آزمایش زندان استنفورد یکی از معروف‌ترین و خطرناک‌ترین آزمایشات روانشناسی است. در این آزمایش که به سرپرستی دکتر فیلیپ زیمباردو در دانشگاه استنفورد و در سال ۱۹۷۱ انجام شد، چندین دانشجوی سالم از نظر روانی به صورت تصادفی برای ایفای نقش زندانی و زندانبان انتخاب شدند.
در این آزمایش چندین دانشجوی سالم از نظر روانی به صورت آزمایشی نقش‌های زندانی و زندانبان را پذیرفتند.
زیمباردو میخواست بداند شخصیت زندانی‌ها و زندان‌بان‌ها طوری است که باعث بروز درگیری میان آنها می‌شود یا اینکه زندانی‌ها و زندان‌بان‌ها به دلیل ساختار خشن و سخت محیط زندان با یکدیگر رفتار خصومت‌آمیز دارند.
نتایج آزمایش حیرت‌آور بود، پس از گذشت چند روز اکثر زندانبانان رفتارهای شدید سادیسمی از خود نشان دادند. آزمایش به خاطر ترس از کنترل خارج شدن وضعیت بعد از ۶ روز متوقف شد. بر خلاف همهٔ نوشته‌ها در مورد آزمایش استنفورد، در کتاب «آدمی یک تاریخ نوید بخش» می‌توان جنبهٔ دیگر ماجرا را دید. چیزی که توجه را جلب می‌کند این است که اغلب نگهبانان آزمایش، در مورد اعمال راهکارهای خشن، مردد بودند. دوسومشان حاضر نشدند در بازیهای دگرازارانه شرکت کنند. یک سومشان با زندانیان مهربان بودند. و این موضوع زیمباردو و تیمش را کلافه می‌کرد. یکی از نگهبانان قبل از آغاز آزمایش استعفا داد و گفت نمی‌تواند از رهنمودها تبعیت کند. اغلب افراد به این دلیل ادامه دادند که زیمباردو پول خوبی می‌داد… در دهه‌های بعد از آزمایش میلیونها نفر فریب نمایش مضحک فیلیپ زیمباردو را خوردند.
هرچند قرار بود زیمباردو این آزمایش را دو هفته انجام دهد، اما روز ششم آن را به دلیل خشن شدن نگهبان‌ها و بروز نشانه‌های استرس و اضطراب شدید در زندانی‌ها متوقف کرد. پس از افشای تصاویر شکنجه‌های زندان ابوغریب، از آزمایش معروف زیمباردو یاد شد. زیمباردو بعدها در سال ۲۰۰۸ اعلام کرد محیط «زندان» نقش مهمی در رفتار وحشیانۀ نگهبانان دارد. بنابراین این آزمایش نشان داد رفتار نگهبانان به خاطر موقعیتی است که در آن قرار داشتند نه ویژگی‌های شخصیتی آنها.
دریافت صفحه با کد QR