حرمان و فقدان ،دو پنجره به افسردگی

مریم فرجی ، روانشناس و مشاور
افسردگی از تبار همان واژه هایی که بسیار متداول شده است و این روزها بیشتر از سایر ادوار شنیده می شود.گویا این بیماری البته قابل درمان گریبان جوامع و افراد بسیاری را گرفته است. افسردگی که اغلب موذیانه و خاموش گسترش می یابد متاسفانه یکی از اختلالات روانی شایع است به خصوص در دنیای پر تلاطم امروز به شدت رو به افزایش است. سوگ،فقدان و از دست دادن هر چیزی بویژه عزیزان و روابط  و همچنین شکست و حرمان دو عامل اصلی در در بوجود آمدن افسردگی بشمار می آیند.

برخی مطالعات داخلی نشان داده است که پنج بعد احساس گناه، احساس مجازات، گريستن، كاهش وزن و بي ميلي جنسي بطور معني داري در زنان بيشتر از مردان است (طباطبایی و همکاران ، 1382 ) . در واقع تبعات افسردگی میتواند بر حسب جنسیت متفاوت باشد اگرچه به نظر میرسد به روز آوری این یافته ها ضروری باشد  با اینحال جهانشاهلو و همکاران ، 1396 گزارش کرده اند که درصد شيوع افسردگي در زنان دو برابر مردان است
افسردگی روی افکار و احساسات هم تأثیر مخرب دارد. کودکان، بزرگسالان، سالمندان، خانم های باردار، افرادی که سوگوار عزیزان خود هستند  و ... گروه های مختلفی هستند که در معرض ابتلا به افسردگی های اساسی قرار دارند.
عدم تعادل هورمونی مغز تغییر سطح (هورمون های سروتونین و دوپامین) اتفاقات تلخ در زندگی از دست دادن حیوان خانگی، ژنتیک فرد افسرده، عوامل محیطی، مهاجرت و تغییرات بزرگ در زندگی از عوامل ایجاد افسردگی هستند. افسردگی یک بیماری جسمی – روانی محسوب می شود که می تواند نشانه های متعددی از خود نشان دهد به طوری که میزان آن در افراد متفاوت است.
افسردگی پاسخی است در برابر فشارهای زندگی یک فرد. افرادی که مبتلا به افسردگی می شوند اگر اقدامات لازم را انجام ندهند ممکن است پیامدهای فاجعه باری برایشان رقم بخورد.
افسردگی مانند سایر اختلالات روانی با علائمی همراه است که روند عادی زندگی روزمره را تغییر می‌دهد. اکثر مردم می توانند این احساسهای منفی را در عرض چند روز یا چند هفته از بین ببرند و به حالت اولیه زندگی خود بازگردند. برای تعدادی از افراد نشانه های افسردگی به مدت طولانی باقی مانده و در تمام زندگی آنها رخنه میکند. با توجه به اینکه بیشتر فعالیتهای افراد از درون به بیرون است، به هنگام سرحالی و حال و هوای خوب داشتن سراغ کارهایی می رویم که از انجام آنها لذت برده و سرمست می شویم و زمانی که بی حوصله هستیم از هر کاری سر باز زده و دوست داریم در خلوت خود باشیم.
در حقیقت می توان گفت عملکرد ما بر پایه خلق و خوی مان شکل می گیرد.
اولین گام برای جلوگیری از افسرده شدن و اقدام برای درمان آن، شناخت علائم افسردگی است.
نشانه های افسردگی:

1. احساس غم، نومیدی
   عزت نفس پایین
   اختلال خواب(کم خوابی – پرخوابی)
   اضطراب/پرخاشگری
   بی اشتهایی/پپراشتهایی
   تمرکز روی افکار گذشته و سرزنش خود
   فکر کردن به مرگ
   کاهش تمرکز
   عذاب وجدان
   کاهش تمرکز و دشواری در تصمیم گیری
   داشتن دردهای جسمی

راه درمان افسردگی
باید بدانیم کدام از روش ها مناسب تر است. ممکن است یک درمان بر روی یک فرد تأثیر گذار باشد و پاسخ دهد و یا ممکن است همان درمان برای فرد دیگری تأثیری نداشته باشد و پاسخ ندهد. بهترین شیوه برای درمان افسردگی، کسب آگاهی است . بهتر است افراد بر اساس نیاز خود، گزینه درمانی را با کمک پزشک انتخاب کنند.  یک درمانگر مناسب می تواند پشتیبان و مراقبت کننده خوبی برای درمان افسردگی باشد.
تغییر در سبک زندگی، رژیم غذایی، مدیتیشن، خواب کافی که (در خلق و خوی) تأثیر دارد. ورزش مداوم در درمان افسردگی بسیار مؤثر است. فرد افسرده شاید انرژی کافی برای ورزش نداشته باشد اما باید این فکر را شکست داده و خود را ملزم به تمرین کرد، تحرک احساس خستگی را کاهش میدهد و به بهبود خواب کمک شایانی می کند. ورزش نه تنها باعث تقویت سروتونین و اندروفین می شود، بلکه باعث رشد سلوها و اتصالات مغزی می شود، کاری که داروهای ضدافسردگی می کنند.
عامل دیگری که در افسردگی نقش دارد : انزوا است. با داشتن روابط اجتماعی، ملحق شدن به گروه دوستان و آشنایان و کمک به دیگران، می توان نقش مهمی در درمان افسردگی داشت. روان درمانی هم یک درمان بسیار مؤثر است. زیرا مهارت و بینشی را ایجاد می کند که می توان افکار و احساسات بهتری را تجربه کرد.  
گروه درمانی یکی دیگر از راههای درمان است. گوش دادن و تأیید کردن تجربیات افراد، که مسائل و مشکلاتی مشابه را دارند در بالا بردن اعتماد به نفس نقش دارد. علاوه بر انگیزه پیدا کردن، فعالیت افراد را افزایش می دهد.
دارو درمانی یکی از راههای درمان افسردگی است و لزوماً نمیتوان گفت که کارآمدترین راه می تواند باشد بدلیل اینکه مشکل اصلی را حل نمیکند، حتی می تواند عوارضی را در بر داشته باشد که ترک آنها بسیار مشکل است. دارو فقط می تواند افسردگی شدید و خفیف را کاهش دهد. 
 
در آخر
سبک زندگی امروزه افراد این امکان را فراهم کرده که هر کسی ممکن است به بیماری افسردگی مبتلا می شود . می توان گفت شناخت آن به دقت بالایی نیاز دارد. بهتر است به جای اینکه آن را پنهان کنیم آن را شناسایی کرده و این را بدانیم که حال خوب ، شادکامی و شاد زیستن حق همگی ماست.
 

مریم فرجی ، روانشناس و مشاور