گزارش یک پژوهش
التهاب پوست و سیاه دانه
پرتودرمانی یا رادیوتراپی؛ یک درمان اساسی برای بیماران مبتلا به سرطان پستان است و می‌تواند خطر عود موضعی بیماری را کاهش داده و تاثیر مفیدی بر بقای بیماران دارد.با این وجود؛ این نوع درمان دارای عارضه جانبی است. درماتیت یا التهاب پوست؛ عارضه شایعی است که در اثر پرتودرمانی ایجاد میشود و می‌تواند شدت متفاوت از خفیف تا حاد داشته باشد. این نوع التهاب ممکن است باعث پوسته پوسته شدن، خارش، سوزش، تغییر رنگ پوست و زخم‌های عمیق شود.
این عوارض معمولاً یک تا چهار هفته پس از شروع پرتودرمانی شروع میشود و در طول درمان ادامه می‌یابد. درماتیت حاد می‌تواند عملکرد فیزیکی روزانه بیمار و کیفیت زندگی او را مختل کند و همچنین ممکن است باعث توقف پرتودرمانی شود که این موضوع می‌تواند در درمان سرطان تاثیر منفی بگذارد و به همین دلیل پیشگیری از این عارضه ضروری است.
در حال حاضر استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی، تنها عوامل پیشگیری کننده‌ای هستند که برای درماتیت حاد پوستی استفاده میشوند و در مطالعات مختلف پیشنهاد شده‌اند؛ ولی در مورد استفاده طولانی‌مدت از آن‌ها نگرانی‌هایی وجود دارد. به همین دلیل نیاز به تحقیقات بیشتری برای یافتن عوامل موثرتر و با سمیت کم‌تر، وجود دارد.
گیاه سیاهدانه به طور سنتی در ایران برای درمان برخی بیماری‌ها استفاده میشود و همچنین روغن آن به صورت پماد برای زخم‌ها و التهاب پوستی توصیه شده است. برخی مطالعات حیوانی و بالینی، خواص ضد التهابی این گیاه را نشان داده‌اند. بر همین اساس؛ پژوهشگران با انجام یک مطالعه اثربخشی عصاره سیاهدانه را در پیشگیری از درماتیت حاد ناشی از پرتودرمانی در بیماران مبتلا به سرطان پستان، بررسی کردند.
برای انجام این مطالعه ۶۲ بیمار مبتلا به سرطان پستان که نیاز به پرتودرمانی داشتند، به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. بیماران گروه اول ژل دارونما و بیماران گروه دوم ژل حاوی ۵ درصد عصاره سیاهدانه دریافت کردند.به بیماران آموزش داده شده که در طول دوره پرتودرمانی، داروها را دو بار در روز (حداقل دو ساعت قبل از پرتودرمانی و بعد از درمان) به صورت یک لایه نازک بر روی ناحیه پوستی تحت تابش، استفاده کنند. در طول دوره درمان میزان درماتیت، پوسته‌پوسته شدن، درد و ... به صورت هفتگی ارزیابی شد. همچنین کیفیت زندگی بیماران نیز با استفاده از پرسش‌نامه مورد بررسی قرار گرفت
بررسی‌های این مطالعه نشان داد که بیمارانی که با ژل سیاهدانه تحت درمان قرار گرفتند، در مقایسه با بیماران گروه دارونما؛ به طور قابل توجهی کم‌تر دچار درماتیت پوستی حاد ناشی از پرتو درمانی شدند.
همچنین نتایج حاکی از آن بود که پوسته پوسته شدن در گروهی که از ژل سیاهدانه استفاده کرده بودند، به تعویق افتاده بود و بیشترین دردی که بیماران این گروه تجربه کرده بودند به طور معنی‌دار کم‌تر از بیمارانی بود که از دارونما استفاده کرده بودند.
این کارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده نشان داد که استفاده پیشگیرانه از ژل N. sativa به طور قابل‌توجهی بروز ARD و لایه‌برداری مرطوب را در بیماران مبتلا به سرطان پستان در مقایسه با افرادی که دارونما دریافت می‌کردند، به تاخیر انداخت و کاهش داد. نتایج به‌دست آمده از پرسش‌نامه کیفیت زندگی، نشان داد که استفاده از ژل حاوی عصاره سیاهدانه تاثیر معنی‌داری در کیفیت زندگی بیماران در هر هفته نداشت.
در انجام این تحقیق، محمدرضا رافتی، آرش قاسمی، مجید سعیدی، عمران حبیبی، ابراهیم صالحی‌فر، محمود موسی‌زاده و منیره مهام؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی مازندران ساری، با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «سیاهدانه برای پیشگیری از درماتیت حاد ناشی از پرتودرمانی در سرطان پستان: یک کارآزمایی بالینی تصادفی، دوسوکور، کنترل شده با دارونما» در نشریه بین‌المللی درمان‌های مکمل در پزشکی (Complementary Therapies in Medicine) منتشر شده است.
این عوارض معمولاً یک تا چهار هفته پس از شروع پرتودرمانی شروع میشود و در طول درمان ادامه می‌یابد. درماتیت حاد می‌تواند عملکرد فیزیکی روزانه بیمار و کیفیت زندگی او را مختل کند و همچنین ممکن است باعث توقف پرتودرمانی شود که این موضوع می‌تواند در درمان سرطان تاثیر منفی بگذارد و به همین دلیل پیشگیری از این عارضه ضروری است.
در حال حاضر استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی، تنها عوامل پیشگیری کننده‌ای هستند که برای درماتیت حاد پوستی استفاده میشوند و در مطالعات مختلف پیشنهاد شده‌اند؛ ولی در مورد استفاده طولانی‌مدت از آن‌ها نگرانی‌هایی وجود دارد. به همین دلیل نیاز به تحقیقات بیشتری برای یافتن عوامل موثرتر و با سمیت کم‌تر، وجود دارد.
گیاه سیاهدانه به طور سنتی در ایران برای درمان برخی بیماری‌ها استفاده میشود و همچنین روغن آن به صورت پماد برای زخم‌ها و التهاب پوستی توصیه شده است. برخی مطالعات حیوانی و بالینی، خواص ضد التهابی این گیاه را نشان داده‌اند. بر همین اساس؛ پژوهشگران با انجام یک مطالعه اثربخشی عصاره سیاهدانه را در پیشگیری از درماتیت حاد ناشی از پرتودرمانی در بیماران مبتلا به سرطان پستان، بررسی کردند.
برای انجام این مطالعه ۶۲ بیمار مبتلا به سرطان پستان که نیاز به پرتودرمانی داشتند، به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. بیماران گروه اول ژل دارونما و بیماران گروه دوم ژل حاوی ۵ درصد عصاره سیاهدانه دریافت کردند.به بیماران آموزش داده شده که در طول دوره پرتودرمانی، داروها را دو بار در روز (حداقل دو ساعت قبل از پرتودرمانی و بعد از درمان) به صورت یک لایه نازک بر روی ناحیه پوستی تحت تابش، استفاده کنند. در طول دوره درمان میزان درماتیت، پوسته‌پوسته شدن، درد و ... به صورت هفتگی ارزیابی شد. همچنین کیفیت زندگی بیماران نیز با استفاده از پرسش‌نامه مورد بررسی قرار گرفت
بررسی‌های این مطالعه نشان داد که بیمارانی که با ژل سیاهدانه تحت درمان قرار گرفتند، در مقایسه با بیماران گروه دارونما؛ به طور قابل توجهی کم‌تر دچار درماتیت پوستی حاد ناشی از پرتو درمانی شدند.
همچنین نتایج حاکی از آن بود که پوسته پوسته شدن در گروهی که از ژل سیاهدانه استفاده کرده بودند، به تعویق افتاده بود و بیشترین دردی که بیماران این گروه تجربه کرده بودند به طور معنی‌دار کم‌تر از بیمارانی بود که از دارونما استفاده کرده بودند.
این کارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده نشان داد که استفاده پیشگیرانه از ژل N. sativa به طور قابل‌توجهی بروز ARD و لایه‌برداری مرطوب را در بیماران مبتلا به سرطان پستان در مقایسه با افرادی که دارونما دریافت می‌کردند، به تاخیر انداخت و کاهش داد. نتایج به‌دست آمده از پرسش‌نامه کیفیت زندگی، نشان داد که استفاده از ژل حاوی عصاره سیاهدانه تاثیر معنی‌داری در کیفیت زندگی بیماران در هر هفته نداشت.
در انجام این تحقیق، محمدرضا رافتی، آرش قاسمی، مجید سعیدی، عمران حبیبی، ابراهیم صالحی‌فر، محمود موسی‌زاده و منیره مهام؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی مازندران ساری، با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «سیاهدانه برای پیشگیری از درماتیت حاد ناشی از پرتودرمانی در سرطان پستان: یک کارآزمایی بالینی تصادفی، دوسوکور، کنترل شده با دارونما» در نشریه بین‌المللی درمان‌های مکمل در پزشکی (Complementary Therapies in Medicine) منتشر شده است.
مرجع : خبرگزاری ایسنا
