بر اساس دستورالعمل مالی مدارس، نگهداری هرگونه وجوه نقدی در مدرسه به استثنای هزینه‌های تنخواه‌گردان و نیز خرید اشیای لوکس و تجملی برای مدرسه ممنوع است. به گزارش فارس ، جزئیات دستورالعمل مالی مدارس به منظور ایجاد وحدت رویه در امور مالی مدارس و تسهیل در امر کنترل و نظارت بر مصرف منابع مالی، آبان ماه امسال از سوی معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزیر آموزش و پرورش به آموزش و پرورش استان‌ها ابلاغ شد.
 
بر این اساس، مسئولیت حُسن اجرای این دستورالعمل به عهده مدیران آموزشگاه‌ها و نظارت بر آن به عهده ادارات آموزش و پرورش است.
 
بر اساس این دستورالعمل، «مدرسه» به تمامی واحدهای آموزشی و پرورشی اطلاق می‌شود که در چارچوب اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش عهده‌دار تعلیم و تربیت در دوره‌های مختلف تحصیلی شامل پیش‌دبستانی، دبستان، مجتمع‌های آموزشی و پرورشی، مدارس راهنمایی، دبیرستان، هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای، کشاورزی، مدارس عادی، شبانه‌روزی، عشایری، استثنایی، استعدادهای درخشان (سمپاد)، نمونه دولتی، شاهد و ایثارگران و سایر واحدهای آموزش و پرورش هستند و تمام یا بخشی از هزینه‌‌های آن به نحوی از محل بودجه، اعتبارات و منابع دولت پرداخت می‌شود.

* تعریف منابع مالی مدرسه

این دستورالعمل با اشاره به ماده 11 قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش، منابع مالی مدارس را در استان‌ها و شهرستان‌ها و مناطق کشور شامل این موارد اعلام می‌کند:

ـ وجوه مربوط به اعتبارات دولت که به استناد تبصره‌های 1 و 2 ماده قانون راجع به هزینه‌ سرانه واحدهای آموزشی و پرورشی، از محل اعتبارات وزارت آموزش و پرورش یا سازمان‌های وابسته به حساب بانکی واحد آموزشی و پرورشی واریز می‌شود.

- وجوه حاصل از کمک‌های داوطلبانه مردمی (خاص و عام) که حسب دستورالعمل و بخشنامه‌های مربوطه و با رعایت مفاد قانون اصلاح ماده (11) قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش به وسیله اشخاص حقیقی یا حقوقی جهت انجام هزینه‌ها به حساب واحدهای آموزشی و پرورشی برای مصارف در اختیار مدرسه قرار می‌گیرد.

- وجوه مربوط به سهمی که از طریق شوراهای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه از عوارض اخذ شده در اختیار مدرسه قرار می‌گیرد.

- وجوه حاصل از ارائه خدمات آموزشی و پرورشی فوق‌برنامه و جُبرانی که به استناد آئین‌نامه نحوه ارائه خدمات آموزشی و پرورشی فوق‌برنامه و شیوه‌نامه‌های اجرایی مربوطه، توسط اولیای دانش‌آموزان به حساب مدرسه واریز می‌شود که با رعایت مفاد قانون اصلاح ماده 11قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش هزینه می‌شود.

این بخشنامه خاطرنشان می‌کند: سایر وجوهی که مدرسه به موجب مصوبات مراجع ذی‌صلاح مجاز به دریافت آنهاست، از نظر این دستورالعمل در زمره منابع مالی مدرسه تلقی می‌‌شود؛ همچنین، اختصاص سرفصل حساب جداگانه برای هر منبع مالی از قبیل سرانه آموزشی، سرانه پرورشی، سرانه غذایی، کمک‌های مردمی یا خاص در دفاتر یا سامانه‌های مالی مدرسه ضروری است.

طبق ماده 86 آئین‌نامه اجرایی مدارس، تمامی درآمدها و منابع مالی مدرسه اعم از سرانه دانش‌آموزان، وجوه حاصل از خدمات فوق‌برنامه، کمک‌های شوراهای آموزش و پرورش شهرستان‌ها و مناطق و کمک‌های مردمی ‌باید ابتدا به حساب بانکی مدرسه واریز و با رعایت مقررات، تحت نظر شورای مالی مدرسه هزینه شود.
 
* تعریف حساب بانکی/ ممنوعیت نگهداری وجوه نقدی در مدرسه

بر اساس دستورالعمل معاون وزیر آموزش و پرورش، «حساب بانکی مدرسه» حسابی الکترونیکی است که به نام مدرسه در ردیف حساب‌های دولتی نزد یکی از شعب بانک‌های دولتی با معرفی اداره آموزش و پرورش شهرستان، مناطق افتتاح شده یا می‌شود.

به استناد ماده 88 آئین‌نامه اجرایی مدارس، برداشت از حساب مذکور با 2 امضاء از 3 امضاء شامل امضای رئیس مدرسه ثابت و امضای یکی از دو نفر اعضای شورای مالی مدرسه انجام می‌شود و در مقابل انجام هزینه‌ها نیز مسئولیت مشترک خواهند داشت.

همچنین، نگهداری وجوه به صورت نقدی (به استثناء تنخواه گردان)‌ اکیداً ممنوع است و مسئولان مدارس و صاحبان امضاء‌ متضامناً‌ مسئولیت اجرای این ضابطه را به عهده خواهند داشت؛ همچنین، هر واحد آموزشی مجاز به افتتاح یک حساب نزد بانک‌های دولتی است و سایر حساب‌ها اعم از دولتی و غیردولتی مسدود می‌‌شود.

این دستورالعمل تأکید می‌کند: مدیران مدارس موظف هستند برای چک‌هایی که مبلغ آن بیش از حد نصاب اعلام شده از سوی ادارات کل آموزش و پرورش در هر سال است، نسبت به اخذ تأییدیه از ادارات آموزش و پرورش مناطق، شهرستان یا نواحی آن به بانک عامل، اقدام کنند تا امکان پرداخت از سوی بانک فراهم شود.

* ماهیت شورای مالی مدرسه/ زمان تشکیل شورا

بر اساس این شیوه‌نامه، شورای مالی که عضویت در آن «افتخاری» است، در اول هر سال تحصیلی و بلافاصله پس از آغاز به کار انجمن اولیاء و مربیان با ترکیب مشخص شده در ماده 87 آئین‌نامه اجرایی مدارس تشکیل می‌‌شود.

به منظور عدم توقف امور مالی مدارس تا تشکیل انجمن اولیاء و مربیان در سال تحصیلی جدید، ادامه کار شورای مالی سال تحصیلی قبل به قوت خود باقی است.

* وظایف شورای مالی مدرسه/ تشکیل جلسات شورای مالی، دو ماه یک بار الزامی است

این دستورالعمل وظایف شورای مالی مدرسه را شامل «بررسی برنامه‌های تدوین شده توسط مسئولان و شورای مدرسه و تصویب بودجه پیش‌بینی شده برنامه‌ها و ارائه آن به مدیر مدرسه برای اجرا، همکاری مستمر با مسئولان مدرسه در استفاده صحیح از منابع مالی با رعایت صرفه‌جویی و امضای اسناد هزینه و مدارک مالی و چاره‌اندیشی برای کسری بودجه در برنامه‌های سالانه یا هدایت مصرف بهینه مازاد بودجه و در نهایت انجام سایر وظایفی که در این دستورالعمل و آئین‌نامه اجرایی مدارس ‌به عهده شورای مالی گذاشته شده است» عنوان کرده است.

جلسات شورای مالی برای مدارس با حضور تمام اعضا رسمیت می‌یابد و مصوبات شورا پس از ثبت در دفتر جلسات شورای مالی و امضای اعضای حاضر با اکثریت آراء قبل اجرا خواهد بود و مدیر مدرسه مکلف به دعوت اعضای شورا است.

همچنین، شورای مالی حسب ضرورت برای تصمیم‌گیری در مورد هزینه‌های مدرسه جلسه خواهد داشت و در هر صورت، تشکیل جلسات مالی حداکثر دو ماه یک بار الزامی است.
 
*ممنوعیت تجاوز مبلغ "تنخواه‌گردان" از سقف تعیین شده

در مواردی که هزینه‌ای جنبه‌ فوری و فوتی داشته باشد و تأخیر در آن منجر به زیان و خسارت شود و به علت ضیق وقت امکان طرح و تصویب در شورای مالی مدرسه میسر نباشد، مدیر یا سرپرست مدرسه مجاز است در هر سال حداکثر تا سقف 20 درصد هزینه‌های سال قبل، نسبت به انجام این قبیل هزینه اقدام کند و مراتب را در نخستین جلسه شورای مالی به اطلاع و تصویب شورا برساند.
 
صورت جلسات و مصوبات شورای مالی باید به وسیله منشی شورای مالی مدرسه که در نخستین جلسه شورا انتخاب می‌شود، با ذکر نظرات موافقان و مخالفان تنظیم، ثبت و به امضای همه‌ حاضران برسد.

بر اساس این شیوه‌نامه، در ابتدای هر سال برای انجام هزینه‌های مدرسه تنخواه‌گردان لازم به میزانی که شورای مالی مدرسه تعیین می‌کند، در اختیار مدیر مدرسه قرار می‌گیرد که این میزان تنخواه در هر سال نباید حداکثر از 20 درصد سقف تنخواه‌گردان اعلام شده از سوی وزارت امور اقتصادی و دارایی که هر ساله برای کارپردازان دستگاه‌های اجرایی به ادارات آموزش و پرورش ابلاغ می‌شود، با توجه به درجه و هزینه‌های آموزشگاه تجاوز کند؛ همچنین، تنخواه‌گردان دریافتی باید در پایان سال تحصیلی تسویه شود.
 
*موارد مصرف منابع مالی مدرسه

دستورالعمل معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزیر آموزش و پرورش، موارد مصرف منابع مالی مدرسه به این شرح اعلام می‌کند:

ـ حمل ونقل، ارتباطات و فناوری شامل هزینه‌های پستی، مخابرات، حمل و نقل اموال و اشیای متعلق به مدرسه و رفت و آمد دانش‌آموزان.

- تعمیرات جزئی ساختمان، تجهیزات و وسایل ساختمان‌ها و پرداخت حق بیمه‌ آنها در مقابل سرقت، زلزله، سیل و آتش‌سوزی؛ تعمیرات اساسی ساختمان و ایجاد بناهای جدید از محل اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای اداره کل نوسازی تامین می‌شود.

- سوخت، آب، برق و گاز.

- تهیه‌ مواد و لوازم مصرفی و در حکم مصرفی اعم از آموزشی، کارگاهی و آزمایشگاهی،‌ اداری، بهداشتی، ورزشی و پرورشی.
 
- تهیه‌ وسایل و تجهیزات مصرف نشدنی آموزشی و کمک‌آموزشی (آزمایشگاهی، کارگاهی، خوابگاهی، آشپزخانه)، ورزشی و اداری و سایر اموال غیر مصرفی.

- هزینه‌های مربوط به فعالیت‌های پرورشی شامل اقامه نماز، برگزاری‌ اردوها، مسابقات ورزشی، علمی، فرهنگی و هنری، اجرای مراسم ایام‌الله و اعیاد مذهبی، ملی، بسیج دانش‌آموزی، پدافند غیرعامل و مناسبت‌های مختلف.

- هزینه‌های مربوط به فعالیت‌های فوق‌برنامه‌ آموزشی و پرورشی و ورزشی و کمک‌های ضروری به دانش‌آموزان و خرید جوایز و هدایا.

- هزینه‌های تشکیل کلاس‌های آموزشی خانواده‌ و مشارکت در تشکیل و فعالیت مرکز راهنمایی و مشاوره خانواده (‌وابسته به انجمن اولیاء و مربیان).

- حق اشتراک مجلات آموزشی شامل «پیوند، رشد، تربیت و سایر مجلات».

- تشویق کارکنان آموزشی و پرورشی و اداری مدرسه و تجلیل از بازنشستگان مدرسه با رعایت مفاد ماده (90) آئین‌نامه اجرایی مدارس.

- پرداخت حق‌التدریس معلمان و حق‌الزحمه عوامل اجرایی در رابطه با کلاس‌های جبرانی و فوق‌برنامه.

- تهیه‌ مواد غذایی در مدارس شبانه‌روزی.

- سایر موارد پیش‌بینی نشده در این دستورالعمل که انجام آن در ارتباط با فعالیت‌ مدرسه ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. (با رعایت ضوابط و مقررات).
 
*ممنوعیت خرید اشیای لوکس و تجمّلی برای مدرسه
*ممنوعیت به‌کارگیری نیروهای حق‌التدریس و حق‌التنظیف

این دستورالعمل در ادامه تأکید می‌کند: در مواردی که زمینه‌ مصرف کمک‌ها کتباً از طرف اهدا کننده تعیین شده باشد، وجوه مذکور منحصراً باید در جهت اهداف و نیات پرداخت‌کننده مشروط بر اینکه منافاتی با موازین شرعی و مقررات قانونی نداشته باشد، صرف شود و در صورتی که نیت و هدف اهدا کننده، ارتقای سطح آموزشی و پرورشی مدرسه به طور عام باشد، با مسئولیت مدیر مدرسه و تحت نظر شورای مالی به مصرف خواهد رسید.
 
خرید اشیای لوکس، تجملی و غیرضروری (موضوع قانون منع خرید اشیای تجملی) اکیداً ممنوع است.

همچنین، ضروری است در پرداخت‌های حق‌التدریس و حق‌الزحمه کسر مالیات بر وفق مقررات مربوطه اعمال و به حساب امور مالیاتی واریز شود.

علاوه بر موارد فوق، به‌کارگیری نیروهای آزاد تحت هر عنوان اعم از «حق‌التنظیف، حق‌الزحمه بگیر و حق‌التدریس» توسط آموزشگاه، خارج از ضوابط و مقررات بوده و ممنوع است.

این شیوه‌نامه در ادامه می‌افزاید: در راستای ایجاد انضباط مالی و رعایت اصول اصلاح الگوی مصرف، مدیران مدارس موظف‌اند هزینه‌های مصرفی و اموالی آموزشگاه را با رعایت نصاب هزینه‌‌های تعیین شده از سوی ادارات کل آموزش و پرورش در هر سال برای مدارس تحت پوشش ادارات آموزش و پرورش منطقه، شهرستان و نواحی، انجام داده و نسبت به اخذ مجوز لازم برای هزینه‌های بیش از حد نصاب اقدام کنند.

همچنین، تمام عملیات مالی و اسناد هزینه باید طبق «سامانه حسابداری اموال و انبار مدارس» توسط حسابدار مدرسه و در صورت نداشتن پست حسابدار، توسط مدیر با رعایت کامل مقررات مربوطه تنظیم و در سیستم ذی‌ربط ثبت شود.

مدیر مدرسه و حسابدار مکلف به حفظ و نگهداری دفاتر، اسناد و مدارک مالی بوده و موظفند این قبیل اسناد را بایگانی و در جای امن، به نحوی نگهداری کنند که همیشه آماده برای رسیدگی و حسابرسی مسئولان و بازرسان اعزامی از مراجع ذی‌ربط باشد.

* ضوابط تنظیم ترازنامه و صورت‌های مالی
 *مطابقت سال مالی با سال آموزشی مدرسه

مدیر مدرسه و حسابدار مکلفند حداکثر هر 15 روز یک‌بار (نیمه اول و آخر هر ماه)، اطلاعات و اسناد ثبت‌ شده خود را به پایگاه مالی مدارس ارسال کرده و نسبت به به‌روزآوری پایگاه اقدام کنند و نیز در شهریورماه تراز پایان سال مالی مدرسه را به همراه صورت حساب بانک و مغایرت بانکی در دو نسخه تنظیم کرده و پس از تأیید شورای مالی مدرسه، یک نسخه آن را به اداره آموزش و پرورش منطقه برای بررسی و اخذ تأییده ارسال و نسخه دیگر را برای بایگانی در مدرسه نگهداری کنند.

بر اساس این دستورالعمل، سال مالی مدرسه مطابق با سال آموزشی آن است.
 
مسئولان مالی و حسابداری ادارات آموزش و پرورش موظف‌اند «سامانه حسابداری اموال و انبار» و نیز صورت‌های مالی (اسناد، مدارک مالی، تراز و سایر موارد) واحدهای آموزشی را سالانه (حداقل یک‌بار) مورد بازبینی و حسابرسی قرار دهند و گزارش حسابرسی سالانه را به تفکیک هر واحد آموزشی تهیه و به اداره آموزش و پرورش مربوطه ارائه کنند.

این دستورالعمل تصریح می‌کند: تمام اموال خریداری‌شده از محل منابع مالی و نیز هدایای غیرنقدی جزء «اموال دولتی» بوده و باید مطابق مقررات مربوط به اموال دولتی در دفاتر اموال مدرسه یا سامانه مربوطه ثبت شود و با رعایت ماده 89 آئین‌نامه اجرایی مدارس، فهرست‌های اموال رسیده و فرستاده موردنظر حداکثر ظرف مدت یک ماه به آموزش و پرورش منطقه ارسال شود.

در مواردی که اموالی از طرف اولیای دانش‌آموزان و سایر اشخاص به طور امانی و موقت در اختیار مدرسه گذاشته شود، مدیر مدرسه مکلف به حفظ و نگهداری آن بوده و باید بلافاصله پس از رفع نیاز و در قبال اخذ رسید، آن را مسترد دارد؛ در خصوص اموالی که به مدرسه اهدا می‌شود، باید میزان اموال رسیده به منطقه آموزش و پرورش اعلام و نسبت به اخذ برچسب اقدام شود.

در تمام موارد مربوط به اموال مدرسه که در این دستورالعمل مسکوت است، رعایت فصل اموال دولتی قانون محاسبات عمومی کشور و سایر مقررات مربوط به آن الزامی است.
 
این شیوه‌نامه در پایان تأکید می‌کند: مدیر مدرسه مکلف است سالانه گزارش اموال اسقاطی مدرسه را به اداره آموزش و پرورش منطقه ارسال کند تا با رعایت تشریفات قانونی، نسبت به فروش آن اقدام شود.

این دستورالعمل از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجراست و با صدور آن، تمام آئین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های قبلی که در این خصوص صادر شده است، لغو و بلااثر می‌شود.