اختلال یادگیری / دکتر معصومه بیات

معصومه بیات دکترای تخصصی علوم اعصاب و کارشناس توانبخشی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان، دانشگاه علوم پزشکی ایران در یادداشتی اختصاصی برای میگنا نوشت : هر دانش‌آموزی ممکن است گه‌گاه در انجام تکالیفش مشکل داشته باشد. اما اگر مشکل او در یک حوزه‌ی خاصِ یادگیری ثابت و همیشگی باشد، احتمال وجود اختلال یادگیری مطرح خواهد بود.

مشکلات تحصیلی در مدرسه و کلاس‌های آموزشی اگر ناشی از مسائل مربوط به بهره‌ی هوشی، مشکلات حسی (مثل کم‌شنوایی یا کم‌بینایی) یا نارسایی‌های آموزشی و فرهنگی نباشند، اغلب دلیل کاملا شناخته‌شده‌ای دارند، یعنی اختلال یادگیریِ خاص. اختلال یادگیری باعث می‌شود فرد علیرغم اینکه از هوش عمومی مناسبی برخوردار است در یک یا چند حیطه‌ی مرتبط با یادگیری عملکرد ضعیفی داشته باشد.

تعریف اختلال یادگیری براساس واژه‌نامه گروه خدمات سلامت آمریکا چنین است: اختلالاتی که فرد را در فهمیدن یا به‌کاربردن زبان در گفتار یا نوشتار، انجام محاسبات ریاضی، هماهنگی حرکتی یا توجه‌کردن با مشکل روبه‌رو می‌کنند. اختلال یادگیری با شیوعی بیش از ۱۰ درصد یکی از عوامل مهم ایجاد مشکلات تحصیلی در دانش ‌آموزان است؛ اما به‌‌دلیل اینکه از نگاه والدین و معلم‌ها پوشیده می‌ماند، گاه درمان نمی‌شود و تا سنین بالاتر ادامه می‌یابد.

اختلالات یادگیری حاصل عوامل نوروبیولوژیک یا ژنتیکی و یا هر دو هستند و عملکرد مغز را به گونه‌ای تغییر می‌دهند که یک یا چندین مورد از پردازش‌های شناختی مرتبط با یادگیری تحت تاثیر قرار می‌گیرند. این مشکلات پردازشی می‌توانند با مهارت‌های اساسی مورد‌نیاز برای یادگیری مثل خواندن، نوشتن و ریاضی تداخل کنند.

یکی از مراجع مهم در معرفی و تعیین معیار برای اختلال یادگیری کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا است.

این مرجع می‌گوید برای تشخیص اختلال یادگیری خاص، فرد باید این چهار ویژگی را داشته باشد:
 
1)با وجود کمک‌های هدفمند دست‌کم برای مدت شش ماه در حداقل یکی از زمینه.های زیر مشکل داشته باشد:

            مشکل در خواندن (به عنوان مثال، خواندن نادرست، آهسته و با تلاش زیاد)
            مشکل در درک معنای آنچه خوانده می شود.
            مشکل در املا.
            مشکل در بیان نوشتاری (مثلاً مشکلات دستور زبان، علائم نگارشی یا سازماندهی)
            مشکل در درک مفاهیم عددی یا محاسبه.
            مشکل در استدلال ریاضی (به عنوان مثال مشکل در به‌کاربردن مفاهیم ریاضی یا حل مسائل ریاضی)

2)مهارت‌های تحصیلی کودک به میزان قابل توجهی کمتر از حد انتظار برای سن او باشد و در مدرسه، کارها یا فعالیت‌های روزمره مشکل ایجاد کند.
3)مشکلات از دوران مدرسه شروع شده‌ باشند، گرچه ممکن است بعضی از افراد تا نوجوانی و بزرگسالی که نیازهای تحصیلی، کاری و رومزه بیشتر می‌شوند، مشکلات قابل توجهی نداشته‌باشند.
4) مشکلات یادگیری به دلیل سایر شرایط، مانند ناتوانی ذهنی، مشکلات بینایی یا شنوایی، بیماری‌های عصبی (مانند سکته مغزی در کودکان)، شرایط نامطلوب مانند مشکلات اقتصادی یا محیطی یا آموزش ناکافی نباشد.

تشخیص از طریق ترکیبی از مشاهده، مصاحبه، گرفتن سابقه‌ی خانوادگی و گزارش‌های مدرسه انجام می شود

داشتن اختلال یادگیری لزوما به این معنا نیست که فرد در انتخاب شغل یا فرصت‌های زندگی برای کسب موفقیت محدودیت خواهد داشت. مداخله‌ی زودهنگام برای افراد مبتلا به اختلال یادگیریِ خاص امری کلیدی است. اگر مشکلات فرد زودهنگام شناسایی شوند، مداخله می‌تواند مؤثرتر باشد و به‌این ترتیب می‌توان کودکان را از مواجهه با مشکلات طولانی در مورد تکالیف مدرسه و در نتیجه پایین‌آمدن اعتماد به نفس مصون نگه‌ داشت.