نقش مهم هیجانات و تنظیم آن در سلامت‌ روان

تنظیم هیجانی به این معنی است که بتوانیم هیجانات خودمان را در راستای اهداف‌مان کم، زیاد، حفظ یا تعدیل کنیم
هیجان‌ها نقش بسیار مهمی در سازگار شدن ما با تغییرات زندگی و اتفاقات تنش زا ایفا می‌کنند. هیجان‌ها در مواقع بسیاری از ما محافظت می‌کنند و ارزش تکاملی دارند. در واقع بدون هیجان‌ها زندگی ما معنای واقعی خودش را از دست خواهد داد.

هیجان یک حالت پیچیده روان شناختی است که 3 بُعد وجود ما را درگیر می‌کند. فیزیولوژیک، شناخت و رفتار. احساسات و هیجانات بسیار متفاوتی  در ما وجود دارند و در زبان انگلیسی برای بیان هیجان‌ها بیش از 400 واژه وجود دارد. خشم، غم، نفرت، شادی و ... . پلاچیک، معتقد است که ما 4  هیجان اصلی داریم( شادی، غم، ترس و خشم) و دکارت معتقد بود ما 6 نوع هیجان اولیه داریم( غم، عشق، تنفر، شادی، اشتیاق و تحقیر) و کلیه هیجان‌های دیگر از ترکیب این 6 هیجان به وجود می‌آیند.
 
   تفاوت هیجان‌ های اولیه و ثانویه
هیجان‌ها را می‌توانیم به 2 دسته اولیه و ثانویه تقسیم کنیم. هیجانات اصلی، پاسخ‌های اولیه و مستقیم ما به یک محرک یا واقعه هستند. مثلا وقتی که ما در یک موقعیت تهدید شویم احساس ترس می‌کنیم. این پاسخ ما یک پاسخ غریزی است. هیجان‌های ثانویه، واکنش‌های ما به هیجان‌های اولیه‌ هستند. نکته بسیار مهم این است که یک هیجان اولیه می‌تواند منجر به چندین هیجان ثانویه شود بنابراین باید بتوانیم هیجان اولیه خود را به درستی بشناسیم و قبل از این که منجر به هیجانات ثانویه متعدد شود آن را به سمت مناسب هدایت کنیم. پس اگر چه هیجان‌های ما مبنای زیستی دارند، اما قادریم هیجانات خودمان را مدیریت کنیم که به آن نظم جویی یا تنظیم هیجانی می‌گویند.


   تنظیم هیجانی یعنی ‌چه؟
تنظیم هیجانی به این معنی است که بتوانیم هیجانات خودمان را در راستای اهداف مان کم، زیاد، حفظ یا تعدیل کنیم. یا به تعریف گراس شامل همه راهبردهای آگاهانه و غیر آگاهانه‌ای است که برای افزایش، حفظ و کاهش مولفه‌های رفتاری، هیجانی و شناختی یک پاسخ به کار می‌رود. بنابراین تنظیم هیجانی به معنی سرکوب یا حذف هیجان‌ها نیست. بلکه باید بتوانیم هیجانات خودمان را پخته، انعطاف‌پذیر، سالم و خلاقانه ابراز کنیم چرا که هیجانات ما کارکردهای مثبت دارند و زمانی که از مسیر سالم خود خارج و در اصطلاح بد تنظیم شوند، دردسرساز می‌شوند. طبق پژوهش‌های متعدد، اختلال تنظیم هیجانی در تقریبا 75 درصد بیماری‌های روانی وجود دارد و این نشان‌دهنده نقش مهم هیجانات و تنظیم آن در سلامت‌ روان و پیشگیری و کاهش آسیب‌های ‌اجتماعی است.


 آسیه ملک دار