دکتر رضا باقریان
استاد روانشناسی سلامت و سردبیر نشریه علمی پژوهشی تحقیقات علوم رفتاری
خبرنامه انجمن روانشناسی ایران زمستان 1400
به گزارش میگنا تردیدی نیست تحقیق و پژوهش بستر اصلی رشد و توسعه علمی و پیشرفت کشور است و از رسالت‌های اصلی دانشگاه‌ها بخصوص در برگزاری مقاطع تحصیلات تکمیلی تکوین و توسعه دانش، نگرش و مهارت در عرصه پژوهشی، و همچنین گزارش و نشر دستاوردهای اصیل پژوهشی است.
دورۀ تحصیلات تکمیلی دکتری عمدتا یک دوره پژوهشی است لذا آموزش پژوهش و انجام پژوهش در دوره دکتری بیش از نصف واحدهای آموزشی را شامل می‌شود. اساسا فلسفه غالب در تربیت Ph.D. تربیت پژوهشگر است. به همین دليل شرط دفاع از پایان‌نامه دکتری اخذ پذیرش و چاپ دو مقاله در نشریات علمی پژوهشی معتبر داخلی یا خارجی است.
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد متاسفانه برخی دانشجویان دانشگاه‌های به‌ویژه غیردولتی بخصوص در رشته‌های روانشناسی، عمده تکالیف خود در مقطع دکتری (پایان نامه) را به موسساتی با عنوان موسسات و مراکز مشاوره علمی می‌سپارند. این بخش اصلی و تکلیف مهم دانشجو در برابر پرداخت مبلغی طبق نرخ نامه‌هایی تنظیمی برون سپاری می‌شود و این موسسات با توسل به شیوه های متقلبانه، اقدام به داده‌سازی و تهیۀ پایان نامه و مقاله تقلبی می‌نمایند.
مرسوم شده است موسسات تهیه‌کنندۀ پایان‌نامه تقلبی در برابر دریافت وجه فروش پایان‌نامه، دو دست‌نوشته مقاله مستخرج نیز ضمیمه می‌نمایند. اما برای خدمات مربوط به پذیرش نهایی آن دست‌نوشته‌ها نیز مطابق نرخ‌نامه دیگری که بر اساس نوع مجله، ایندکس و سایر مختصات تنظیم نمودند، وجه جداگانه‌ای دریافت می‌کنند و بالاخره با ساز و کارهای مختلف سعی می‌کنند فرایند پذیرش را به نتیجه برسانند که معمولا بخشی از موفقیت در این فرایند را با هزینه کردن اعتبار اساتید و دانشگاه مربوطه بدست می‌آورند.
همچنین مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که بالاخره بخش عمده مقاله‌های تقلبی در مجلات داخلی پذیرفته می‌شوند و بخشی نیز در نشریات علمی خارجی موفق به دریافت پذیرش می‌شوند. فاجعه‌بار‌تر زمانی است که این مقاله‌های تقلبی پس از چاپ و انتشار، مثل سایر منابع علمی مورد استناد دانشجویان، پژوهشگران و مولفین در تهیه و تدوین سایر آثار علمی قرار می‌گیرند.
به نظر می‌رسد حجم اینگونه مقاله های جعلی حداقل دو برابر تعداد پایاننامه‌های تقلبی است که توسط افراد حرفه‌ای، تهیه و فروخته می‌شود. رشد و توسعه کمی افسار گسیخته تحصیلات تکمیلی و جذب فله‌ای دانشجوی کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه های غیر دولتی به منظور جذب منابع و بدنبال آن افزایش نجومی تعداد دانشجویان ارشد و دکتری در سالهای اخیر، کشور را با خطر بزرگ ولی خاموش سونامی از آثار تقلبی و سپس استناد و ارجاع به اینگونه مقالات جعلی مواجه ساخته است و هر روز نیز این خطر تشدید و جدی‌تر می‌شود.
قطعا افشاء شدن این فساد در تهیه و چاپ آثار علمی تقلبی در نشریات خارجی برای کشور آبروریزی و فاجعه بین المللی به بار خواهد آورد و در نشریات داخلی نیز مصیبت علمی در سطح ملی به ارمغان خواهد آورد. بنابراین تا نظام آموزش عالی کشور در نتیجه فساد فزاینده ناشی از تهیه آثار علمی تقلبی گرفتار بحران جدی داخلی و بین المللی نشده است، لازم است مجلس، وزارتخانه های علوم و بهداشت و سایر مراجع ذیصلاح از جمله قوه قضائیه بطور جدی تدبیری اتخاذ کنند.
به گزارش میگنا گرچه در حال حاضر کار از کار گذشته است و نداهای این هشدارها در سالهای گذشته بلند شده است اما نمی‌توان در برابر مصالح کشور آسیبهای جدی وضعیت کنونی ساکت نشست. گرچه در گذشته هم عده‌ای خاص و محدود به کمک دلال‌ها می‌رفتند دانشگاه‌هایی در گوشه و کنار دنیا پیدا می‌کردند و با پرداخت پول از چند صد دلار تا چند هزار دلار مدرک دکترای می‌خریدند یا بعدا با تاسیس شعباتی از دانشگاهی مدرک جعلی می‌خریدند و از مزایای مادی و معنوی آن برخوردار می‌شدند، اما تعداد موارد بسیار محدود بود و محدود به افراد خاصی می‌شد.
علیهذا شرایط موجود که محصول تصمیمات اشتباه جبران ناپذیر و فاجعه بار در جذب فله ای دانشجو در دوره دکتری و سونامی از این دست دانش آموختگان است نه تنها مدارج و مدارک دانشگاهی را به ابتذال کشانده و موجبات سرخوردگی عده ای از دانش آموختگان واقعی که با زحمت فراوان درس خواندند و جوانی خود را هزینه کردند را فراهم نموده اند، بلکه قطعا آسیبهای متعددی را متوجه کشور خواهد نمود که در این مجال فقط به یکی از آن پرداخته شد.
شاید یکی از عوامل موثر در انگیزه مهاجرت نخبگان ابتذال در مدارج دانشگاهی است و مقایسه زحمات خویش در کسب آن مدارج با کسانی است که با پرداخت پول آن مدارج را بدون زحمت کسب می‌نمایند.
آسیب‌شناسی ابعاد فرهنگی پدیده تقلب در تولید آثار علمی را باید به جامعه‌شناسان و کارشناسان حوزه فرهنگی سپرد. آنچه مسلم است دانشگاهی که به جعل و تقلب پاداش می‌دهد و مدرک دکتری اعطاء می‌کند جامعه را به سرمایه‌گذاری در تقلب و جعل سوق می‌دهد. دانشجویی که می‌بیند به راحتی در برابر پرداخت مبالغی بابت سفارش پایان‌نامه تقلبی بدون دردسر و تلاش جان‌فرسا همه چیز بر وقف مراد پیش می‌رود و همچنین می‌بیند علی رغم اطلاع دانشگاه از تقلب در پایان‌نامه مدرک دکتری به وی اعطاء می‌شود و عنوان دکتر به وی خطاب می‌شود و همچنین به وی به عنوان منابع مالی و شهریه نگاه می‌کنند در همین مسیر ترغیب می‌شود و سرمایه‌گذاری می‌کند. تصور آینده جامعه با گسترش اینگونه فساد و با این دست از دانش آموختگان تقلبی بسیار تکان دهنده‌تر از فرو نشست زمین، خشک‌سالی و کم‌آبی و ریزگردهای سرطان زا است. به کجا داریم می‌رویم؟
دریافت صفحه با کد QR