کد QR مطلبدریافت صفحه با کد QR

اعتیاد غیر وابسته به مواد و اعتیاد به مواد

24 دی 1400 ساعت 9:06

عادت یک روال رفتاری است که به طور منظم تکرار می شود و تمایل دارد به طور ناخودآگاه رخ دهدشخص در انجام کارهایی که به آنها عادت کرده است نیازی به تجزیه و تحلیل ندارد عادات گاهی اجباری هستند هنگامی که رفتارها در یک زمینه ثابت تکرار می شوند،افزایش تدریجی پیوند بین زمینه و عمل بوجود می آید این امر خودکار بودن آن رفتار را در آن زمینه ویژه افزایش می دهد ویژگی های یک رفتار خودکار همه یا برخی از موارد زیر است: کارایی. نداشتن آگاهی؛ غیر عمدی؛ و غیر قابل کنترل بودن


مریم فرجی ، روانشناس ومشاور
اعتیاد غیروابسته به مواد، نوعی از اعتیاد است که منشا آن از مصرف کردن مواد مخدر نباشد. اعتیاد رفتاری عبارت است از انجام اجبارگونه و تکراری یک رفتار تا حدی که منجر به آسیب به سلامت بدنی، ذهنی یا مالی شود


اعتیاد غیر وابسته به مواد شکلی از اعتیاد است که شامل اجبار به انجام یک رفتار پاداش‌دهنده غیر مرتبط با مواد است که گاهی اوقات پاداش طبیعی نامیده می‌شود این اصطلاح شامل رفتارهایی که ممکن است منجر به پاداش شود (به عنوان مثال، قمار، خوردن یا خرید) به صورت ویژه  حدود دهه 1990 متداول شده است  .
عوامل زنتیکی به‌عنوان یک عامل مشترک در اعتیادهای رفتاری و مواد مخدر، که با مجموعه‌ای از سازگاری‌های عصبی در سیستم پاداش مرتبط هستند، شناسایی شده است
وضعیت‌هایی که به عنوان اعتیاد رفتاری یا غیر وابسته به مواد  توصیف می‌شوند، جزئی از اختلالات تبیین شده در آخرین نسخه از راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM-5) نیستند، زیرا هنوز شواهدی کافی برای ایجاد معیارهای تشخیصی و توصیف اصولی این رفتارها به عنوان بیماری روانی وجود ندارد.

اعتیاد چیست؟
اعتیاد یک بیماری اصلی، پیش رونده و كشنده است. این عارضه، نوعی ارتباط تسکین دهنده با یک مادۀ روان گردان یا تأثیر گزار بر ذهن و یا رفتاری که فرد را در برابر ميل بیش از حد، ناتوان می کند می باشد. اعتیاد به عنوان حالتی که در آن بدن انسان برای انجام فعالیت های عادی خود به یک ماده یا یک رفتار خاص وابسته می شود تعریف شده است.
اعتیاد را می توان اجبار به انجام کاری تعریف کرد که فرد از پی آمدهای زیانبار آن آگاه است.
“اعتیاد یک بیماری بنیادی و مزمن می باشد که در مدارهای پاداش، انگیزه و حافظه و دیگر اجزاء مربوطۀ مغز اختلال ایجاد می نماید. این اختلال ها به ایجاد ویژگی های جسمی، روانی، اجتماعی و روحی در انسان منجر می شود.”
علائم بارز اعتیاد، مختل شدن کنترل رفتار، ميل شديد به مصرف و ناتوانی در پاک ماندن مداوم و کاهش قدرت شناخت مشکلات جدی رفتاری و مناسبات و ارتباط بادیگران است.

انواع اعتیاد
اعتیاد را می توان به دو نوع کلی تقسیم کرد، اعتیاد به مواد مخدر و اعتیاد رفتار
۱- اعتیاد به مواد:  مانند اعتیاد به تریاک، اعتیاد به شیشه، اعتیاد به هروئین، اعتیاد به الکل.
 اعتیاد به مواد مخدر اغلب با عوارض و نشانه های خماری، در مواقعی که مصرف مواد به طور ناگهانی و یکباره قطع می شود همراه است.
اعتیاد جسمی در عین حال باسازگار شدن بدن انسان با مواد مخدر همراه است و همین امر سبب می شود که فرد برای دستیابی به نشئگی قبلی میزان مصرف خود را دائمأ افزایش دهد. علائم رایج و متداول خماری عبارتند از لرزش، اسهال و تهوع یا دل پيچه.
 سرعت وابسته شدن به انواع مواد به نوع مادۀ مصرفی، دفعات و فواصل مصرف، شیوه های مصرف و ویژگی های ژنتیکی و روانی افراد بستگی دارد. 
۲- اعتیاد های رفتار:  مانند اعتیاد به غذا، اعتیاد به سکس اعتیاد به کار، اعتیاد به قمار ، هم وابستگی و خود آزاری ، اعتیادهای رفتاری یا فرایندی الگوهای رفتاری هستند که چرخه ای مشابه اعتیاد به مواد دارند. نخست اینکه فرد از انجام یک رفتار احساس لذت می کند و سپس آن رفتاررا به عنوان روشی برای بهتر نمودن تجارب زندگی خود انتخاب می کند و سرانجام از همان رفتار به عنوان ابزاری برای تحمل اضطراب و استرس ادامه می دهد. فرایند تلاش برای لذت بردن از آن رفتار همواره شتاب بیشتری پیدا می کند و دفعات پرداختن به رفتار مورد نظر، بیشتر و بیشتر شده و اين حالت آئین و مراسمی خاص به خود می گیرد تا اینکه سرانجام به بخش عمده ای از زندگی روزمرۀ فرد تبدیل می شود. پس از معتاد شدن به آن رفتار همواره وسوسه پیدا می کند تا آن رفتار را با وجود پی آمدهای زیانبارش تکرار کند.

این گونه اعتیادها جنبه واقعی دارند و دربسیاری از بخش های زندگی فرد مشکلاتی به بار می آورند. چنین اعتیادهائی همانند اعتیاد به مواد ، به روابط فرد با دیگران آسیب می رسانند و فردی که رفتار معتاد گونه دارد روابط خود با دیگران را قربانی رفتار اعتیاد آور خود نموده و سبب می شود تا اعتماد اعضای خانواده اش از وی سلب شود. این فرد همچنین در زندگی اعضای خانواده، بستگان و دوستانش مشکلات جدی ایجاد می نماید. شواهد فزاینده ای وجود دارند که نشان می دهند اعتیاد رفتاری نیز همانند اعتیاد به مواد ، فعالیت عادی مغز را مختل می سازد.
تفاوت میان عادت و اعتیاد
به گزارش میگنا عادات گاهی اجباری هستند هنگامی که رفتارها در یک زمینه ثابت تکرار می شوند، افزایش تدریجی پیوند بین زمینه و عمل بوجود می آید این امر خودکار بودن آن رفتار را در آن زمینه ویژه  افزایش می دهد ویژگی های یک رفتار خودکار همه یا برخی از موارد زیر است: کارایی. نداشتن آگاهی؛ غیر عمدی؛ و غیر قابل کنترل بودن
بسیاری از ما انسان ها به مصرف یک ماده یا پرداختن به فعالیتی خاص عادت می کنیم اما از این بابت صدمه ای به ما وارد نمی شود چون می توانیم هر زمان که اراده كنيم مصرف یک ماده اعتياد آور یا پرداختن به یک فعالیت خاص را متوقف کنیم.
آنچه اعتیاد را از عادت متمایز و متفاوت می سازد این است که ما ماده مورد نظر یا رفتار خاص را با وجود پی آمدهای منفی آن که کاملا قابل پیش بینی و جدی هستند همچنان ادامه می دهیم.
١. عادت:  با داشتن انتخاب همراه است. فردی که به مصرف یک ماده یا پرداختن به فعالیتی عادت کرده است می تواند هر زمان که اراده کند از عادت خود دست بردارد.
٢. اعتیاد  :با مسائل روانی و جسمی همراه است . فرد به دلیل ابتلا به بیماری اعتیاد، اراده خود را از دست داده و علیرغم آگاهی از پی آمد های زیانبار مواد مخدر یا رفتار اعتیادآور، همچنان به آن ادامه می دهد.
اعتیاد نوعی بیماری مغزی مزمن، پیشرونده و  عود کننده است که باعث می شود با وجود پی آمدهای زیانبار مصرف مواد، فرد معتاد باز هم برای به دست آوردن یا مصرف مواد مخدر خود را به آب و آتش بزند.
 اعتیاد از آن جهت بیماری محسوب می شود که مصرف مواد مخدر، ساختار مغز و نحوه کارکرد و فعالیت آن را تغییر می دهد. تغییراتی که بر اثر مصرف مواد مخدر در مغز انسان به وجود می آید ممکن است پایدار و بلند مدت باشد و به ایجاد رفتارهایی زیانبار در کسانی که مواد مخدر مصرف می کنند منجر شود.


مریم فرجی، روانشناس و مشاور


کد مطلب: 57047

آدرس مطلب :
https://www.migna.ir/news/57047/اعتیاد-غیر-وابسته-مواد

میگنا
  https://www.migna.ir