رفتار عادلانه را چطور به فرزندمان آموزش دهیم؟

کودکان به طور حدودی از سن چهار سالگی مفاهیم اخلاقی را درک می‌کنند. به طوریکه اگر به آن‌ها نسبت به سایر خواهر و برادر‌ها بی توجهی کنید، ناعدالتی را حس می‌کنند و نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند، اما در این سنین، چون خودمحور هستند تنها بی عدالتی را نسبت به خودشان تشخیص می‌دهند.

از هشت سالگی به بعد، مفهوم عدالت نیز در آن‌ها از آن حالت خودمحوری صرف خارج شده و به محیط اطراف و افراد دیگر کشیده می‌شود و به لحاظ اجتماعی نیز می‌توانند این مفهوم اخلاقی را درک کنند.

با این وجود بسته به فرهنگ و محیطی که کودک در آن رشد می‌کند، این مفهوم نیز خود را به شکل متفاوتی در وجود افراد متجلی می‌کند. به طور مثال اگر کودک در یک محیط سرشار از تبعیض و رفتار‌های نژادپرستانه زندگی کند، این مفهوم تقویت نمی‌شود و او نیز مثل اطرافیانش درک پایینتری از عدالت پیدا می‌کند.

در سنین نوجوانی بچه‌ها درک متمایزتری از عدالت پیدا می‌کنند، درکی که گویا از پاداش‌ها و تنبیه‌ها و شرایط اجتماع فراتر می‌رود به نوعی او می‌تواند خود را فدای دیگران کند، به خاطر دیگران حتی پا روی خواسته‌های خود بگذارد. البته همه افراد به این درک نمی‌رسند.


مصادیقی برای آموزش مفهوم عدالت به بچه‌ها
برای آموزش مفاهیم اخلاقی به بچه‌ها باید بدانید وقتی کودک شما رفتار عادلانه را از بچگی بشناسد و رعایت کند کم کم در ذهنش نهادینه می‌شود و در آینده در هر شغلی که پیدا کند آن رفتار را نشان می‌دهد.

به طور مثال اگر فرزند شما کمتر از هفت سال دارد رعایت نوبت یکی از این مصداق‌های عدالت است که می‌توانید به او آموزش دهید. مثلا با کودک تمرین کنید و بازی‌هایی انجام دهید که نوبت را یاد بگیرد و بداند که می‌بایست برای نوبت دیگران صبر کند تا به خودش برسد.

اما اگر فرزند شما بالای هفت سال دارد به او آموزش دهید که عدالت همیشه به معنای برابری و مساوات نیست چرا که شرایط افراد با هم متفاوت است. مثلا یک آدم ۱۵ ساله و یک آدم ۵ ساله نمی‌توانند به یک اندازه غذا بخورند هر کس به اندازه خودش می‌تواند غذا بخورد. البته این‌ها تنها بخشی از مصادیق قابل آموزش عدالت هستند.

اما در موارد دیگر برای اینکه درک کودک را از مفاهیم اخلاقی بالا ببرید، آگاهی از روانشناسی کودک خیلی با اهمیت است حتی مراجعه به یک مشاور نیز می‌تواند به شما کمک کند تا بدانید در سطح رشدی فرزندتان و شرایط محیطی چه راهکار‌های بیشتر عملی درراستای آموزش عدالت به کودک موثر است و کیفیت رشد را می‌تواند ارتقا دهد.


نشان دادن تصویر و خواندن کتاب برای بچه‌ها
یکی از بهترین روش‌ها برای آموزش مفهوم عدالت برای کودکان استفاده از ابزار‌های هنری مثل تصاویر، خواندن کتاب و داستان است که به دلیل بصری بودن می‌تواند موثر باشد. موضوعاتی مثل نژادپرستی، فقر، اختلافات طبقاتی، مبارزات افراد مهم تاریخ با ظلم و بیداد برای رسیدن به عدل برای بچه‌های دوره مدرسه می‌تواند خیلی اثرگذار باشد.

حتی می‌توانید در کنار آموزش این مفاهیم، فعالیتی هم به بچه‌ها بسپارید مثل اینکه داستانی برای یک عکسی بنویسند که تاریخی است و مبارزه با ظلم را نشان می‌دهد. ما در ادبیاتمان حکایت‌ها و داستان‌های زیادی داریم که درباره ظلم ستیزی و مبارزه برای رسیدن به عدالت است؛ از افسانه‌ها و اسطوره‌هایی، چون ضحاک ماردوش و کاوه آهنگر، ققنوس و آرش کمانگیر گرفته تا تاریخ اسلام. مثلا درباره جنگ‌های پیامبر اسلام (ص)، حضرت علی (ع) و دیگر ائمه نیز می‌توانیم مثال‌هایی را برای بچه‌ها بیاوریم.


منبع: فارس