندگی و سلامت میلیونها انسان مورد تهدید قرار گرفت. این بیماری همهگیر نه تنها میزان بالای مرگ و میر ناشی از عفونت ویروسی را به همراه داشت، بلکه مشکلات روانی بسیاری را در تمامی نقاط جهان موجب شد. عدم قطعیت و پیشبینی ناپذیری شیوع پاندمی بیماری عفونی، ظهور واریانتهای جدید ویروس و شیوع آنها، عدم آشنایی کامل با بیماری، انتشار اخبار و اطلاعات درست و نادرست، شنیدن خبرهای ناگوار از مرگهای روزانه بیماران، ترس روانی از ابتلای خود و نزیکان منجر به بسیاری از مشکلات روحی و روانی در ایران و جهان شده است. به طور مثال بر اساس گزارش نشریه تایم، شیوع کووید19 در آمریکا منجر به رشد سه برابری افسردگی در جامعه این کشور شده است.
همچنین بر اساس تجزیه و تحلیلهای انجام شده توسط دانشگاه «کلگری» کانادا، درصد «هشدار دهندهای» از کودکان و جوانان در سطح جهان با عوارض روحی و روانی ناشی از بیماری کووید19 مواجه شدهاند. از هر چهار نفر در سنین جوانی، یک نفر علائم بالینی شدید افسردگی و یک نفر از هر پنج جوان، علائم اضطراب شدید را تجربه میکند.این تجزیه و تحلیل گسترده که بر اساس نتایج ۲۹ مطالعه (۱۶ مطالعه از شرق آسیا، چهار مورد از اروپا، شش مورد از آمریکای شمالی، دو مورد از آمریکای مرکزی و جنوبی و یک مورد از خاورمیانه) جمعآوری شده و در مجله پزشکی آمریکایی «جاما پدیتریکز» (JAMA Pediatrics) منتشر شده است با مشارکت ۸۰ هزار و ۸۷۹ فرد جوان از سراسر جهان تهیه شده است. این بررسی نشان میدهد که علائم افسردگی و اضطراب در کودکان و نوجوانان در مقایسه با دوران پیش از همهگیری، دو برابر شده است.
محققان دانشگاه بارسلون در اسپانیا از اپیدمی بیماریهای سلامت روان به عنوان یک اپیدمی در آینده پس از کرونا یاد کردهاند، همچنین چند ماه قبل بود که دکتر محمد حاتمی، رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره از سونامی اختلالات سلامت روان در آینده پسا کرونا در ایران خبر داد و در همین راستا خواستار تشکیل کمیته سلامت روان در ستاد ملی کرونا شد با این حال این کمیته تشکیل نشد و به نظر میرسد عدم توجه به مسائل سلامت روان در دوران کرونا همچنان یکی از نگرانیهای اصلی روانشناسان باشد.
تخریب جسمی و روحی
حاتمی با اشاره به افزایش مشکلات سلامت روان جامعه ایران در اثر بیماری کرونا اظهار کرد: «کسی که دچار کرونا شده از نظر روانی مشکلات زیادی را تجربه میکند به عنوان مثال نزدیکترین فرد برای ما خانواده است و در اوج ناراحتیها به آنها پناه میبریم اما وقتی کسی به کرونا مبتلا میشود آنها هم از او اجتناب میکنند و فرد از نظر روانی فشار زیادی را متحمل میشود درکنار اینکه کرونا جسم او را نابود میکند، سلامت روان او نیز تخریب میشود.»
حاتمی ادامه داد: «بسیاری از افراد هستند که به بیماری مبتلا شدند اما به مراکز درمانی مراجعه نکردند و قطعا با احتساب این افراد آمار مبتلایان بالاتر است و باید گفت خانواده و نزدیکان او از نظر روانی دچار مشکل میشوند و الان تقریبا همه مردم جامعه ما با مشکل سلامت روان مواجه هستند.»
حاتمی بیان کرد: «مسئله سلامت روان در دوران کرونا و پساکرونا مسئله اول کشور است. اگر 600 نفر در روز فوتی داریم در پساکرونا تعداد تلفات به لحاظ اختلالات روانی بیشتر خواهد شد و سونامی اختلالات روانی به راه میافتد.»
حاتمی با بیان اینکه بسیار دیر به موضوع سلامت روان جامعه در دوره کرونا پرداختهایم، گفت: «بر اساس مطالعات تطبیقی که سازمان نظام روانشناسی و مشاوره انجام داده است، کشورهایی که در حوزه کرونا موفق بودهاند در کنار پروتکلهای بهداشتی، تدوین پروتکلهای روانشناسی و آموزش مردم را در دستور کار قرار دادند. در حال حاضر مردم مشکلات بسیاری دارند، از موضوع قرنطینه بگیرید تا مسائلی مانند افزایش مشکلات خانوادگی، شیوع افسردگی و رشد آسیبهای اجتماعی مسائلی هستند که طی این یک سال و نیم به وجود آمدهاند، اما جلوی ضرر را هر زمان بگیریم بازهم به سود است.»
کادرهای درمانی در معرض آسیبهای روانی
حاتمی همچنین در رابطه با مشکلات سلامت روان کادرهای درمانی کرونا نیز گفت: «وزارت بهداشت در اوایل شیوع کرونا پروتکلهایی را برای حفاظت از سلامت روان کادرهای درمانی تهیه کرد که سازمان نظام روانشناسی نیز در تدوین این پروتکلها نقش داشت. اگرچه این پروتکلها تدوین شد اما در اجرا موفق نبود.»
وی ادامه داد: «یکی از نگرانیهای روانشناسان گروههای در معرض خطر است که در راس آنها کادرهای درمانی قرار دارند، این افراد به دلیل مواجه با پدیدههای مختلف مانند مرگ افراد، ابتلای خود و خانواده یا همکاران ممکن است دچار افسردگی شوند.»
خانوادههای در معرض آسیب
وی تصریح کرد: «علاوه بر کادر درمان، کسانی که درگیر بیماری کرونا میشوند نیز در معرض اختلال روانی قرار میگیرند مثلا اگر در یک خانواده یکی از اعضای آن دچار بیماری شد تمام خانواده تحت تاثیر قرار میگیرد، در زمان بیماری کسی نمیتواند با او رفت و آمد داشته باشد و دیداری تازه کند و استرسی که خانواده فرد تجربه میکند تمامی اینها بر روی سلامت روان فرد بیمار و خانواده او تاثیر منفی میگذارد.»
رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره با بیان اینکه کسانی هم که از بیماری بهبود پیدا کردهاند، دچار مشکلات روانی میشوند، گفت: «بر اساس پژوهشهای صورت گرفته، تنهایی و افسردگی متعاقب بیماری کرونا در کمین افراد بهبود یافته از بیماری است.»
وی افزود: « اگر خدایی نکرده یکی از اعضای خانواده فوت کند، آسیب روانی این خانواده بسیار بیشتر است. به دلیل اینکه ایرانیان یک ملت عاطفی هستند و حتما باید احساسات خود را برونریزی کنند اما شرایطی که وجود دارد مانع از سوگ و برونریزی احساسات پس از مرگ افراد است این مساله اثرات بسیار منفی بر افراد میگذارد.»
حاتمی همچنین با اشاره به وضعیت سلامت روان کودکان و نوجوانان در دوران کرونا، اظهار کرد: «نوجوانان در قرنطینه یک گروه اجتماعی در معرض خطر هستند و باید خدمات روانشناسی به آنها ارائه شود. علاوه بر آن سالمندان گروه دیگر هستند که هر یک پروتکلهای خاص خود را میخواهند که متاسفانه تا امروز تدوین نشدهاند.»
وی بیان کرد: «سازمان نظام روانشناسی درخواستهای زیادی را برای تدوین این پروتکلها به وزارت بهداشت و ستاد ملی کرونا ارائه داده است اما تا امروز این درخواستها مورد قبول واقع نشده است.»
حاتمی تاکید کرد: «بیش از یک سال و نیم است که ما تحت فشار کرونا قرار داریم و هر روز نیز این فشار در حال افزایش است. تمامی 83 میلیون نفر جمعیت کشور این فشارها را تجربه میکنند، از نظر روانشناسی نیز هر نوع فشار اجتماعی آسیب روانی در پی خود دارد. لذا توجه به سلامت روان، پیشگیری و بررسی و درمان اختلالات سلامت روان، غربالگری روانی افراد برای تشخیص بیماری و تهیههای پروتکلهای خاص در زمان شیوع بیماری کرونا جمله مسائل حیاتی است که حتما باید به در این زمان به آن پرداخت.»
درخواست تشکیل کمیته سلامت روان
رئیس سازمان نظام روانشناسی در ادامه با اشاره به درخواست تشکیل کمیته سلامت روان در ستاد ملی کرونا، اظهار کرد: «باید در کمیتههای ستاد ملی کرونا کمیته مقابله با بحران کرونا و پساکرونا با محوریت سازمان نظام روانشناسی شکل بگیرد و همه پروتکلهای بهداشتی که برای همه مردم تعریف میکنیم پیوست سلامت روان داشته باشد در غیر این صورت نتیجهاش همین شرایط موجود است لذا از رئیسجمهور وقت درخواست کردیم تا در ستاد ملی مقابله با کرونا کمیته سلامت روان را فعال کند و غربالگری ملی را در دستور کار قرار دهیم.»
وی افزود: « رئیس جمهور موافق این موضوع بودند و درخواست ما را به دکتر نمکی وزیر سابق بهداشت ارجاع داد، ایشان نیز این درخواست را به معاونت بهداشت ارجاع داد، اما درخواست در معاونت بهداشت بایگانی شد و ظاهرا تمایلی برای ورود به این موضوع نداشتند.»
حاتمی ادامه داد: « در حال حاضر رئیس جمهور از روئسای کمیسیونهای اجتماعی و بهداشت درخواست کردهاند که در مجلس کمیته اجتماعی و معیشت را شکل دهند که در راس وظایف آن رسیدگی به اهداف سلامت روان جامعه است.»
وی بیان کرد: «در جلسهای مشترک با کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز مسائل روانی جامعه را به صورت مفصل مورد بحث قرار دادیم و قرار شد برای رسیدگی به این مسائل تصمیماتی اتخاذ شود.»
همچنین بر اساس تجزیه و تحلیلهای انجام شده توسط دانشگاه «کلگری» کانادا، درصد «هشدار دهندهای» از کودکان و جوانان در سطح جهان با عوارض روحی و روانی ناشی از بیماری کووید19 مواجه شدهاند. از هر چهار نفر در سنین جوانی، یک نفر علائم بالینی شدید افسردگی و یک نفر از هر پنج جوان، علائم اضطراب شدید را تجربه میکند.این تجزیه و تحلیل گسترده که بر اساس نتایج ۲۹ مطالعه (۱۶ مطالعه از شرق آسیا، چهار مورد از اروپا، شش مورد از آمریکای شمالی، دو مورد از آمریکای مرکزی و جنوبی و یک مورد از خاورمیانه) جمعآوری شده و در مجله پزشکی آمریکایی «جاما پدیتریکز» (JAMA Pediatrics) منتشر شده است با مشارکت ۸۰ هزار و ۸۷۹ فرد جوان از سراسر جهان تهیه شده است. این بررسی نشان میدهد که علائم افسردگی و اضطراب در کودکان و نوجوانان در مقایسه با دوران پیش از همهگیری، دو برابر شده است.
محققان دانشگاه بارسلون در اسپانیا از اپیدمی بیماریهای سلامت روان به عنوان یک اپیدمی در آینده پس از کرونا یاد کردهاند، همچنین چند ماه قبل بود که دکتر محمد حاتمی، رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره از سونامی اختلالات سلامت روان در آینده پسا کرونا در ایران خبر داد و در همین راستا خواستار تشکیل کمیته سلامت روان در ستاد ملی کرونا شد با این حال این کمیته تشکیل نشد و به نظر میرسد عدم توجه به مسائل سلامت روان در دوران کرونا همچنان یکی از نگرانیهای اصلی روانشناسان باشد.
تخریب جسمی و روحی
حاتمی با اشاره به افزایش مشکلات سلامت روان جامعه ایران در اثر بیماری کرونا اظهار کرد: «کسی که دچار کرونا شده از نظر روانی مشکلات زیادی را تجربه میکند به عنوان مثال نزدیکترین فرد برای ما خانواده است و در اوج ناراحتیها به آنها پناه میبریم اما وقتی کسی به کرونا مبتلا میشود آنها هم از او اجتناب میکنند و فرد از نظر روانی فشار زیادی را متحمل میشود درکنار اینکه کرونا جسم او را نابود میکند، سلامت روان او نیز تخریب میشود.»
حاتمی ادامه داد: «بسیاری از افراد هستند که به بیماری مبتلا شدند اما به مراکز درمانی مراجعه نکردند و قطعا با احتساب این افراد آمار مبتلایان بالاتر است و باید گفت خانواده و نزدیکان او از نظر روانی دچار مشکل میشوند و الان تقریبا همه مردم جامعه ما با مشکل سلامت روان مواجه هستند.»
حاتمی بیان کرد: «مسئله سلامت روان در دوران کرونا و پساکرونا مسئله اول کشور است. اگر 600 نفر در روز فوتی داریم در پساکرونا تعداد تلفات به لحاظ اختلالات روانی بیشتر خواهد شد و سونامی اختلالات روانی به راه میافتد.»
حاتمی با بیان اینکه بسیار دیر به موضوع سلامت روان جامعه در دوره کرونا پرداختهایم، گفت: «بر اساس مطالعات تطبیقی که سازمان نظام روانشناسی و مشاوره انجام داده است، کشورهایی که در حوزه کرونا موفق بودهاند در کنار پروتکلهای بهداشتی، تدوین پروتکلهای روانشناسی و آموزش مردم را در دستور کار قرار دادند. در حال حاضر مردم مشکلات بسیاری دارند، از موضوع قرنطینه بگیرید تا مسائلی مانند افزایش مشکلات خانوادگی، شیوع افسردگی و رشد آسیبهای اجتماعی مسائلی هستند که طی این یک سال و نیم به وجود آمدهاند، اما جلوی ضرر را هر زمان بگیریم بازهم به سود است.»
کادرهای درمانی در معرض آسیبهای روانی
حاتمی همچنین در رابطه با مشکلات سلامت روان کادرهای درمانی کرونا نیز گفت: «وزارت بهداشت در اوایل شیوع کرونا پروتکلهایی را برای حفاظت از سلامت روان کادرهای درمانی تهیه کرد که سازمان نظام روانشناسی نیز در تدوین این پروتکلها نقش داشت. اگرچه این پروتکلها تدوین شد اما در اجرا موفق نبود.»
وی ادامه داد: «یکی از نگرانیهای روانشناسان گروههای در معرض خطر است که در راس آنها کادرهای درمانی قرار دارند، این افراد به دلیل مواجه با پدیدههای مختلف مانند مرگ افراد، ابتلای خود و خانواده یا همکاران ممکن است دچار افسردگی شوند.»
خانوادههای در معرض آسیب
وی تصریح کرد: «علاوه بر کادر درمان، کسانی که درگیر بیماری کرونا میشوند نیز در معرض اختلال روانی قرار میگیرند مثلا اگر در یک خانواده یکی از اعضای آن دچار بیماری شد تمام خانواده تحت تاثیر قرار میگیرد، در زمان بیماری کسی نمیتواند با او رفت و آمد داشته باشد و دیداری تازه کند و استرسی که خانواده فرد تجربه میکند تمامی اینها بر روی سلامت روان فرد بیمار و خانواده او تاثیر منفی میگذارد.»
رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره با بیان اینکه کسانی هم که از بیماری بهبود پیدا کردهاند، دچار مشکلات روانی میشوند، گفت: «بر اساس پژوهشهای صورت گرفته، تنهایی و افسردگی متعاقب بیماری کرونا در کمین افراد بهبود یافته از بیماری است.»
وی افزود: « اگر خدایی نکرده یکی از اعضای خانواده فوت کند، آسیب روانی این خانواده بسیار بیشتر است. به دلیل اینکه ایرانیان یک ملت عاطفی هستند و حتما باید احساسات خود را برونریزی کنند اما شرایطی که وجود دارد مانع از سوگ و برونریزی احساسات پس از مرگ افراد است این مساله اثرات بسیار منفی بر افراد میگذارد.»
حاتمی همچنین با اشاره به وضعیت سلامت روان کودکان و نوجوانان در دوران کرونا، اظهار کرد: «نوجوانان در قرنطینه یک گروه اجتماعی در معرض خطر هستند و باید خدمات روانشناسی به آنها ارائه شود. علاوه بر آن سالمندان گروه دیگر هستند که هر یک پروتکلهای خاص خود را میخواهند که متاسفانه تا امروز تدوین نشدهاند.»
وی بیان کرد: «سازمان نظام روانشناسی درخواستهای زیادی را برای تدوین این پروتکلها به وزارت بهداشت و ستاد ملی کرونا ارائه داده است اما تا امروز این درخواستها مورد قبول واقع نشده است.»
حاتمی تاکید کرد: «بیش از یک سال و نیم است که ما تحت فشار کرونا قرار داریم و هر روز نیز این فشار در حال افزایش است. تمامی 83 میلیون نفر جمعیت کشور این فشارها را تجربه میکنند، از نظر روانشناسی نیز هر نوع فشار اجتماعی آسیب روانی در پی خود دارد. لذا توجه به سلامت روان، پیشگیری و بررسی و درمان اختلالات سلامت روان، غربالگری روانی افراد برای تشخیص بیماری و تهیههای پروتکلهای خاص در زمان شیوع بیماری کرونا جمله مسائل حیاتی است که حتما باید به در این زمان به آن پرداخت.»
درخواست تشکیل کمیته سلامت روان
رئیس سازمان نظام روانشناسی در ادامه با اشاره به درخواست تشکیل کمیته سلامت روان در ستاد ملی کرونا، اظهار کرد: «باید در کمیتههای ستاد ملی کرونا کمیته مقابله با بحران کرونا و پساکرونا با محوریت سازمان نظام روانشناسی شکل بگیرد و همه پروتکلهای بهداشتی که برای همه مردم تعریف میکنیم پیوست سلامت روان داشته باشد در غیر این صورت نتیجهاش همین شرایط موجود است لذا از رئیسجمهور وقت درخواست کردیم تا در ستاد ملی مقابله با کرونا کمیته سلامت روان را فعال کند و غربالگری ملی را در دستور کار قرار دهیم.»
وی افزود: « رئیس جمهور موافق این موضوع بودند و درخواست ما را به دکتر نمکی وزیر سابق بهداشت ارجاع داد، ایشان نیز این درخواست را به معاونت بهداشت ارجاع داد، اما درخواست در معاونت بهداشت بایگانی شد و ظاهرا تمایلی برای ورود به این موضوع نداشتند.»
حاتمی ادامه داد: « در حال حاضر رئیس جمهور از روئسای کمیسیونهای اجتماعی و بهداشت درخواست کردهاند که در مجلس کمیته اجتماعی و معیشت را شکل دهند که در راس وظایف آن رسیدگی به اهداف سلامت روان جامعه است.»
وی بیان کرد: «در جلسهای مشترک با کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز مسائل روانی جامعه را به صورت مفصل مورد بحث قرار دادیم و قرار شد برای رسیدگی به این مسائل تصمیماتی اتخاذ شود.»
- روزنامه سپید