به گزارش میگنا سارینا سعادتی در باشگاه تاب آوری نوشت: نگاه کردن به مشکلات افراد از جهت کمبود مانع از آن میشود که به نقاط قوت، توانمندی ها، تاب آوری و ظرفیت ها پرداخته و برای آنها ارزش قائل شویم.
این نظر که افراد را بر اساس مشکلات یا کمبودهایشان بدون درنظر گرفتن تاب آوری آنها طبقه بندی میکند باعث توقف رشد طبیعی در آنها میشود. بهترین روش این است که تمرکز روی قابلیت ها، روی نقاط قوت، ظرفیت ها ، و توانمندی های موجود در درون یا بیرون از فرد باشد .
برخی از کودکان با اینکه شرایط سخت و بحرانی را پشت سر گذاشتند می توانند به لحاظ روانی سالم بمانند. بعنوان مثال تاب آوری درونی یک کودک پناهنده با تمرکز روی نقاط قوت او، امکان آن را فراهم می آورد تا بتوان به آنها کمک کرد تا برآسیبی که دیده اند غلبه کنند.
بسیاری از کودکان پناهندگان که ممکن است در وهله ی اول درمانده و ناامید دیده شوند، وقتی نقاط قوت و توانمندی آنها شناسایی و مورد تاکید قرار می گیرد و براساس شرایط سختی که در آن بوده اند و همچنان از آن رنج می برند، می توانند گام های مثبت مهمی رو به جلو بردارند. ما این انتخاب را داریم نقاط قوت آنها را ببینیم، حتی اگر بیشتر نظرات درمانگران اسیب پذیری کودک را نشان داده باشد.
وقتی این کودکان به طور متفاوتی با کمک مربیان و متخصص بهداشت روانی یاری رسانی میشوند این فرصت را بدست می آورند که خود را به گونه ی متفاوتی ببیند. این بهترین مرحله برای کار روی آسیب های کودک است، بدون آنکه استرس بیش از حد توان کودک برای سازگاری به او وارد کرده و بتوانیم آسیب پذیری کودک را مرحله به مرحله به تاب آوری تبدیل کنیم.
روش مناسب برای افزایش تاب آوری استفاده از مشاهدات بالینی (تاریخچه پزشکی و معاینه روانی) می باشد که کاملا از شیوه سنتی روان کاوی متفاوت است. این روش به وضوح رابطه بین سیستم روانی ( رفتارها و احساسات) در سطح فردی و سطح اجتماعی نشان میدهند. بنابراین ایجاد و بازسازی تاب آوری از طریق کار درمانی ، عامل کلیدی برای کمک به کودکان برای پرورش توانایی سازگاری با خاطرات اسیب زا است.
نشانه های آسیب پذیری و تاب آوری
تنوع فرهنگی و تفاوت ها در قدرت و موقعیت در دوران کودکی تعیین میکند که چرا کودکان پناهندگان در معرض خطر هستند و اینکه چرا کودکان در طبقه بندی های متفاوت ممکن است سطوح متفاوتی از راهکارهای مقابله ای، پیش امادگی ها، طاقت و بردباری، توانمندی ها، تاب آوری و آسیب پذیری را به کار می برند.
بیشتر فرهنگ ها برخی ویژگی ها و خصوصیات اجتماعی درباره ی کودکان و گروه های اجتماعی متفاوت مثل جنسیت، طبقه، نژاد، مذهب و دیگر عوامل فرهنگی دارند که نقش مهمی در رشد کودک در آن فرهنگ خاص ایفا میکنند. کودکان پناهندگان در معرض خطر قرار می گیرند نه از روی شانس و تصادفی بلکه در طول جنگ درگیری ها که بین کودکان گروه های مختلف تبعیض قائل میشوند و اینکه چگونه با آنها رفتار می شود.
بنابراین رابطه بین قدرت اجتماعی و قرار گرفتن کودکان در معرض مشکلات و سختی ها مسائل مهمی است که باید در هنگام کار با این کودکان در نظر گرفته شود. در کشورهایی که درگیری وجود دارد چه داخلی و یا سیاسی، رفاه کودکان نادیده گرفته میشود و کودکان را برای استفاده در نیروی نظامی، بازار کار بردگی کودک و تجارت جنسی و غیره استفاده میشوند. در این کودکان عوامل استرس زا بسیار بوده است و احساس عدم امنیت در آنها باعث شده تا یک راهکار پیدا کنند تاب آورتر و مستقل تر شوند و از فرصت ها برای بهبود زندگی خود استفاده کنند.
با زمینه سازی و امتیاز بخشی به فرد به عنوان یک انسان،کودکان از جوامع و فرهنگ های مختلف به عنوان ملاک هایی در رشد و سازگاری درنظر گرفته شوند. بنابراین شیوه ای که به رویدادها معنا میدهیم اصولا محصول چشم انداز جمعی ما است که تحت تاثیر قلمرو زبان و فرهنگ قرار دارد.
سازگاری با آسیب، سختی، رنج و... همگی در بافت فرهنگی تجربه میشود و توسط معانی فرهنگی که فرد با آنها اشناست طراحی میشود. در کار با کودکان پناهندگان به ویژه برای درمان آنهایی که به تازگی به کشور مقصد رسیده اند، باید این شکاف ( فرهنگی و مذهبی و..) مورد توجه قرار گیرد. بنابراین مداخلات درمانی غربی ممکن است باعث استرس و سردرگمی بیشتر این کودکان بشود.
رشد تاب آوری و گسستگی
در رشد طبیعی، طفل از هم پاشیدگی را به عنوان یک مرحله گذرا را ممکن است تجربه کرده باشد. در محیط های به اندازه ی کافی خوب و رضایت از ابژه( موضوع) خوب بیرونی کمک میکند تا این حالت های از هم پاشیدگی اصلاح شده و ظرفیت او برای برقراری ارتباط افزایش یابد و او تاب آوری قوی داشته باشد که برای ذهن کودک در فرایند رشد ضروری است اما در ذهن پناهنده ای که آسیب را تجربه کرده است ممکن است آن انعطاف پذیری ذهنی لازم را اموزش ندیده باشد و تاب آوری را پرورش ندهد.
برای این کودکان به دلیل اسیب بیرونی یا خاطره ی آن به دفعات رخ میدهد که منجر به درماندگی و ناامیدی کامل میشود پس نمی تواند از فکر یا خاطره آن واقعه جدا شده و آن را از یاد ببرد در نتیجه ممکن است کل ساختار روانی او از هم بپاشد. فرایند رشد از طفولیت تا دوران بزرگسالی اساس و بنیان تقویت تاب آوری را پایه ریزی میکند.
در گسستگی طبیعی ما می توانیم گروه خاصی از فرایندهای ذهنی مرتبط، مانند هیجانات و ادراک هایمان را از بقیه ی ذهن امان جدا کنیم. بر خلاف گسستگی سالم، گسستگی ناسالم نتیجه ی یک تجربه آسیب زا و عدم سوگواری است که اغلب توسط ناهوشیار کنترل میشود و فاقد بخشی از ارتباط با واقعیت یا همه آن است و ناتوانی برای استفاده از انرژی روانی به گونه ای است که منجر به تصعیف ادراک شده و روی عملکرد تاثیر میگذارد.
گسستگی سالم،روی گرداندن از هیجانات غیرقابل تحمل فرد است. گسستگی ناسالم، قطع ارتباط از واقعیت است یعنی انکار واقعیت و احساسات غیرقابل تحمل.
برگرفته از کتاب دستنامه تاب آوری و آسیب پذیری کودکان
ترجمه
محمدرضا مقدسی
زهراکاشفی
فریده شاهین
انتشارات ورجاوند
این نظر که افراد را بر اساس مشکلات یا کمبودهایشان بدون درنظر گرفتن تاب آوری آنها طبقه بندی میکند باعث توقف رشد طبیعی در آنها میشود. بهترین روش این است که تمرکز روی قابلیت ها، روی نقاط قوت، ظرفیت ها ، و توانمندی های موجود در درون یا بیرون از فرد باشد .
برخی از کودکان با اینکه شرایط سخت و بحرانی را پشت سر گذاشتند می توانند به لحاظ روانی سالم بمانند. بعنوان مثال تاب آوری درونی یک کودک پناهنده با تمرکز روی نقاط قوت او، امکان آن را فراهم می آورد تا بتوان به آنها کمک کرد تا برآسیبی که دیده اند غلبه کنند.
بسیاری از کودکان پناهندگان که ممکن است در وهله ی اول درمانده و ناامید دیده شوند، وقتی نقاط قوت و توانمندی آنها شناسایی و مورد تاکید قرار می گیرد و براساس شرایط سختی که در آن بوده اند و همچنان از آن رنج می برند، می توانند گام های مثبت مهمی رو به جلو بردارند. ما این انتخاب را داریم نقاط قوت آنها را ببینیم، حتی اگر بیشتر نظرات درمانگران اسیب پذیری کودک را نشان داده باشد.
وقتی این کودکان به طور متفاوتی با کمک مربیان و متخصص بهداشت روانی یاری رسانی میشوند این فرصت را بدست می آورند که خود را به گونه ی متفاوتی ببیند. این بهترین مرحله برای کار روی آسیب های کودک است، بدون آنکه استرس بیش از حد توان کودک برای سازگاری به او وارد کرده و بتوانیم آسیب پذیری کودک را مرحله به مرحله به تاب آوری تبدیل کنیم.
روش مناسب برای افزایش تاب آوری استفاده از مشاهدات بالینی (تاریخچه پزشکی و معاینه روانی) می باشد که کاملا از شیوه سنتی روان کاوی متفاوت است. این روش به وضوح رابطه بین سیستم روانی ( رفتارها و احساسات) در سطح فردی و سطح اجتماعی نشان میدهند. بنابراین ایجاد و بازسازی تاب آوری از طریق کار درمانی ، عامل کلیدی برای کمک به کودکان برای پرورش توانایی سازگاری با خاطرات اسیب زا است.
نشانه های آسیب پذیری و تاب آوری
تنوع فرهنگی و تفاوت ها در قدرت و موقعیت در دوران کودکی تعیین میکند که چرا کودکان پناهندگان در معرض خطر هستند و اینکه چرا کودکان در طبقه بندی های متفاوت ممکن است سطوح متفاوتی از راهکارهای مقابله ای، پیش امادگی ها، طاقت و بردباری، توانمندی ها، تاب آوری و آسیب پذیری را به کار می برند.
بیشتر فرهنگ ها برخی ویژگی ها و خصوصیات اجتماعی درباره ی کودکان و گروه های اجتماعی متفاوت مثل جنسیت، طبقه، نژاد، مذهب و دیگر عوامل فرهنگی دارند که نقش مهمی در رشد کودک در آن فرهنگ خاص ایفا میکنند. کودکان پناهندگان در معرض خطر قرار می گیرند نه از روی شانس و تصادفی بلکه در طول جنگ درگیری ها که بین کودکان گروه های مختلف تبعیض قائل میشوند و اینکه چگونه با آنها رفتار می شود.
بنابراین رابطه بین قدرت اجتماعی و قرار گرفتن کودکان در معرض مشکلات و سختی ها مسائل مهمی است که باید در هنگام کار با این کودکان در نظر گرفته شود. در کشورهایی که درگیری وجود دارد چه داخلی و یا سیاسی، رفاه کودکان نادیده گرفته میشود و کودکان را برای استفاده در نیروی نظامی، بازار کار بردگی کودک و تجارت جنسی و غیره استفاده میشوند. در این کودکان عوامل استرس زا بسیار بوده است و احساس عدم امنیت در آنها باعث شده تا یک راهکار پیدا کنند تاب آورتر و مستقل تر شوند و از فرصت ها برای بهبود زندگی خود استفاده کنند.
با زمینه سازی و امتیاز بخشی به فرد به عنوان یک انسان،کودکان از جوامع و فرهنگ های مختلف به عنوان ملاک هایی در رشد و سازگاری درنظر گرفته شوند. بنابراین شیوه ای که به رویدادها معنا میدهیم اصولا محصول چشم انداز جمعی ما است که تحت تاثیر قلمرو زبان و فرهنگ قرار دارد.
سازگاری با آسیب، سختی، رنج و... همگی در بافت فرهنگی تجربه میشود و توسط معانی فرهنگی که فرد با آنها اشناست طراحی میشود. در کار با کودکان پناهندگان به ویژه برای درمان آنهایی که به تازگی به کشور مقصد رسیده اند، باید این شکاف ( فرهنگی و مذهبی و..) مورد توجه قرار گیرد. بنابراین مداخلات درمانی غربی ممکن است باعث استرس و سردرگمی بیشتر این کودکان بشود.
رشد تاب آوری و گسستگی
در رشد طبیعی، طفل از هم پاشیدگی را به عنوان یک مرحله گذرا را ممکن است تجربه کرده باشد. در محیط های به اندازه ی کافی خوب و رضایت از ابژه( موضوع) خوب بیرونی کمک میکند تا این حالت های از هم پاشیدگی اصلاح شده و ظرفیت او برای برقراری ارتباط افزایش یابد و او تاب آوری قوی داشته باشد که برای ذهن کودک در فرایند رشد ضروری است اما در ذهن پناهنده ای که آسیب را تجربه کرده است ممکن است آن انعطاف پذیری ذهنی لازم را اموزش ندیده باشد و تاب آوری را پرورش ندهد.
برای این کودکان به دلیل اسیب بیرونی یا خاطره ی آن به دفعات رخ میدهد که منجر به درماندگی و ناامیدی کامل میشود پس نمی تواند از فکر یا خاطره آن واقعه جدا شده و آن را از یاد ببرد در نتیجه ممکن است کل ساختار روانی او از هم بپاشد. فرایند رشد از طفولیت تا دوران بزرگسالی اساس و بنیان تقویت تاب آوری را پایه ریزی میکند.
در گسستگی طبیعی ما می توانیم گروه خاصی از فرایندهای ذهنی مرتبط، مانند هیجانات و ادراک هایمان را از بقیه ی ذهن امان جدا کنیم. بر خلاف گسستگی سالم، گسستگی ناسالم نتیجه ی یک تجربه آسیب زا و عدم سوگواری است که اغلب توسط ناهوشیار کنترل میشود و فاقد بخشی از ارتباط با واقعیت یا همه آن است و ناتوانی برای استفاده از انرژی روانی به گونه ای است که منجر به تصعیف ادراک شده و روی عملکرد تاثیر میگذارد.
گسستگی سالم،روی گرداندن از هیجانات غیرقابل تحمل فرد است. گسستگی ناسالم، قطع ارتباط از واقعیت است یعنی انکار واقعیت و احساسات غیرقابل تحمل.
برگرفته از کتاب دستنامه تاب آوری و آسیب پذیری کودکان
ترجمه
محمدرضا مقدسی
زهراکاشفی
فریده شاهین
انتشارات ورجاوند