شقایق هاشمی شکفته
تاب آوری اقدام در هنر
باشگاه تاب آوری
به گزارش میگنا تعاریف زیادی از تاب آوری وجود دارد. تاب آوری به عنوان یک ظرفیت برای خوب عمل کردن، علیرغم تجربه نامطلوب شناخته میشود. شاید یک تعریف متفاوت از تاب آوری را بتوان اینگونه تشریح کرد: توانایی انجام کارها به صورت درست با وجود چالش های استرس زا در زندگی و دستیابی به نتایج خوب در برابر شانس و احتمال.
همه ما می دانیم که افراد دارای ناتوانی و مشکلات سلامت روان با سختی های فراوانی روبه رو هستند. برای بهبود بخشیدن به این وضعیت باید برای افرایش تاب آوری این افراد اقدام کرده و از آنان پشتیبانی نماییم.
حال این سوال مطرح میشود که چگونه می‌توان تاب آوری بیشتری پیدا کرد؟
پروفسور آنجی هارت و همکارانش به بررسی تئوری تاب آوری و چگونگی بکارگیری تاب آوری در عمل برای کمک به افراد در راستای بردباری و بهبودی در گذر از چالش های استرس زا در زندگی و تبدیل شدن به فردی قوی و توانمند تر، پرداخته اند و رویکردی را مطرح کرده اند که تاب آوری تئوری را در عمل بکار می‌گیرد تا جوانان، والدین، مربیان و متخصصان بتوانند از این روش در زندگی روزمره خود استفاده کنند .
یکی از راههای تاثیرگذار در افزایش تاب آوری ، کاربست هنر و بکارگیری آن در فعالیت های روزانه است.
ساخت و ساز هنری و استفاده از هنر به خودابرازی خلاق، ایده پردازی و مشارکت کمک می‌کند .شاخه های هنری و بالطبع تکنیک های مرتبط با هر شاخه بسیار متنوع است هنردرمانگران و مربیان با استفاده از خلاقیت و آموزشهای تخصصی می‌توانند به طراحی و اجرای تکنیک ها جهت افزایش تاب آوری بپردازند.
گروه درمانی هنری از شاخه های جذاب و پرطرفدار محسوب میشود که بخاطر انجام فعالیت های دسته جمعی علاوه بر افزایش تاب آوری به بهبود روابط بین فردی و همکاری و افزایش عزت نفس منجر میشود. انعطاف پذیری یکی از مباحث مهم در تاب آوری و هنر است.و انعطاف پذیری مستلزم تولید آثار هنری متنوع با استفاده از تکنیک های مختلف است.
برقراری رابطه بین فردی، واقع بینی و پذیرش تغییرات در زندگی، خوش بینی و بزرگنمایی نکردن بحران ها،پرورش مثبت نگری، ابراز احساسات، امیدواری، تقویت پیوندهای عاطفی، داشتن برنامه برای زندگی، انعطاف پذیری …. همگی به افزایش تاب آوری در افراد کمک می‌کند.
هنر باعث کاهش هرج و مرج های ذهنی میشود خلاقیت را افزایش می‌دهد و بالطبع باعث افزایش قدرت حل مساله میشود.هنر سطح اضطراب را در افراد کاهش می‌دهد . و ایجاد اثر هنری باعث افزایش اعتماد به نفس میشود .
ایجاد احساس امنیت و مکان امن در اتاق های درمان نیز یکی از تاثیرات شگرف هنر است این حلقه های زنجیر به هم پیوسته ما را در مسیر مطلوب افزایش تاب آوری قرار می‌دهد تسهیلگران تاب آوری از امکانات فراهم شده از طریق هنر برای رسیدن به اهداف خود در افراد مختلف با توجه به بحران ایجاد شده در زندگی آنها استفاده می‌کنند
نکته ی قابل توجه این است که افراد علاقه مند به کاربست زمینه های هنری باید دوره های تخصصی مربوطه را طی کنند
در فعالیت های گروهی هنری از تکنیک های مختلفی استفاده میشود که شاید بررسی چند تکنیک باعث ایده پردازی های بیشتری جهت اجراهای گروهی گردد.
یکی از تکنیک ها، ساخت برچسب نام افراد است هرشخص می‌تواند نام خود را بسازد و آنگونه که دوست دارد آن را تزیین کند. این اتفاق نه تنها برای معرفی اعضا گروه و یخ شکنی در جلسات اول استفاده میشود بلکه هدف اصلی آن ارتباط گیری دوباره ی شخص با خودش است. ساخت کولاژی از نام افراد ناخودآگاه آنها را به توجه دوباره به خویشتن وا می دارد.
تکنیک دیگری که بسیار پرکاربرد و تاثیر گذار است، تکنیک ساخت و تهیه آلبوم عکس شخصی است.
افراد در انتخاب مواد-ابزار و تزیینات آزاد هستند. عکس های انتخابی می‌تواند مربوط به هر فضا و مکان، سال، فرهنگ و قومیت … باشد. این تکنیک «تعلق» را به ما یادآوری می‌کند.
هنردرمانگران می‌توانند در اجرای این تکنیک با توجه به شرایط گروه و موقعیت ها از خلاقیت خودشان بهره بگیرند و ساخت آلبوم ها را با موضوعات مختلف از قبیل، افراد مهم و تاثیرگذار زندگی،مکانها و موقعیت های دوست داشتنی ،آرزوهای شخصی … اجرا کنند.
در گروه‌هایی که به هنردرمانگران ارجاع داده میشود، یکی از تکنیک های افزایش تاب آوری، انجام کار گروهی و ساخت هنری دسته جمعی است بعنوان مثال همه ی اعضای گروه در ساخت یک کولاژ یا نقاشی با هم همکاری می‌کنند. این کولاژ یا نقاشی می‌تواند مربوط به فصل، یک مناسبت یا اتفاق مشترک باشد.
اعضای گروه اجازه خواهند داشت که در ابتدا با هم به گفتگو بنشینند و ایده های خود را مطرح کنند. در نهایت با رسیدن به تفاهم و نقاط مشترک، وارد مرحله ی عملیاتی می‌شوند و شروع به ساخت و تولید ایده هنری می‌کنند. این تکنیک بسیار مفید و تاثیر گذار در بهبود روابط بین فردی و ایجاد حس همکاری و مشارکت خواهد بود.
اعضای گروه یاد میگیرند که برای حضور در جمع و انجام کار گروهی باید شنونده نظرات دیگران باشند و به آن احترام بگذارند و پذیرای تفاوت های فکری باشند. گاهی مجبور خواهیم بود از ایده خود بگذریم و آنچه که مطلوب تر است و برای جمع مفیدتر خواهد بود را اجرا کنیم .
به گزارش میگنا تعاریف زیادی از تاب آوری وجود دارد. تاب آوری به عنوان یک ظرفیت برای خوب عمل کردن، علیرغم تجربه نامطلوب شناخته میشود. شاید یک تعریف متفاوت از تاب آوری را بتوان اینگونه تشریح کرد: توانایی انجام کارها به صورت درست با وجود چالش های استرس زا در زندگی و دستیابی به نتایج خوب در برابر شانس و احتمال.
همه ما می دانیم که افراد دارای ناتوانی و مشکلات سلامت روان با سختی های فراوانی روبه رو هستند. برای بهبود بخشیدن به این وضعیت باید برای افرایش تاب آوری این افراد اقدام کرده و از آنان پشتیبانی نماییم.
حال این سوال مطرح میشود که چگونه می‌توان تاب آوری بیشتری پیدا کرد؟
پروفسور آنجی هارت و همکارانش به بررسی تئوری تاب آوری و چگونگی بکارگیری تاب آوری در عمل برای کمک به افراد در راستای بردباری و بهبودی در گذر از چالش های استرس زا در زندگی و تبدیل شدن به فردی قوی و توانمند تر، پرداخته اند و رویکردی را مطرح کرده اند که تاب آوری تئوری را در عمل بکار می‌گیرد تا جوانان، والدین، مربیان و متخصصان بتوانند از این روش در زندگی روزمره خود استفاده کنند .
یکی از راههای تاثیرگذار در افزایش تاب آوری ، کاربست هنر و بکارگیری آن در فعالیت های روزانه است.
ساخت و ساز هنری و استفاده از هنر به خودابرازی خلاق، ایده پردازی و مشارکت کمک می‌کند .شاخه های هنری و بالطبع تکنیک های مرتبط با هر شاخه بسیار متنوع است هنردرمانگران و مربیان با استفاده از خلاقیت و آموزشهای تخصصی می‌توانند به طراحی و اجرای تکنیک ها جهت افزایش تاب آوری بپردازند.
گروه درمانی هنری از شاخه های جذاب و پرطرفدار محسوب میشود که بخاطر انجام فعالیت های دسته جمعی علاوه بر افزایش تاب آوری به بهبود روابط بین فردی و همکاری و افزایش عزت نفس منجر میشود. انعطاف پذیری یکی از مباحث مهم در تاب آوری و هنر است.و انعطاف پذیری مستلزم تولید آثار هنری متنوع با استفاده از تکنیک های مختلف است.
برقراری رابطه بین فردی، واقع بینی و پذیرش تغییرات در زندگی، خوش بینی و بزرگنمایی نکردن بحران ها،پرورش مثبت نگری، ابراز احساسات، امیدواری، تقویت پیوندهای عاطفی، داشتن برنامه برای زندگی، انعطاف پذیری …. همگی به افزایش تاب آوری در افراد کمک می‌کند.
هنر باعث کاهش هرج و مرج های ذهنی میشود خلاقیت را افزایش می‌دهد و بالطبع باعث افزایش قدرت حل مساله میشود.هنر سطح اضطراب را در افراد کاهش می‌دهد . و ایجاد اثر هنری باعث افزایش اعتماد به نفس میشود .
ایجاد احساس امنیت و مکان امن در اتاق های درمان نیز یکی از تاثیرات شگرف هنر است این حلقه های زنجیر به هم پیوسته ما را در مسیر مطلوب افزایش تاب آوری قرار می‌دهد تسهیلگران تاب آوری از امکانات فراهم شده از طریق هنر برای رسیدن به اهداف خود در افراد مختلف با توجه به بحران ایجاد شده در زندگی آنها استفاده می‌کنند
نکته ی قابل توجه این است که افراد علاقه مند به کاربست زمینه های هنری باید دوره های تخصصی مربوطه را طی کنند
در فعالیت های گروهی هنری از تکنیک های مختلفی استفاده میشود که شاید بررسی چند تکنیک باعث ایده پردازی های بیشتری جهت اجراهای گروهی گردد.
یکی از تکنیک ها، ساخت برچسب نام افراد است هرشخص می‌تواند نام خود را بسازد و آنگونه که دوست دارد آن را تزیین کند. این اتفاق نه تنها برای معرفی اعضا گروه و یخ شکنی در جلسات اول استفاده میشود بلکه هدف اصلی آن ارتباط گیری دوباره ی شخص با خودش است. ساخت کولاژی از نام افراد ناخودآگاه آنها را به توجه دوباره به خویشتن وا می دارد.
تکنیک دیگری که بسیار پرکاربرد و تاثیر گذار است، تکنیک ساخت و تهیه آلبوم عکس شخصی است.
افراد در انتخاب مواد-ابزار و تزیینات آزاد هستند. عکس های انتخابی می‌تواند مربوط به هر فضا و مکان، سال، فرهنگ و قومیت … باشد. این تکنیک «تعلق» را به ما یادآوری می‌کند.
هنردرمانگران می‌توانند در اجرای این تکنیک با توجه به شرایط گروه و موقعیت ها از خلاقیت خودشان بهره بگیرند و ساخت آلبوم ها را با موضوعات مختلف از قبیل، افراد مهم و تاثیرگذار زندگی،مکانها و موقعیت های دوست داشتنی ،آرزوهای شخصی … اجرا کنند.
در گروه‌هایی که به هنردرمانگران ارجاع داده میشود، یکی از تکنیک های افزایش تاب آوری، انجام کار گروهی و ساخت هنری دسته جمعی است بعنوان مثال همه ی اعضای گروه در ساخت یک کولاژ یا نقاشی با هم همکاری می‌کنند. این کولاژ یا نقاشی می‌تواند مربوط به فصل، یک مناسبت یا اتفاق مشترک باشد.
اعضای گروه اجازه خواهند داشت که در ابتدا با هم به گفتگو بنشینند و ایده های خود را مطرح کنند. در نهایت با رسیدن به تفاهم و نقاط مشترک، وارد مرحله ی عملیاتی می‌شوند و شروع به ساخت و تولید ایده هنری می‌کنند. این تکنیک بسیار مفید و تاثیر گذار در بهبود روابط بین فردی و ایجاد حس همکاری و مشارکت خواهد بود.
اعضای گروه یاد میگیرند که برای حضور در جمع و انجام کار گروهی باید شنونده نظرات دیگران باشند و به آن احترام بگذارند و پذیرای تفاوت های فکری باشند. گاهی مجبور خواهیم بود از ایده خود بگذریم و آنچه که مطلوب تر است و برای جمع مفیدتر خواهد بود را اجرا کنیم .
امید است مربیان هنری و متخصصین حوزه هنر درمانی با مطالعات بیشتر و پرورش خلاقیت به خلق ایده‌های بیشتر در زمینه اجرای هنری بپردازند.
شقایق هاشمی شکفته روانشناس، مدرس و تسهیلگر هنر درمانی
