روایاتی در باب مشورت : «هر کس به راى خود استبداد کند هلاک مى شود»
در این بخش از المیزان می خوانیم:
روایاتى درباره مشورت، در ذیل (و شاورهم فى الامر) و در الدرالمنثور است که ابن عدى و بیهقى (در کتاب شعب ) به سند حسن از ابن عباس روایت کردند که گفت: وقتى این آیه نازل شد رسول خدا (ص) فرمود: خدا و رسول او نیاز به مشورت ندارند و لیکن خداى تعالى این دستور را رحمت براى امتم قرار داده چون هر کس از امت من که مشورت کند چنان نیست که هیچ رشدى عایدش نشود و کسى که آن را ترک کند ممکن نیست که به هیچ مقدار و هیچ نوعى از گمراهى و کجى گرفتار نشود.
و در همان کتاب است که طبرانى در کتاب اوسط از انس روایت کرده که گفت: رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله ) فرمود: کسى که استخاره کند یعنى از خدا خیر طلب کند نومید نمى‌شود و کسى که مشورت کند پشیمان نمى‌گردد و در نهج البلاغه هست که هر کس به راى خود استبداد کند هلاک مى‌شود و هر کس با مردم مشورت کند در عقل آنان شریک شده است.
و نیز در همان کتاب است که امام فرمود: مشورت کردن عین هدایت است و کسى که استبداد به راى داشته باشد خویشتن را در معرض خطر قرار داده است.
و در تفسیر صافى از رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله ) روایت کرده که فرمود: هیچ تنهائى وحشت آورتر از خودپسندى نیست و هیچ پشتیبان گیرى قابل اعتمادتر از مشورت نیست.
مؤلف قدس سره: روایات در باب مشورت کردن بسیار زیاد است و البته جاى مشورت آنجائى است که عملى را که درباره‌اش مشورت مى‌کنیم عملى جایز باشد یعنى از نظر مزیت‌‌ها انجام و ترکش جایز باشد و بخواهیم با مشورت به دست آوریم که آیا ترجیح در انجام آن است یا در ترک آن ؟ و اما عملى را که خداى تعالى درباره آن یا حکم وجوب دارد (در نتیجه نمى توان ترکش کرد) و یا حکم حرمت (که در نتیجه نمى توان انجامش داد) چنین عملى جاى مشورت نیست چون هیچ طرف مشورتى حق ندارد در مقام مشورت آنرا که واجب است جائزالترک و آن را که حرام است جائز الفعل کند و در نتیجه احکام الهى را تغییر دهد چرا که اگر چنین عملى صحیح بود باید اختلاف حوادث جاریه ناسخ کلام خدا شود.
روایاتى درباره مشورت، در ذیل (و شاورهم فى الامر) و در الدرالمنثور است که ابن عدى و بیهقى (در کتاب شعب ) به سند حسن از ابن عباس روایت کردند که گفت: وقتى این آیه نازل شد رسول خدا (ص) فرمود: خدا و رسول او نیاز به مشورت ندارند و لیکن خداى تعالى این دستور را رحمت براى امتم قرار داده چون هر کس از امت من که مشورت کند چنان نیست که هیچ رشدى عایدش نشود و کسى که آن را ترک کند ممکن نیست که به هیچ مقدار و هیچ نوعى از گمراهى و کجى گرفتار نشود.
و در همان کتاب است که طبرانى در کتاب اوسط از انس روایت کرده که گفت: رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله ) فرمود: کسى که استخاره کند یعنى از خدا خیر طلب کند نومید نمى‌شود و کسى که مشورت کند پشیمان نمى‌گردد و در نهج البلاغه هست که هر کس به راى خود استبداد کند هلاک مى‌شود و هر کس با مردم مشورت کند در عقل آنان شریک شده است.
و نیز در همان کتاب است که امام فرمود: مشورت کردن عین هدایت است و کسى که استبداد به راى داشته باشد خویشتن را در معرض خطر قرار داده است.
و در تفسیر صافى از رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله ) روایت کرده که فرمود: هیچ تنهائى وحشت آورتر از خودپسندى نیست و هیچ پشتیبان گیرى قابل اعتمادتر از مشورت نیست.
مؤلف قدس سره: روایات در باب مشورت کردن بسیار زیاد است و البته جاى مشورت آنجائى است که عملى را که درباره‌اش مشورت مى‌کنیم عملى جایز باشد یعنى از نظر مزیت‌‌ها انجام و ترکش جایز باشد و بخواهیم با مشورت به دست آوریم که آیا ترجیح در انجام آن است یا در ترک آن ؟ و اما عملى را که خداى تعالى درباره آن یا حکم وجوب دارد (در نتیجه نمى توان ترکش کرد) و یا حکم حرمت (که در نتیجه نمى توان انجامش داد) چنین عملى جاى مشورت نیست چون هیچ طرف مشورتى حق ندارد در مقام مشورت آنرا که واجب است جائزالترک و آن را که حرام است جائز الفعل کند و در نتیجه احکام الهى را تغییر دهد چرا که اگر چنین عملى صحیح بود باید اختلاف حوادث جاریه ناسخ کلام خدا شود.
