مدارس بهترین بستر برای ارتقای سلامت روانی و اجتماعی دانشآموزان هستند
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران با بیان اینکه بدون شک مدرسه و محیط‌های آموزشی بهترین بستر برای ارتقای سلامت روانی - اجتماعی هستند، گفت هر چقدر روی مدرسه در این حوزه سرمایه‌گذاری شود، بیشترین خدمت به کشور، جوانان و مردم در راستای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی شده است.
سیدحسن موسوی چلک در گفت‌وگو با پانا به مناسبت «روز جهانی پیشگیری از خودکشی» با اشاره به اهمیت آگاهی کودکان و نوجوانان درباره سلامت روانی - اجتماعی اظهار کرد: «یکی از موضوعاتی که در مدارس می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد موضوع ارتقای سلامت روانی - اجتماعی است. طبیعی است هر برنامه‌ای که در راستای ارتقای سلامت روانی - اجتماعی باشد، می‌تواند به پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از جمله خودکشی کمک کند؛ به‌واسطه اینکه مدارس جایی هستند که حداقل 12 سال دانشآموزان در آن حضور دارند و در عین حال یادگیری، افزایش آگاهی و یادگیری مهارت‌ها در سنین مدرسه به مراتب مانایی بیشتری نسبت به سنین بالاتر دارد.»
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران تصریح کرد: «با توجه به اینکه برخی هشدارها هم نشان می‌دهد که خودکشی در افراد زیر 18 سال به‌نوعی روندی افزایشی نسبت به قبل دارد، طبیعی است محیط‌هایی که این گروه از بچه‌ها درآن حضور دارند، می‌تواند بستر مناسبی برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از جمله خودکشی باشد. بدون شک مدرسه و محیط های آموزشی بهترین بستر برای ارتقای سلامت روانی - اجتماعی هستند. اعتقاد دارم هر چقدر روی مدرسه در این حوزه سرمایه‌گذاری شود، بیشترین خدمت به کشور، جوانان و مردم در راستای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی شده است.»
سیدحسن موسوی چلک در گفت‌وگو با پانا به مناسبت «روز جهانی پیشگیری از خودکشی» با اشاره به اهمیت آگاهی کودکان و نوجوانان درباره سلامت روانی - اجتماعی اظهار کرد: «یکی از موضوعاتی که در مدارس می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد موضوع ارتقای سلامت روانی - اجتماعی است. طبیعی است هر برنامه‌ای که در راستای ارتقای سلامت روانی - اجتماعی باشد، می‌تواند به پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از جمله خودکشی کمک کند؛ به‌واسطه اینکه مدارس جایی هستند که حداقل 12 سال دانشآموزان در آن حضور دارند و در عین حال یادگیری، افزایش آگاهی و یادگیری مهارت‌ها در سنین مدرسه به مراتب مانایی بیشتری نسبت به سنین بالاتر دارد.»
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران تصریح کرد: «با توجه به اینکه برخی هشدارها هم نشان می‌دهد که خودکشی در افراد زیر 18 سال به‌نوعی روندی افزایشی نسبت به قبل دارد، طبیعی است محیط‌هایی که این گروه از بچه‌ها درآن حضور دارند، می‌تواند بستر مناسبی برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از جمله خودکشی باشد. بدون شک مدرسه و محیط های آموزشی بهترین بستر برای ارتقای سلامت روانی - اجتماعی هستند. اعتقاد دارم هر چقدر روی مدرسه در این حوزه سرمایه‌گذاری شود، بیشترین خدمت به کشور، جوانان و مردم در راستای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی شده است.»
اگر نوجوانان به هر دلیلی دچار مشکلاتی شوند و نیاز به خدمات مشاوره و روانشناسی و مددکاری اجتماعی داشته باشند، باید دسترسی در محیط مدرسه برای آنها تسهیل و فراهم شود. دوم اینکه باید با منابع اجتماعی از جمله شماره‌های 1480 (صدای مشاور بهزیستی)و 123 (اورژانس اجتماعی) آشنا شوند که به موقع بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند.
می‌توان به‌طور مستقیم به دانشآموزان درباره پیشگیری از خودکشی آموزش داد؟
وی خاطرنشان کرد: «در بخش سرمایه‌گذاری بر روی مدارس چند ملاحظه وجود دارد. ملاحظه اول این است که آیا می‌توان به‌طور مستقیم به دانشآموزان درباره پیشگیری از خودکشی آموزش داد. پاسخ من خیر است. آموزش در حوزه پیشگیری از خودکشی مستقیم نیست. وقتی گفته میشود آموزش مهارتهای زندگی، تاب‌آوری، مهارت کنترل خشم، مهارت رابطه موثر، مهارت حل مساله، خودمراقبتی، آشنایی با منابع اجتماعی باید گفت این آموزش مستقیمی نیست. این آموزش غیر مستقیم اثر ماندگار خود را می‌گذارد به این شرط که محتوای آموزشی ارائه شده متناسب با سن افراد و شرایط فرهنگی افراد باشد. از طرفی استمرار در آگاهی‌رسانی و دادن اطلاعات در آموزش‌ها باشد و روشهای جذاب آموزشی نیز در آن ملاحظه شود و در نهایت ملاحظات فرهنگی بومی را هم داشته باشد.»
ملاحظات علمی در برنامه‌های پیشگیری از خودکشی لحاظ شود
موسوی چلک اضافه کرد: «درباره نوجوانانی که ریسک بالاتری دارند و در مدرسه‌ای که خودکشی در آن صورت گرفته یا اقدام به خودکشی شده، طبیعی است که آموزش‌ها می‌تواند معطوف به خودکشی هم باشد. در خانواده‌ای که خودکشی اتفاق افتاده است و فرزند دانش‌آموز هم دارند یا افرادی که سابقه اقدام به خودکشی داشته‌اند، برنامه‌ریزی‌ها می‌تواند حول موضوع خودکشی باشد اما باید با ملاحظات علمی و طبق برنامه‌های پیشگیری از خودکشی انجام شود.»
اهمیت شناسایی نوجوانان پرخطر
این مددکار اجتماعی درباره آموزش‌های پیشگیری در محیط مدرسه نیز گفت: «اینکه چه بستری در مدرسه برای شادابی و نشاط دانشآموزان ایجاد شود و چه بستری برای کمک به آن دسته از نوجوانانی که احساس خطر می‌کنند فراهم شود، اهمیت دارد. در این زمینه راه‌اندازی مراکز مشاوره و مددکاری اجتماعی و دسترسی دانشآموزان به خدمات می‌تواند به کمتر شدن ریسک اقدام به خودکشی کمک کند. نکته بعدی اینکه شناسایی کودکان و نوجوانان پرخطر نیز اهمیت دارد. در مدرسه برای همه نوجوانان، زمینه اقدام به خودکشی فراهم نمی‌شود. خیلی از اینها والدینی دارند که دارای مشکل هستند. اختلال روانی دارند، افسردگی دارند لذا بسترسازی برای شناسایی به موقع آنها و برخی مداخلات می‌تواند کمک کننده باشد.»
اهمیت آموزش پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی برای اولیای مدرسه و اولیای خانه
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران به اهمیت آموزش پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی برای اولیای مدرسه و اولیای خانه اشاره کرد و گفت: «بخشی از مداخلات و آموزش‌ها نباید فقط مختص دانشآموزان باشد بلکه اولیای مدرسه و اولیای خانه هم باید آموزش ببینند. بیشترین ارتباط دانش‌آموز با سه گروه همکلاسی‌ها، اولیای خانه و اولیای مدرسه است. حتی اگر هر دانش‌آموزی به هر دلیلی اقدام به خودکشی کرد آیا باید تحقیر و سرزنش شود؟ آیا باید تا آخر عمر انگ و برچسب خودکشی به او زده شود. طبیعتا اینگونه نیست. معتقدیم مدرسه محیط مناسبی برای افزایش آگاهی‌های دانشآموزان یعنی کودکان و نوجوانان برای ارتقای سلامت روانی - اجتماعی است که از جمله آثار آن می‌تواند پیشگیری از خودکشی باشد.»
وی خاطرنشان کرد: «در بخش سرمایه‌گذاری بر روی مدارس چند ملاحظه وجود دارد. ملاحظه اول این است که آیا می‌توان به‌طور مستقیم به دانشآموزان درباره پیشگیری از خودکشی آموزش داد. پاسخ من خیر است. آموزش در حوزه پیشگیری از خودکشی مستقیم نیست. وقتی گفته میشود آموزش مهارتهای زندگی، تاب‌آوری، مهارت کنترل خشم، مهارت رابطه موثر، مهارت حل مساله، خودمراقبتی، آشنایی با منابع اجتماعی باید گفت این آموزش مستقیمی نیست. این آموزش غیر مستقیم اثر ماندگار خود را می‌گذارد به این شرط که محتوای آموزشی ارائه شده متناسب با سن افراد و شرایط فرهنگی افراد باشد. از طرفی استمرار در آگاهی‌رسانی و دادن اطلاعات در آموزش‌ها باشد و روشهای جذاب آموزشی نیز در آن ملاحظه شود و در نهایت ملاحظات فرهنگی بومی را هم داشته باشد.»
ملاحظات علمی در برنامه‌های پیشگیری از خودکشی لحاظ شود
موسوی چلک اضافه کرد: «درباره نوجوانانی که ریسک بالاتری دارند و در مدرسه‌ای که خودکشی در آن صورت گرفته یا اقدام به خودکشی شده، طبیعی است که آموزش‌ها می‌تواند معطوف به خودکشی هم باشد. در خانواده‌ای که خودکشی اتفاق افتاده است و فرزند دانش‌آموز هم دارند یا افرادی که سابقه اقدام به خودکشی داشته‌اند، برنامه‌ریزی‌ها می‌تواند حول موضوع خودکشی باشد اما باید با ملاحظات علمی و طبق برنامه‌های پیشگیری از خودکشی انجام شود.»
اهمیت شناسایی نوجوانان پرخطر
این مددکار اجتماعی درباره آموزش‌های پیشگیری در محیط مدرسه نیز گفت: «اینکه چه بستری در مدرسه برای شادابی و نشاط دانشآموزان ایجاد شود و چه بستری برای کمک به آن دسته از نوجوانانی که احساس خطر می‌کنند فراهم شود، اهمیت دارد. در این زمینه راه‌اندازی مراکز مشاوره و مددکاری اجتماعی و دسترسی دانشآموزان به خدمات می‌تواند به کمتر شدن ریسک اقدام به خودکشی کمک کند. نکته بعدی اینکه شناسایی کودکان و نوجوانان پرخطر نیز اهمیت دارد. در مدرسه برای همه نوجوانان، زمینه اقدام به خودکشی فراهم نمی‌شود. خیلی از اینها والدینی دارند که دارای مشکل هستند. اختلال روانی دارند، افسردگی دارند لذا بسترسازی برای شناسایی به موقع آنها و برخی مداخلات می‌تواند کمک کننده باشد.»
اهمیت آموزش پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی برای اولیای مدرسه و اولیای خانه
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران به اهمیت آموزش پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی برای اولیای مدرسه و اولیای خانه اشاره کرد و گفت: «بخشی از مداخلات و آموزش‌ها نباید فقط مختص دانشآموزان باشد بلکه اولیای مدرسه و اولیای خانه هم باید آموزش ببینند. بیشترین ارتباط دانش‌آموز با سه گروه همکلاسی‌ها، اولیای خانه و اولیای مدرسه است. حتی اگر هر دانش‌آموزی به هر دلیلی اقدام به خودکشی کرد آیا باید تحقیر و سرزنش شود؟ آیا باید تا آخر عمر انگ و برچسب خودکشی به او زده شود. طبیعتا اینگونه نیست. معتقدیم مدرسه محیط مناسبی برای افزایش آگاهی‌های دانشآموزان یعنی کودکان و نوجوانان برای ارتقای سلامت روانی - اجتماعی است که از جمله آثار آن می‌تواند پیشگیری از خودکشی باشد.»
بدون شک مدرسه و محیط های آموزشی بهترین بستر برای ارتقای سلامت روانی - اجتماعی هستند. اعتقاد دارم هر چقدر روی مدرسه در این حوزه سرمایه‌گذاری شود، بیشترین خدمت به کشور، جوانان و مردم در راستای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی شده است.
وی تصریح کرد: «اگر نوجوانان به هر دلیلی دچار مشکلاتی شوند و نیاز به خدمات مشاوره و روانشناسی و مددکاری اجتماعی داشته باشند، باید دسترسی در محیط مدرسه برای آنها تسهیل و فراهم شود. دوم اینکه باید با منابع اجتماعی از جمله شماره‌های 1480 (صدای مشاور بهزیستی)و 123 (اورژانس اجتماعی) آشنا شوند که به موقع بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند.»
نقش اولیای مدرسه در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی
موسوی چلک همچنین به نقش اولیای مدرسه در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از جمله خودکشی اشاره کرد و گفت: «برای آموزش معلمان باید از گروه‌های مختلف درون و بیرون از مجموعه مدرسه استفاده کرد. الزاما همه مشاوران و مددکارانی که به مدرسه می‌‌آیند، متخصص حوزه خودکشی نیستند. بنابراین کسانی باید آموزش دهند که خود بر روی این موضوع تسلط دارند. این متخصصان می‌توانند درون مدرسه باشند یا می‌توانند در منطقه، استان و آموزش و پرورش کشور و در دانشگاه فرهنگیان باشند. گاهی مواقع هم برای آموزش معلمان می‌توان از ظرفیت‌های برون سازمانی مثل دانشگاه‌ها و سازمان‌های تخصصی، انجمن‌های تخصصی مرتبط، مددکاران اجتماعی، انجمن روانپزشکان و انجمن‌های مربوطه استفاده کرد. گاهی مواقع هم می‌توان از صاحب نظران آزاد استفاده کرد. باید گفت مرز آموزش فقط به مدرسه خلاصه نمی‌شود و تمام ظرفیت‌های درون و برون سازمانی می‌توانند این بستر را فراهم کنند و گاهی مواقع اولیای مدرسه متخصصانی هستند که می‌توان از ظرفیت آنها برای آموزش معلمان استفاده کرد.»
نقش اولیای مدرسه در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی
موسوی چلک همچنین به نقش اولیای مدرسه در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از جمله خودکشی اشاره کرد و گفت: «برای آموزش معلمان باید از گروه‌های مختلف درون و بیرون از مجموعه مدرسه استفاده کرد. الزاما همه مشاوران و مددکارانی که به مدرسه می‌‌آیند، متخصص حوزه خودکشی نیستند. بنابراین کسانی باید آموزش دهند که خود بر روی این موضوع تسلط دارند. این متخصصان می‌توانند درون مدرسه باشند یا می‌توانند در منطقه، استان و آموزش و پرورش کشور و در دانشگاه فرهنگیان باشند. گاهی مواقع هم برای آموزش معلمان می‌توان از ظرفیت‌های برون سازمانی مثل دانشگاه‌ها و سازمان‌های تخصصی، انجمن‌های تخصصی مرتبط، مددکاران اجتماعی، انجمن روانپزشکان و انجمن‌های مربوطه استفاده کرد. گاهی مواقع هم می‌توان از صاحب نظران آزاد استفاده کرد. باید گفت مرز آموزش فقط به مدرسه خلاصه نمی‌شود و تمام ظرفیت‌های درون و برون سازمانی می‌توانند این بستر را فراهم کنند و گاهی مواقع اولیای مدرسه متخصصانی هستند که می‌توان از ظرفیت آنها برای آموزش معلمان استفاده کرد.»
