سلامت روان و گوش دادن فعال

گوش دادن فعال یکی از مهارت‌های ارتباطی کلیدی است که در برقراری ارتباط مؤثر و عمیق با دیگران نقش بسزایی دارد. این مهارت به معنای توجه کامل به صحبت‌های گوینده و درک عمیق از آنچه گفته می‌شود، است. گوش دادن فعال یکی از مهارت‌های اساسی در برقراری ارتباط مؤثر است که به ما کمک می‌کند تا به درک بهتری از نظرات و احساسات دیگران دست یابیم. این مهارت نه تنها در روابط شخصی بلکه در محیط‌های حرفه‌ای نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.
به گزارش میگنا رسانه سلامت روان ایران گوش دادن فعال به معنای فراتر رفتن از صرف شنیدن صداها یا کلمات است. این نوع گوش دادن شامل توجه به احساسات، نیازها و نظرات گوینده است. در واقع، گوش دادن فعال یک فرآیند پیچیده است که در آن شنونده باید تمام حواس خود را به صحبت‌های گوینده معطوف کند و به صورت همزمان واکنش‌های کلامی و غیرکلامی نشان دهد. گوش دادن فعال به معنای توجه کامل به سخنران و درک پیام‌های او به‌طور عمیق است. این نوع گوش دادن شامل واکنش‌های غیرکلامی و کلامی است که نشان‌دهنده توجه و درک ما از آنچه گفته می‌شود، می‌باشد. گوش دادن فعال یک مهارت ضروری است که می‌تواند به بهبود کیفیت ارتباطات ما کمک کند.

گوش دادن فعال شامل چهار مولفه اصلی است:

1.توجه کردن: شنونده باید به طور کامل به گوینده توجه کند و از حواس خود برای درک بهتر استفاده کند.

2.درگیر شدن: این مرحله شامل ابراز علاقه و تمایل به فهمیدن صحبت‌های گوینده است.

3.انعکاس دادن: شنونده باید احساسات و نظرات گوینده را بازتاب دهد تا نشان دهد که در حال درک اوست.

4.پیگیری کردن: پرسش‌ها و نظراتی که به گوینده کمک می‌کند تا بیشتر توضیح دهد و احساس کند که شنیده می‌شود.

انواع گوش دادن فعال

گوش دادن فعال به چند نوع تقسیم می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند:

1. گوش دادن انتقادی

این نوع گوش دادن شامل تجزیه و تحلیل دقیق پیام‌های گوینده است. شنونده باید بتواند واقعیت‌ها را از عقاید شخصی جدا کند و در مواقعی که گوینده ممکن است هدف خاصی داشته باشد، مانند مناظره‌های سیاسی یا فروش، این نوع گوش دادن بسیار مفید است.

 2. گوش دادن درمانی

گوش دادن درمانی به معنای شنیدن مشکلات و چالش‌های دیگران است. در این نوع گوش دادن، شنونده باید با همدلی و حمایت به گوینده اجازه دهد تا احساسات خود را بیان کند. این نوع گوش دادن می‌تواند به بهبود روابط و کاهش استرس کمک کند.

 3. گوش دادن همدلانه

در این نوع گوش دادن، شنونده تلاش می‌کند تا احساسات و تجربیات گوینده را درک کند و خود را به جای او قرار دهد. این نوع گوش دادن به ویژه در روابط نزدیک و دوستانه اهمیت دارد.

4. گوش دادن فعال در محیط کار

در محیط‌های کاری، گوش دادن فعال می‌تواند به بهبود ارتباطات تیمی و افزایش بهره‌وری کمک کند. این نوع گوش دادن شامل توجه به نیازهای همکاران و پاسخ به آن‌ها به طور مؤثر است.

فواید گوش دادن فعال

گوش دادن فعال دارای مزایای متعددی است که شامل موارد زیر می‌شود:

1. تقویت ارتباطات: گوش دادن فعال به ایجاد ارتباطات عمیق‌تر و مؤثرتر کمک می‌کند و به کاهش سو تفاهم‌ها می‌انجامد.

2. افزایش همدلی: این مهارت به شنونده کمک می‌کند تا بهتر احساسات و نیازهای دیگران را درک کند و به آن‌ها پاسخ دهد.

3.بهبود مهارت‌های حل مسئله: با گوش دادن فعال، شنونده می‌تواند اطلاعات بیشتری جمع‌آوری کند و به راه‌حل‌های بهتری دست یابد.

4.تقویت اعتماد: زمانی که افراد احساس می‌کنند که شنیده می‌شوند، اعتماد بیشتری به شنونده پیدا می‌کنند و این می‌تواند به بهبود روابط کمک کند.

5.افزایش دانش: گوش دادن فعال به شنونده این امکان را می‌دهد که اطلاعات جدیدی را یاد بگیرد و دانش خود را گسترش دهد.

6.کاهش استرس: با گوش دادن به مشکلات دیگران و ارائه حمایت، شنونده می‌تواند به کاهش استرس و فشار روانی کمک کند.

 موانع گوش دادن فعال

با وجود فواید بسیار، برخی موانع می‌توانند مانع از گوش دادن فعال شوند:

1. حواس‌پرتی: وجود عوامل حواس‌پرتی مانند تلفن همراه یا محیط شلوغ می‌تواند مانع از توجه کامل به گوینده شود.

2. پیش‌داوری: اگر شنونده از قبل نظری درباره گوینده یا موضوع داشته باشد، ممکن است نتواند به طور مؤثر گوش دهد.

3. عدم تمایل به شنیدن: گاهی افراد به دلایل شخصی یا عاطفی تمایل به شنیدن صحبت‌های دیگران ندارند.

4. فشار زمان: در مواقعی که زمان محدود است، ممکن است افراد نتوانند به طور کامل گوش دهند و این می‌تواند به ارتباطات آسیب بزند.

گوش دادن فعال یک مهارت حیاتی در برقراری ارتباطات مؤثر است که می‌تواند به بهبود روابط، افزایش همدلی و کاهش سو تفاهم‌ها کمک کند. با تمرین و به کارگیری تکنیک‌های مناسب، هر فردی می‌تواند این مهارت را در خود تقویت کند و از فواید آن بهره‌مند شود. گوش دادن فعال می‌تواند به تقویت همدلی و درک احساسات دیگران کمک کند.
خدیجه عزیزی روانشناس استثنایی و مترجم رسمی زبان اشاره در خاتمه و جمع بندی این مطلب آورده است گوش دادن فعال به نوبه خود باعث ایجاد روابط معنادار و کاهش استرس و اضطراب می‌شود. وقتی افراد به صحبت‌های یکدیگر با دقت گوش می‌دهند، به ذهنشان فرصتی برای آرامش و رهایی از افکار منفی داده می‌شود. عدم گوش دادن می‌تواند احساس تنهایی و بی‌ارزشی را در فرد ایجاد کند که این موضوع می‌تواند تاب آوری افراد را به چالش بکشد و یا به مشکلات روانی مانند اضطراب و افسردگی منجر شود گوش دادن فعال می‌تواند به تقویت روابط و کاهش استرس کمک کند،  و از سوی دیگر تاب‌آوری به افراد این امکان را می‌دهد که با چالش‌ها به طور مؤثرتر مقابله کنند و سلامت روان خود را حفظ نمایند.