زنان، چقدر با بهداشت یائسگی آشنا هستند؟

یائسگی یکی از مراحل طبیعی رشد است که در زندگی هر زنی، با افزایش سن روی می‌دهد. طی یائسگی، فعالیت تخمدان‌ها به پایان می‌رسد و میزان هورمون‌های استروژن و پروژسترون مترشحه از تخمدان به‌شدت کاهش می‌یابد. زنان در این دوران، تغییرات جسمی، ذهنی، اجتماعی و روانی خاصی را تجربه می‌کنند و این تغییرات در درازمدت سبب بروز بیماری‌های قلبی- عروقی، استئوپروز، شکستگی استخوان و حتی آلزایمر می‌شوند. امروزه به سبب بهبود تغذیه، پیشرفت‌های علم پزشکی و افزایش امید به زندگی، شروع یائسگی چند سال به تعویق افتاده است و به‌طورمعمول، شروع یائسگی در سنین بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی است.
 

بنا بر نظر متخصصان، توجه به بهداشت و سلامت زنان یائسه به علت عوارض و مشکلات تهدیدکننده سلامت آن‌ها همچون گرگرفتگی شدید، تعریق ناگهانی، خستگی، سرگیجه درکنار عوارض فیزیولوژیک آن که منجر به پوکی استخوان، آتروفی تخمدان‌ها، کاهش هورمون‌های جنسی زنانه، افزایش وزن و گاهی بی‌اختیاری ادرار و افسردگی می‌شود، از اهمیت بسزایی برخوردار است. لذا آگاهی از عوامل مؤثر و علائم یائسگی، زندگی را برای زنان یائسه راحت‌تر کرده و مشکلات روحی و روانی آنان را کاهش خواهد داد. گذر به دوران یائسگی یک فرآیند زیستی، روانی، اجتماعی و فرهنگی است و در فرهنگ‌های مختلف نگرش متفاوتی نسبت به آن وجود دارد.

پژوهشگرانی از دانشگاه علوم پزشکی تبریز در مطالعه‌ای که در رابطه با این موضوع انجام داده‌اند، میزان دانش، نگرش و عملکرد زنان را در مورد این دوره مهم زندگی‌شان بررسی کرده‌اند.

این مطالعه با مشارکت زنان ۴۵ تا ۶۰ ساله مراجعه کننده به سه مرکز بهداشتی- درمانی شهرستان اهر انجام گرفته است و محققان با کمک یک پرسش‌نامه استاندارد، داده‌های مورد نیاز خود را از مراجعان فوق جمع آوری کرده و سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار داده‌اند.

نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهند با این که دانش و نگرش زنان ۴۵-۶۰ سال در مورد بهداشت یائسگی کافی، به نظر می‌رسد، اما عملکرد آن‌ها در این زمینه نامناسب است. لذا انجام مداخلات متناسب و مفید برای بهبود عملکرد چنین زنانی ضروری به نظر می‌رسد.

در این خصوص، فریبا حیدری، محقق مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت پژوهشکده مدیریت سلامت و ارتقای ایمنی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و دو همکار دیگرش می گویند: «مطالعه ما شامل ۲۴۲ زن بود و بیش از نیمی از زنان شرکت‌کننده که اکثریت آن‌ها متأهل بودند، تحصیلاتی در حد ابتدایی داشته و یا بی‌سواد بودند».

به گفته آن‌ها، «در این مطالعه میانگین نمره دانش و نگرش زنان در مورد بهداشت یائسگی به ترتیب حدود ۲۳ از ۲۵ و ۸ از ۱۰ ارزیابی شد که نمره‌های نسبتاً مناسبی هستند. اما در خصوص عملکرد، نمره ۲ از ۵ به دست آمد که نشان از ناکافی بودن داشته و نیاز به توجه بیشتری دارد».

طبق این نتایج، دانش و نگرش زنان مورد مطالعه در مورد بهداشت یائسگی، در حد مناسب و خوب بوده است، ولی آن‌ها عملکرد مناسبی در رابطه با بهداشت یائسگی نداشته‌اند.

بر این اساس، حیدری و همکارانش اظهار داشته‌اند: «فراهم کردن آموزش مؤثر و مداخلات مناسب برای ارتقاء عملکرد زنان در دوران یائسگی از گام‌های ضروری برای ارتقاء سلامت عمومی آنان است و بایستی مورد توجه قرار گیرد».

این یافته‌ها در قالب یک مقاله علمی پژوهشی در فصل‌نامه «تصویر سلامت» متعلق به مرکز تحقیقات مدیریت خدمات بهداشتی درمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز منتشر شده‌اند.