دکتر فریبا رضایی، گفت: خودکشی یکی از مشکلات در زمینه بهداشت عمومی است که توجه همه جانبه ما را می طلبد. تحقیقات نشان داده است که پیشگیری از خودکشی اگر امکان پذیر باشد، مستلزم طیفی از فعالیت هاست که مواردی شامل فراهم کردن بهترین شرایط برای تربیت فرزندان و درمان موثر اختلالات روانی تا کنترل محیطی عوامل خطر را در بر می گیرد.
 

به گزارش علوم پزشکی شیراز، رضایی ادامه داد: در همه کشورهای جهان خودکشی یکی از پنج علت اول مرگ و میر در گروه سنی ۱۵-۱۹ سال است و در بسیاری از کشورها نخستین یا دومین علت مرگ در نوجوانان رتبه بندی شده است. بنابراین خودکشی در کودکان و نوجوانان از اهمیت بسزایی برخوردار است.

این کارشناس سلامت روان گفت: رفتار آسیب زدن به خود نتیجه تعامل پیچیده عوامل روانپزشکی، اجتماعی و خانوادگی است که اغلب با افسردگی همراه است. افسردگی به تنهایی تاثیر مهمی دارد، اما اختلالات دیگر مثل اختلال بیش فعالی همراه با نقصان توجه، اختلال سوء مصرف مواد یا اضطراب نیز خودکشی را افزایش می دهد. حوادث استرس زای جدید به ویژه در افراد تکانشی می تواند منجر به خودکشی شود.

رضایی در بیان عوامل خطرزای موثر بر خودکشی، سابقه اقدام به خودکشی در فرد یا اعضای خانواده، سابقه بستری در مراکز روانپزشکی، از دست دادن نزدیکان براثر عواملی نظیر مرگ یا طلاق و ...، از دست دادن دوست، انزوای اجتماعی، سوء مصرف الکل و موادمخدر، رفتارهای پرخاشگرانه در محیط خانه، کار یا اجتماع، وجود و در دسترس بودن سلاح سرد یا گرم، تفکر یا مطالعه در مورد خودکشی و تهدید زبانی به خودکشی را مطرح کرد.

او، انزوای اجتماعی را به این معنی این دانست که فرد گزینه های اجتماعی دیگر یا مهارت لازم برای پیدا کردن جایگزین های دیگر به جای خودکشی را ندارد و گفت: سوء مصرف موادمخدر یا الکل کنترل تکانش ها را در فرد کاهش می دهد، این در حالی است که بعضی از افراد با مصرف مواد شخصا اقدام به درمان افسردگی و اضطراب می‌کنند.

این کارشناس سلامت روان خاطرنشان کرد: صحبت درباره خودکشی، مشغولیت ذهنی در مورد مرگ و مردن، علائم افسردگی، تغییرات شدید و تند در رفتار، بخشش دارایی های خود و یا اقدام به امور بازرگانی خارج از توانایی خود، اختلال در اشتها و خواب، رفتارهای خطرناک شدید، افزایش شدید در مصرف مواد (این موضوع در معتادان صدق نمی کند)، کاهش علاقه مندی به فعالیت های معمول زندگی، جزو علائم خطر محسوب می‌شود که والدین و اطرافیان فرد باید نسبت به این موارد، حساسیت داشته باشند.

رضایی در خصوص اینکه چه رفتارهایی از سوی والدین می‌تواند فرزندان را در برابر آسیب به خود، محافظت کند، گفت: والدین در سه مرحله اساسی می توانند به فرزندان خود کمک کنند؛ اول کمک به فرزند یعنی بردن او به مراکز بهداشت روانی یا بیمارستان ها، دوم حمایت از فرزند یعنی گوش دادن، پرهیز از انتقاد و ایراد و یا سرزنش و ارتباط همدلانه و سومین مرحله کسب اطلاعات است که می‌توان با مراجعه به روانشناسان و کارشناسان سلامت روان، کتابخانه، گروه های همیاری محلی، اینترنت و .. به آنها دست یافت.

مدیر سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد علوم پزشکی شیراز در خصوص عوامل محافظ نیز به الگوهای خانوادگی، الگوهای شناختی شخصیت و الگوهای فرهنگی و اجتماعی اشاره و اضافه کرد: الگوهای خانوادگی شامل روابط خوب با اعضا و دریافت حمایت از اعضای خانواده، الگوهای شناختی شخصیتی به معنای مهارت های اجتماعی خوب، اعتماد به خود و دستاوردها و موقعیت خود، جست وجوی کمک زمان مواجهه با مشکل، دریافت کمک از روانشناسان و مشاوران، دریافت کمک از تجربیات دیگران و افراد مورد اعتماد و الگوهای فرهنگی و اجتماعی مانند شرکت در فعالیت های گروهی مثل ورزش، انجمن ها، مکان های مذهبی، روابط مثبت با همسالان و همکلاسی ها، روابط خوب با والدین، معلمان و سایر بزرگترها، دریافت حمایت از نزدیکان، است.

رضایی در پاسخ به این پرسش که برای فردی که افکار خودکشی و عزت نفس پایین دارد، چه کاری می‌توان انجام داد، گفت: باید فعالانه به او گوش دهیم، مهارت های حل مسئله را یاد بگیریم، تفکر مثبت را ترغیب کرده و سعی کنیم به جای آنکه فرد بگوید قادر به انجام هیچ کاری نیست، او را به سمت تلاش بیشتر سوق دهیم، به نوجوان کمک کنیم تا فهرستی از ویژگی های مثبت خود را بنویسید و به او فرصت هایی برای موفقیت بدهیم و برای این موفقیت ها او را تشویق کنیم.

این کارشناس سلامت روان در ادامه خاطرنشان کرد: باید سعی کنیم تا احساسات نوجوان را درک کرده و با او همدلی کنیم؛ از طرفی مهارت های جرات آموزی را یاد بگیریم و به نوجوانمان آموزش دهیم، برای نوجوان از روش های افزایش عزت نفس بهره ببریم، نوجوان را در اجتماع یا مدرسه در فعالیت های مثبت و سازنده شرکت دهیم و اگر مناسب تشخیص دادیم، جوان را در انجمن های دینی وارد کنیم.