عصب شناسی یا نوروساینس Neuroscience
دانش عصب شناسی یا نوروساینس ( Neuroscience) دانش مطالعهٔ سامانه عصبی است. به طور سنتی دانش عصب شناسی یکی از زیر شاخههای پزشکی و زیستشناسی و دارو شناسی میباشد. به هر حال این دانش اکنون یک دانش میان رشتهای است و در واقع با دیگر رشتههای دانش مانند شیمی، رایانه، مهندسی، زبانشناسی، ریاضی؛ پزشکی، روانشناسی، فیزیک و فلسفه همکاری دارد.
پرسشهایی مانند: مغز چیست و چگونه کار میکند و در زمان های مختلف چه واکنشی از خود نشان میدهد؟ چرا مردم احساسات دارند؟ در حین بروز احساسات، چه تغییراتی در مغز رخ میدهد؟
علتهای ریشهای اختلالهای روانی و عصبی و. . . طراحی دارو ودرمان بیماریهای عصبی و سرطان ها و. . . به دنبال افزایش تعداد دانشمندانی که در این حوزه فعالیت میکنند، دانش عصب شناسی به این سوالات و بسیار بیشتر از این و با توجه به دستاوردهای علمی که تا این زمان به دست آمده پاسخ میدهد. دانش عصب شناسی کوششی برای شناخت و درک دستگاه عصبی، شامل مغز، نخاع و سلولهای حسی یا نرونها در سراسر بدن است.
این دانش، میدان کمابیش نوینی است که به رشد، ساختار، ترکیب شیمیایی، عملکرد و آسیبشناسی دستگاه عصبی میپردازد اما به دنبال افزایش تعداد دانشمندانی که در این حوزه فعالیت میکنند، بنیادهای عصبشناسی بزرگ، انجمنهایی را برای دانشمندان علوم اعصاب و محققان تشکیل دادهاند. برای مثال، انجمن بینالمللی تحقیقات مغزی در سال ۱۹۶۰ میلادی، جامعه بینالمللی شیمی مغز و اعصاب در سال ۱۹۶۳، جامعه اروپایی مغز و رفتار در سال ۱۹۶۸ و انجمن عصبشناسی در سال ۱۹۶۹ پایهگذاری شد.
پژوهشها در زمینه کارکرد عصبی، پیشینه بلندی داشته و بسیاری بنیانگذار این علم را ابن هیثم میدانند. وی در کتاب المناظر، توصیف بسیار دقیقی از مسیر بینایی انسان و نحوه عملکرد آن آوردهاست. در قرن ۱۸ نیز فریتسچ و هیتزیک گزارش کردند که تحریک الکتریکی نواحی خاصی از قشر مغز حیوانات باعث حرکت میگردد. بروکا و ورنیکه نیز پزشکانی بودند که در مطالعات مجزای خود از طریق کالبد شکافی نشان دادند که آسیب به نواحی خاصی از مغز، با نقایص و آسیبهای زبانی همراه است.
بیماران سکته مغزی، یکی از مهمترین منابع دانش در علوم اعصاب بوده و هستند، چرا که با بروز آسیب در قسمتی از مغز، بخشهایی از عملکردهای آن تحت تأثیر قرار گرفته و این فرصت را به محققین دادهاست تا به ارتباط بین عملکردهای مختلف مغز و مناطق مختلف آن پی ببرند.
مفاهیم بنیادی و پایه نوروساینس
نوروساینس شامل یک سری مفاهیم پایه و بنیادی است که درک آنها دروازهی ورد به این حوزه و گسترش سطح دانش و مطالعات شما در مورد علوم اعصاب و نوروساینس است.
در ادامه به مهمترین مفاهیم نوروساینس اشاره میکنیم:
مغز و پیچیدگیهای آن
نورونهای عصبی و و نحوه تبادل آنها با یکدیگر
پردازش اطلاعت توسط مغز
تکمیل و به روزرسانی مغز توسط کسب تجربههای جدید
توانایی استدلال، برنامه ریزی و حل مسئله مغز
مغز انسان تنها ارگانی است که تا به حال شناسایی شده و میتواند چیزی به اسم نبوغ، خلاقیت و نوآوری را به ارمغان بیاورد. یکی دیگر از عجایب مغز انسان، توانایی مغز در تطبیق و تغییر فیزیکی مدارهای عصبی خود برای سازگاری با شرایط متفاوت محیطی و محرکهای فیزیولوژیکی است؛ جالبتر از همه این که مغز این انطباق و انعطافپذیری را خود برای خودش انجام میدهد! تصور کنید یک مدار الکتریکی داشته باشید که به فراخور زمان خود را تغییر دهد و با همهی شرایط محیطی وفق دهد و در عین حال یک ساختار فوقالعاده ظریف و پیجیده داشته باشد.
با این همه پیچیدگی و خاصبودن مغز انسان، به اهمیت این نکته پی میبریم که مطالعهی دانش علوم اعصاب کار بس دشواری است.
از جنبه پزشکی و فیزیولوژیکی کار گرفته تا بحثهای تشخیصی و پردازش سیگنالهای مغزی توسط مهندسین بیوالکتریک و حتی بحثهای فسلفی در مورد منشا تصمیمگیری و منشا وجودی انسان، همه و همه زمینههایی است که نوروساینس باید به آنها جواب قانع کنندهای بدهد و یک متخصص علوم اعصاب باید در همهی این زمینهها مهارت کافی داشته باشد.
فناوریهایی که از نوروساینس نشات گرفتهاند
بر خلاف خیلی از فناوریهایی که به کمک علم نوروساینس آمدند و در اصل دنیای مهندسی به کمک بدن انسان آمد، بسیاری از فناوریهایی شکل گرفتند که ماجرا برعکس بود؛ یعنی دنیای زنده و بدن انسان به کمک علوم مهندسی میآید. یکی از نمونههای این تعامل، شکل گیری هوش مصنوعی و شبکههای عصبی عمیق بود که از نوروساینس الهام گرفته شد و سعی کردند سیستم مغز انسان را به زبان کامپیوتر ترجمه کنند.
هدف از این الگوبرداری این بود که کامپیوترها نیز بتوانند مانند مغز انسان فکر کنند، یاد بگیرند و خود را بهبود دهند.
شاخههای مختلف نوروساینس:
نوروساینس رفتاری
نوروساینس سلولی
نوروساینس بالینی
علوم اعصاب شناختی
علوم اعصاب محاسباتی
علوم اعصاب فرهنگی
علوم اعصاب مولکولی
مهندسی عصبی
نوروآناتومی
نوروشیمی
نوروژنتیک
تصویربرداری نورونی
علوم اعصاب زبانشناختی
روانشناسی نورونی
علوم اعصاب اجتماعی
پرسشهایی مانند: مغز چیست و چگونه کار میکند و در زمان های مختلف چه واکنشی از خود نشان میدهد؟ چرا مردم احساسات دارند؟ در حین بروز احساسات، چه تغییراتی در مغز رخ میدهد؟
علتهای ریشهای اختلالهای روانی و عصبی و. . . طراحی دارو ودرمان بیماریهای عصبی و سرطان ها و. . . به دنبال افزایش تعداد دانشمندانی که در این حوزه فعالیت میکنند، دانش عصب شناسی به این سوالات و بسیار بیشتر از این و با توجه به دستاوردهای علمی که تا این زمان به دست آمده پاسخ میدهد. دانش عصب شناسی کوششی برای شناخت و درک دستگاه عصبی، شامل مغز، نخاع و سلولهای حسی یا نرونها در سراسر بدن است.
این دانش، میدان کمابیش نوینی است که به رشد، ساختار، ترکیب شیمیایی، عملکرد و آسیبشناسی دستگاه عصبی میپردازد اما به دنبال افزایش تعداد دانشمندانی که در این حوزه فعالیت میکنند، بنیادهای عصبشناسی بزرگ، انجمنهایی را برای دانشمندان علوم اعصاب و محققان تشکیل دادهاند. برای مثال، انجمن بینالمللی تحقیقات مغزی در سال ۱۹۶۰ میلادی، جامعه بینالمللی شیمی مغز و اعصاب در سال ۱۹۶۳، جامعه اروپایی مغز و رفتار در سال ۱۹۶۸ و انجمن عصبشناسی در سال ۱۹۶۹ پایهگذاری شد.
پژوهشها در زمینه کارکرد عصبی، پیشینه بلندی داشته و بسیاری بنیانگذار این علم را ابن هیثم میدانند. وی در کتاب المناظر، توصیف بسیار دقیقی از مسیر بینایی انسان و نحوه عملکرد آن آوردهاست. در قرن ۱۸ نیز فریتسچ و هیتزیک گزارش کردند که تحریک الکتریکی نواحی خاصی از قشر مغز حیوانات باعث حرکت میگردد. بروکا و ورنیکه نیز پزشکانی بودند که در مطالعات مجزای خود از طریق کالبد شکافی نشان دادند که آسیب به نواحی خاصی از مغز، با نقایص و آسیبهای زبانی همراه است.
بیماران سکته مغزی، یکی از مهمترین منابع دانش در علوم اعصاب بوده و هستند، چرا که با بروز آسیب در قسمتی از مغز، بخشهایی از عملکردهای آن تحت تأثیر قرار گرفته و این فرصت را به محققین دادهاست تا به ارتباط بین عملکردهای مختلف مغز و مناطق مختلف آن پی ببرند.
مفاهیم بنیادی و پایه نوروساینس
نوروساینس شامل یک سری مفاهیم پایه و بنیادی است که درک آنها دروازهی ورد به این حوزه و گسترش سطح دانش و مطالعات شما در مورد علوم اعصاب و نوروساینس است.
در ادامه به مهمترین مفاهیم نوروساینس اشاره میکنیم:
مغز و پیچیدگیهای آن
نورونهای عصبی و و نحوه تبادل آنها با یکدیگر
پردازش اطلاعت توسط مغز
تکمیل و به روزرسانی مغز توسط کسب تجربههای جدید
توانایی استدلال، برنامه ریزی و حل مسئله مغز
مغز انسان تنها ارگانی است که تا به حال شناسایی شده و میتواند چیزی به اسم نبوغ، خلاقیت و نوآوری را به ارمغان بیاورد. یکی دیگر از عجایب مغز انسان، توانایی مغز در تطبیق و تغییر فیزیکی مدارهای عصبی خود برای سازگاری با شرایط متفاوت محیطی و محرکهای فیزیولوژیکی است؛ جالبتر از همه این که مغز این انطباق و انعطافپذیری را خود برای خودش انجام میدهد! تصور کنید یک مدار الکتریکی داشته باشید که به فراخور زمان خود را تغییر دهد و با همهی شرایط محیطی وفق دهد و در عین حال یک ساختار فوقالعاده ظریف و پیجیده داشته باشد.
با این همه پیچیدگی و خاصبودن مغز انسان، به اهمیت این نکته پی میبریم که مطالعهی دانش علوم اعصاب کار بس دشواری است.
از جنبه پزشکی و فیزیولوژیکی کار گرفته تا بحثهای تشخیصی و پردازش سیگنالهای مغزی توسط مهندسین بیوالکتریک و حتی بحثهای فسلفی در مورد منشا تصمیمگیری و منشا وجودی انسان، همه و همه زمینههایی است که نوروساینس باید به آنها جواب قانع کنندهای بدهد و یک متخصص علوم اعصاب باید در همهی این زمینهها مهارت کافی داشته باشد.
فناوریهایی که از نوروساینس نشات گرفتهاند
بر خلاف خیلی از فناوریهایی که به کمک علم نوروساینس آمدند و در اصل دنیای مهندسی به کمک بدن انسان آمد، بسیاری از فناوریهایی شکل گرفتند که ماجرا برعکس بود؛ یعنی دنیای زنده و بدن انسان به کمک علوم مهندسی میآید. یکی از نمونههای این تعامل، شکل گیری هوش مصنوعی و شبکههای عصبی عمیق بود که از نوروساینس الهام گرفته شد و سعی کردند سیستم مغز انسان را به زبان کامپیوتر ترجمه کنند.
هدف از این الگوبرداری این بود که کامپیوترها نیز بتوانند مانند مغز انسان فکر کنند، یاد بگیرند و خود را بهبود دهند.
شاخههای مختلف نوروساینس:
نوروساینس رفتاری
نوروساینس سلولی
نوروساینس بالینی
علوم اعصاب شناختی
علوم اعصاب محاسباتی
علوم اعصاب فرهنگی
علوم اعصاب مولکولی
مهندسی عصبی
نوروآناتومی
نوروشیمی
نوروژنتیک
تصویربرداری نورونی
علوم اعصاب زبانشناختی
روانشناسی نورونی
علوم اعصاب اجتماعی