ایجاد گرایش روانشناسی ترافیک و حمل‌ونقل در مقطع کارشناسی ارشد

در برنامه درسی جدید روانشناسی، گرایش روانشناسی ترافیک و حمل‌ونقل در مقطع کارشناسی ارشد به تصویب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رسید.

این برنامه به همت صغرا ابراهیمی قوام، عضو هیأت علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی تدوین و تهیه شده و پس از بررسی‌های تخصصی، این برنامه که مجموعه‌ای است از پیشنهاد‌های دانشگاه علامه طباطبائی و دانشگاه شهید بهشتی مورد تصویب نهایی شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گرفته است.
 

در حال حاضر برنامه مذبور برای اولین در کشور تهیه و تنظیم شده که فرآیند اخذ مجوز آن نیز از دفتر گسترش آموزش عالی وزارت عتف مهیا است و برنامه تصویب شده نیز از شروع سال تحصیلی 1403-1402 قابل اجرا است.

در این باره ابراهیمی قوام با بیان اینکه رشته روانشناسی ترافیک بیش از 60 سال مي‌شود که در کشورهای پیشرفته جهان مطرح است، عنوان کرد: این رشته برای اولین بار در ایران طراحی بوم‌شناختی شده و از سال آینده دانشگاه‌ها قادر به راه‌اندازی آن هستند که دانشگاه علامه طباطبائی بانی آن بوده است.

وی با اشاره به اینکه این رشته به مباحث ترافیک درون‌شهری و بین‌شهری و همچنین حمل نقل ریلی خواهد پرداخت، افزود: این رشته شاخه‌ای بین‌رشته‌ای از روانشناسی کاربردی است که با مطالعه علمی رفتار و فرآیندهای شناختی به توصیف، پیش‌بینی، علت‌یابی و بهبود نگرش‌ها و رفتارهای ایمنی کاربران ترافیکی می‌پردازد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در این رشته همچنین دانش‌آموختگان مهارت‌هایی کسب می‌کنند که در بحران بتوانند مداخله داشته باشند و به افرادی که به واسطه حوادث ترافیکی و حمل‌ونقل آسیب‌دیده نیز کمک کنند.

ابراهیمی قوام با اشاره به اینکه در ایران مطالعاتی که به شکل خاص در حوزه علل و عوامل تصادف در سوانح ترافیکی انجام شده، عامل انسانی به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل برشمرده مي‌شود، عنوان كرد: در کنار عامل انسانی، رفتارهای ایمن ترافیکی نيز باید مورد توجه قرار بگيرد، هدف اين رشته بین‌رشته‌ای تأثیرگذاری بر رفتار کاربران ترافیکی و افزايش سطح رفتارهای ایمنی ترافیکی است.

وی با بيان اينكه در روانشناسی ترافیک و حمل‌ونقل آموزش‌ها در قالب برنامه‌ریزی‌های پیشگیری در سه سطح در نظر گرفته شده است، گفت: سطح اول آموزش رفتارهای ایمن ترافیکی در مدارس برای سطوح مختلف تحصیلی است در سطح دوم بحث پیشگیری برای افرادی که در معرض خطر هستند و در موقعیت‌های پرتردد قرار دارند مورد توجه قرار گرفته و سطح سوم كمك به افرادی است كه دچار مخاطرات سوانح ترافیکی يا تروما شده‌اند و از لحاظ روانی آسیب دیده‌اند.

وی ادامه داد: اگر روانشناسی ترافیک و حمل‌ونقل در برنامه‌ریزی پیشگیری در سه سطح صورت بگيرد، مي‌تواند نقش مؤثری در جامعه ايفا كند و همچنين دانش‌آموختگان اين رشته می‌توانند در بازطراحی در ارتباط با سامانه‌های راه بری كمك كند و در طراحي درست زیرساخت‌های جاده‌ای و ریلی نيز تأثیرگذار باشند.

اين استاد دانشگاه اظهار كرد: جنبه خاص مورد توجه در این رشته، بحث سنجش سلامت و صلاحیت‌های روانشناختی در افرادی است که کاربر ترافیکی هستند، به ویژه رانندگان خودرو اعم از خودروهای سبک، سنگین و رانندگان ریلی که یکی از عوامل مؤثر در بروز حوادث ریلی محسوب می‌شوند.

ابراهيمي قوام با اشاره به اينكه سنجش سلامت و صلاحیت روانشناختی یکی از گام‌های مؤثری است که می‌تواند در کاهش سوانح ترافيكي تأثیرگذار باشد، افزود: کاهش سطح تصادفات و همچنين كاهش میزان آسیب‌های فرد قربانی تصادف و خانواده‌های آن‌ها از انگیزه‌های اساسي بود كه باعث شد اين رشته را طراحی كنم.

وي ادامه داد: به عنوان یک متخصص حوزه روانشناسی به این فکر کردم روانشناسان آگاه می‌توانند در برنامه‌ریزی‌های آموزشی نقش مؤثری در ارتقای سطح رفتارها و مهارت‌های ترافیکی ایفا کنند. اساس اثربخشی یک برنامه آموزشی شناخت نیازها و انگیزه‌های یادگیرندگان و تطبیق دادن محتوای آموزشی با آن است. عضو هیأت علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی با بيان اينكه ارتقا سطح دانش و تربیت نیروی انسانی متخصص از ديگر انگیزه‌ها براي طراحي اين رشته بود، گفت: ما باید به عنوان کشوری درحال‌توسعه، متناسب با نیازها، شرایط و فرهنگ کشور خود استراتژی و راه‌هایی را پیدا کنیم که زمینه کاهش حوادث جاده‌ای را به ارمغان بياورد و بتوان نیروی انسانی را در سطح کارآمد خود حفظ كرد.

اين استاد دانشگاه اظهار كرد: اجرای برنامه کارشناسی ارشد روانشناسی ترافیک و حمل‌ونقل زمینه تربیت کارشناسان ارشدی را فراهم می‌کند که بتوانند در نیروی انتظامی، مراکز معاینه طب کار در وزارت بهداشت، وزارت راه، شرکت راه‌آهن يا حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی، متولیان حمل‌ونقل بین‌شهری و درون‌شهری اعم از شهرداری‌ها و سازمان‌های تاکسیرانی به عنوان یک ارزیاب، مشاور يا طراح مشغول به كار شوند و در اجرای برنامه‌های بهبود رفتار ترافیکی کمک کنند.

ابراهيمي قوام با بيان اينكه تحصيل در اين رشته براي تمامی افراد علاقه‌مند به ارتقای سطح رفتار ترافیکی ایمن در جامعه مفید است، گفت: دانش‌آموختگان اين رشته همچنين می‌توانند در مؤسسات پژوهشی مشغول به کار شوند و راهکارهای علمی مناسبی که زمینه‌ساز کاهش خطاهای انسانی مؤثر در حوادث و تصادفات رانندگی هستند را شناسایی كرده و برنامه‌های مناسبی برای تغییر نگرش و رفتارهای ترافیکی ایمن ارائه بدهند.