بررسی میزان الگوپذیری رفتاری کودکان از والدین؛
«پرخاشگری»کلیدواژه‌ای که آینده کودکان را بحرانی میکند
امروزه تغییر در سبک زندگی آحاد جامعه و فشارهای های شدید روحی و روانی ناشی از مشکلات اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و آسیب های ناشی از آن بر تک تک اعضای خانواده تاثیر گذاشته است و همین مشکلات و آسیب ها دامنه صبر و تحمل اعضای خانواده ها را کمتر کرده و منجر به بروز رفتارهای پرخاشگرانه شده است که این امر به کودکان هم سرایت پیدا کرده است زیرا کودک برای رفتارهایی که انجام می‌دهد به الگو نیاز دارد و اولین مکانی که در ان تربیت میشود و نقش می گیرد نهاد خانواده است. نبود رابطه صمیمی و عاطفی در بین اعضای خانواده و گاها نیز تفاوت قائل شدن بین فرزندان و بی احترامی و پرخاش هنگام برخورد با آنان از دلایل عمده پرخاشگری در کودکان است. از آنجا که آینده کودکان وابسته به الگوهایی است که در اولین کانون تربیت یعنی خانواده است در ذهن و شخصیت او نهادینه میشود روش‌های تربیتی که برای این گروه در نظر گرفته میشود بسیار حائز اهمیت است.
در همین خصوص ژیلا آهنگرزاده روانشناس حوزه کودک در خصوص اینکه چرا کودکان برای رسیدن و مطرح کردن خواسته‌هایشان پرخاشگری می‌کنند، می‌گوید: « علت پرخاش در کودکان متفاوت است و دلایل متعددی دارد؛ بخشی از این رفتار ها به صفات شخصی کودک مربوط میشود و بخشی دیگر به ژنتیک کودک بستگی دارد؛ یعنی اگر ما بخواهیم ریشه‌ای این مورد را بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که در نسل های قبلی این کودک افرادی بودند که این نوع رفتارها را داشتند.»
نقش عوامل زیست محیطی در پرخاشگری کودکان چیست؟
وی با تاکیدبر نقش عوامل زیست محیطی در بروز رفتارهای پرخاشگرانه می‌افزاید: «ممکن است نوعی ساختار در سیستم عصبی و در مغز کودک وجود داشته باشد که باعث بروز این رفتار یا این اختلال میشود، مانند کودکانی که بیش فعال هستند و ساختاری که در مغز این کودکان وجود دارد دچار مشکل است. یکی دیگر از این موارد بستگی به تربیت کودک دارد، یعنی کودک از والدین و اطرافیان خود الگو می‌گیرد. هنگامی‌که کودک والدین و همسالان خود را مشاهده میکند که در برابر ناکامی‌ها پرخاش و تندی می‌کنند این واکنش در ذهن او نهادینه میشود و می‌آموزد در هنگام سرخوردگی باید تندی و پرخاش کند. در غالب موارد کودک علاوه‌بر اینکه این نوع رفتار را تقلید میکند دچار افسردگی هم میشود و ناآرامی خود را با پرتاب کردن وسایل و یا فحاشی بروز دهند»
پرخاشگری به چند دسته تقسیم میشود؟
به گفته وی پرخاشگری به دونوع کلامی و غیر کلامی تقسیم میشود. پرخاشگری کلامی به فحاشی و مواردی شبیه آن می‌گویند و پرخاشگری غیرکلامی هم همراه با زد و خورد صورت می‌گیرد که می‌تواند، به نوعی منفعل و یا فعال باشد؛ نوع فعال یعنی اینکه کودک ناسزا بگوید، فحاشی کند و شیئی را پرتاب کند؛ و در مورد نوع منفعل این رفتار هم می‌توان به زیرآب زنی و احمال‌کاری اشاره کرد.» در برخی مواقع کودک برای رسیدن به نیازها و خ. استه‌هایش دادوبیداد میکند که این روانشناس در این مورد عنوان میکند: «اینکه کودک با داد و بیداد و پرخاشگری خواسته خود را مطرح میکند در واقع با نوعی ناکامی مواجه است که مِ‌تواند ناشی از تقلید رفتار یا شرطی شدن کودک باشد. یعنی اینکه کودک در گذشته با داد و بیداد به خواسته خود رسیده است و این را یاد گرفته که با پرخاشگری کند می‌تواند به خواسته‌اش برسد.»
آهنگرزاده براساس نظریه روانشناسی به اسم بندورا که در این حوزه پژوهش کرده است می‌گوید: «ما یک الگوی یادگیری مشاهده‌ای داریم، یعنی اینکه کودکان بر اثر مشاهده یاد می‌گیرند؛ به عنوان مثال اگر کودکان در سنین ۷ سالگی به تماشای فیلم‌هایی که در آنها پرخاشگری وجود دارد بنشینند، ۱۰ سال بعد به احتمال زیاد این کودک بزهکار خواهد شد زیرا محیط و شرایطی که کودک دوران رشد و شکل‌گیری شخصیت خود را در آن به تکامل می‌رساند نقش مستقیم در ساخت آینده او دارد. کودکی که در بزرگسالی به بزه گرایش پیدا میکند یا به‌صورت مستقیم با آن سروکار داشته و یا اینکه به‌طور ناخواسته در شرایطی قرار گرفته است که فیلم دیدن جزئی از این عوامل ناخواسته است.»
به گفته کارشناسان که اعتقاد دارند همیشه پیشگیری بهتر از درمان است؛ خوب است برای جلوگیری از آسیب‌هایی که آینده کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد والدین با رفتارها و شیوه‌های فرزند پروری آشنا شوند و خود به صورت مستقیم یا غیر مستقیم زمینه ساز بروز رفتارهای پرخاشگرانه فرزندان نباشند زیرا چنین آسیب‌هایی دارای عوارض کوتاه‌مدت، میان مدت و بلند است و در واقع تمام مراحل زندگی کودک را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. خود نشوند و با این کار، باعپ نشوند که کودکانشان به سوی مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی بروند.»
در همین خصوص ژیلا آهنگرزاده روانشناس حوزه کودک در خصوص اینکه چرا کودکان برای رسیدن و مطرح کردن خواسته‌هایشان پرخاشگری می‌کنند، می‌گوید: « علت پرخاش در کودکان متفاوت است و دلایل متعددی دارد؛ بخشی از این رفتار ها به صفات شخصی کودک مربوط میشود و بخشی دیگر به ژنتیک کودک بستگی دارد؛ یعنی اگر ما بخواهیم ریشه‌ای این مورد را بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که در نسل های قبلی این کودک افرادی بودند که این نوع رفتارها را داشتند.»
نقش عوامل زیست محیطی در پرخاشگری کودکان چیست؟
وی با تاکیدبر نقش عوامل زیست محیطی در بروز رفتارهای پرخاشگرانه می‌افزاید: «ممکن است نوعی ساختار در سیستم عصبی و در مغز کودک وجود داشته باشد که باعث بروز این رفتار یا این اختلال میشود، مانند کودکانی که بیش فعال هستند و ساختاری که در مغز این کودکان وجود دارد دچار مشکل است. یکی دیگر از این موارد بستگی به تربیت کودک دارد، یعنی کودک از والدین و اطرافیان خود الگو می‌گیرد. هنگامی‌که کودک والدین و همسالان خود را مشاهده میکند که در برابر ناکامی‌ها پرخاش و تندی می‌کنند این واکنش در ذهن او نهادینه میشود و می‌آموزد در هنگام سرخوردگی باید تندی و پرخاش کند. در غالب موارد کودک علاوه‌بر اینکه این نوع رفتار را تقلید میکند دچار افسردگی هم میشود و ناآرامی خود را با پرتاب کردن وسایل و یا فحاشی بروز دهند»
پرخاشگری به چند دسته تقسیم میشود؟
به گفته وی پرخاشگری به دونوع کلامی و غیر کلامی تقسیم میشود. پرخاشگری کلامی به فحاشی و مواردی شبیه آن می‌گویند و پرخاشگری غیرکلامی هم همراه با زد و خورد صورت می‌گیرد که می‌تواند، به نوعی منفعل و یا فعال باشد؛ نوع فعال یعنی اینکه کودک ناسزا بگوید، فحاشی کند و شیئی را پرتاب کند؛ و در مورد نوع منفعل این رفتار هم می‌توان به زیرآب زنی و احمال‌کاری اشاره کرد.» در برخی مواقع کودک برای رسیدن به نیازها و خ. استه‌هایش دادوبیداد میکند که این روانشناس در این مورد عنوان میکند: «اینکه کودک با داد و بیداد و پرخاشگری خواسته خود را مطرح میکند در واقع با نوعی ناکامی مواجه است که مِ‌تواند ناشی از تقلید رفتار یا شرطی شدن کودک باشد. یعنی اینکه کودک در گذشته با داد و بیداد به خواسته خود رسیده است و این را یاد گرفته که با پرخاشگری کند می‌تواند به خواسته‌اش برسد.»
آهنگرزاده براساس نظریه روانشناسی به اسم بندورا که در این حوزه پژوهش کرده است می‌گوید: «ما یک الگوی یادگیری مشاهده‌ای داریم، یعنی اینکه کودکان بر اثر مشاهده یاد می‌گیرند؛ به عنوان مثال اگر کودکان در سنین ۷ سالگی به تماشای فیلم‌هایی که در آنها پرخاشگری وجود دارد بنشینند، ۱۰ سال بعد به احتمال زیاد این کودک بزهکار خواهد شد زیرا محیط و شرایطی که کودک دوران رشد و شکل‌گیری شخصیت خود را در آن به تکامل می‌رساند نقش مستقیم در ساخت آینده او دارد. کودکی که در بزرگسالی به بزه گرایش پیدا میکند یا به‌صورت مستقیم با آن سروکار داشته و یا اینکه به‌طور ناخواسته در شرایطی قرار گرفته است که فیلم دیدن جزئی از این عوامل ناخواسته است.»
به گفته کارشناسان که اعتقاد دارند همیشه پیشگیری بهتر از درمان است؛ خوب است برای جلوگیری از آسیب‌هایی که آینده کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد والدین با رفتارها و شیوه‌های فرزند پروری آشنا شوند و خود به صورت مستقیم یا غیر مستقیم زمینه ساز بروز رفتارهای پرخاشگرانه فرزندان نباشند زیرا چنین آسیب‌هایی دارای عوارض کوتاه‌مدت، میان مدت و بلند است و در واقع تمام مراحل زندگی کودک را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. خود نشوند و با این کار، باعپ نشوند که کودکانشان به سوی مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی بروند.»
مرجع : خبرگزاری آنا
