کنار آمدن کودکان با احساس غم / ناهید خان احمدی

 ناهید خان احمدی روانشناس و مشاور در یادداشتی اختصاصی برای میگنا نوشت از بین بسیاری از احساسات بشر، غم و اندوه از سخت‌ترین آنها است. ناراحتی در سطوح مختلف و به روش‌­های بسیار متفاوت اتفاق می‌­افتد: احساس غم م‌ی­تواند به‌سادگیِ احساس ناامیدی یا به پیچیدگیِ احساس دلتنگی و افسردگی شود. این احساس معمولاً به‌عنوان یکی از احساس‌های اولیه یا اصلی شناخته می­‌شود.
افزون بر این، احساس غم از اولین احساس‌هایی است که در انسان شکل می­‌گیرد و می‌تواند در دوران کودکی تجربه شود این کتاب همچنین ابزارهایی به والدین و پرستاران کودک ارائه می­‌دهد تا به کودکان کمک کنند این احساس دشوار را درک و با آن کنار بیایند. همچنین این مفهوم را می‌­رساند که احساس ناراحتی طبیعی است؛ زیرا هرکسی ممکن است گاهی احساس غم و ناراحتی را تجربه کند. در اینجا روش­‌هایی ارائه شده­‌اند که با استفاده از آن­ها به کودکان خود کمک کنید تا احساس غم و اندوه را درک کنند و به سازش با آن برسند
واکنش نشان‌دادن به ناراحتی
ناراحتی و اندوه می‌­تواند به روش‌­های فیزیکی مختلف، احساس و بیان شود. اشک از واضح­‌ترین نشانه­‌های ناراحتی است؛ اما کودکان شاید به روش‌های دیگری غم و اندوه خود را نشان دهند؛ به‌عنوان‌مثال عصبانیت، منزوی شدن، وابستگی یا دل‌­درد. کودک ممکن است نتواند با این احساس‌ها ارتباط برقرار کند یا حتی بعضی از این واکنش‌ها را نشناسد.
به‌عنوان والدین کودک، ابتدا از تغییرهای رفتاری کودک یادداشتی تهیه کنید تغییرهایی که زیاد آشکار نیستند. سپس با کمک به کودک این تغییرهای رفتاری را با استفاده از نشانه­‌های کلامی به ناراحتی ارتباط دهید؛ به‌عنوان‌مثال: اگر کودک شما وابستگی بیش از حد به شما دارد، با گفتن جمله‌هایی مانند «می­‌دانم وقتی مادر نمی‌تواند تمام مدت را با تو سپری کند، احساس ناراحتی می­‌کنی» احساس‌های او را تأیید کنید.

کودکان ممکن است به دلایل زیادی احساس ناراحتی کنند که برخی از آنها برای دیگران مهم است؛ درحالی‌که برخی دیگر بسیار ناچیز یا حتی خنده‌­دار به چشم می‌آید. مهم است که بدانیم؛ اگرچه احساس‌های کودک برای ما به‌عنوان افراد بزرگسال ممکن است بی‌معنا به‌حساب آید؛ اما از دید کودک کاملاً برعکس است. غم و اندوه را متناسب با سن در نظر بگیرید و به‌جای این­که احساس‌های کودک را ناچیز جلوه دهید؛ با همدلی و همدردی به آن­ها پاسخ دهید. مثلاً می‌توانید بگویید «خیلی متأسفم که امروز نمی‌­توانی پیراهن دوست‌داشتنی‌ات را بپوشی. می‌­دانم که این پیراهن، لباس دلخواه توست و وقتی‌که تمیز نیست ناراحت می­شوی. درک می­کنم چه احساسی داری، چون وقتی این اتفاق برای من می­‌افتد، من هم احساس ناراحتی می­‌کنم.»
احساس ناراحتی را عادی جلوه دهید
از مهم‌ترین پیام­‌هایی که در زمان ناراحتی کودک به او می‌دهید این است که هوای او را دارید. غم و اندوه می­‌تواند با احساس تنهایی همراه شود؛ به‌خصوص زمانی که فرد مسئله­‌ای بسیار شخصی و منحصربه‌فرد را تجربه می‌کند. این موضوع کمک می‌کند کودک حمایت و پشتیبانی شخصی را تجربه کند که احساس‌های او را می‌­فهمند.  
به‌عنوان‌مثال اگر کودک شما حیوان‌دوست داشتنی‌اش را ازدست‌داده است، به صحبت­‌های او گوش کنید. کودکان اغلب می‌­خواهند دربارۀ این اتفاق‌ها صحبت کنند. بیان ناراحتی به‌صورت داستان می‌­تواند راهی شود تا کودک احساسش را بشناسد. می­‌توانید با درمیان‌گذاشتن داستانی دربارۀ اتفاقی مشابه در زمانی که هم سن او بوده‌­اید، این احساس‌ها را برای او عادی جلوه دهید

دربارۀ این‌که در آن زمان چقدر ناراحت بودید و چطور گریه می‌کردید، صادق باشید. با او صحبت کنید در زمینۀ این‌که چه چیزی به شما کمک کرد با احساس ناراحتی‌­تان کنار بیایید. درعین‌حال به کودک بگویید که اگر به آغوش گرفته شدنِ بیشتری نیاز دارد یا احتیاج دارد گریه کند، شما کنارش هستید و هوای او را دارید.     
والدین اغلب تلاش می‌­کنند به‌خاطر فرزندان، قوی به نظر برسند تا به آن­ها نشان دهند که همه چیز روبه‌راه خواهد شد؛ اما برای کودک دیدن احساس‌های مناسب از طرف والدین بسیار مفید است. اشکالی ندارد که بگوییم «بابا هم غمگین است.» این کار باعث عادی شدن احساس ناراحتی در کودک می­‌شود و به او نشان می‌­دهد که لازم نیست احساسمان را مخفی کنیم یا به‌خاطر آن­ها شرمنده شویم.

کنار آمدن با احساس غم و ناراحتی
فعالیت­‌های خلاقانه می­‌توانند راه بسیار خوبی برای بیان احساس ناراحتی به‌صورت سازنده شود. به‌جای این‌که بگویید «ناراحت نباش»، کودک را تشویق کنید تا یک نقاشی در زمینۀ احساسی که دارد بکشد، آواز بخواند، برقصد یا چیزی بسازد. موسیقی، هنر، طراحی، شکل‌دادن به گِل، کمک می‌کند تا از خلاقیت برای بیان احساس‌ها استفاده کنیم.
 
آموزش ذهن‌آگاهی و آرامش، در سنین پایین به کودکان کمک می‌کند تا از این شیوه‌ها در تمام طول زندگی‌شان استفاده کنند، به­‌خصوص اگر این کار را انجام‌شدنی، لذت­‌بخش و سودمند بدانند. وقتی کودک شما غمگین است، او را تشویق کنید نفس عمیق بکشد؛ این کار جریان اکسیژن را افزایش می‌دهد، ضربان قلب او را آهسته می‌کند و باعث ایجاد احساس آرامش جسمی او می‌­شود.  
تصور مکانی شاد و آرام، مانند ساحل دریا یا پارک نیز می­‌تواند به کودک کمک کند تا بیشتر احساس آرامش کند. شما حتی می‌­توانید کودک را تشویق کنید بعد از تجسم مکانی شاد آن را نقاشی کند. تنفس عمیق و تجسم به همراه کودکتان، به خود شما نیز کمک می‌کند تا در زمان­‌های پراسترس آرام بمانید.
امید همیشه وجود دارد!
هیچ زمان­‌بندی خاصی برای چیره شدن بر احساس غم و ناراحتی وجود ندارد. بسته به کودک شما که از چه چیزی ناراحت است، ممکن است هیچ‌وقت احساس کمبود در او از بین نرود؛ اما در طول زمان یاد می­‌گیرد که چگونه با این احساس کنار بیاید و دوباره احساس شادی کند؛ اگر احساس ناراحتی جزئی باشد، کودک می­‌تواند سریع‌تر از آن عبور کند. درهرصورت باید به کودک اجازه داد تا احساس‌هایش را با سرعتِ خودش پشت سر بگذارد.
قدرت و انعطاف واقعی در رویارویی با احساس غم و ناراحتی، در کنار آمدن با آنها شکل می‌گیرد نه با نادیده‌گرفتنشان؛ اگر به کودک اجازه دهیم احساس ناراحتی را تجربه کند و با آن کنار بیاید، او این فرصت را می­‌یابد که برای آنچه ازدست‌داده است سوگواری کند. افزون بر آن؛ اگر به کودک برای درک احساس ناراحتی کمک کنیم، متوجه می‌شود که توانایی کنار آمدن با احساس‌های شدید را دارد.