شنبه ۱۷ آذر ۱۴۰۳ - 7 Dec 2024
تاریخ انتشار :
يکشنبه ۴ آذر ۱۴۰۳ / ۰۹:۴۸
کد مطلب: 65513
۰

پنج چرا چیست ؟ چه مشکلاتی با پنج چرا قابل حلند؟

پنج چرا چیست ؟ چه مشکلاتی با پنج چرا قابل حلند؟
طرفداران تکنیک «پنج چرا؟» (5 Why) می‌گویند: «با طرح پنج چرای پی در پی و پاسخ به آن‌ها می‌توانید به سادگی ریشه هر مشکلی را بیابید.» اما موضوع به این سادگی هم نیست.

اگر نام این تکنیک را در گوگل جست وجو کنید، بیش از3میلیون مطلب نمایش داده می‌شود. با یک مثال ساده می‌توان این متد را توضیح داد:
ماشین روشن نمی‌شود.
چرا؟ (1) - چون باتری خراب است.
چرا؟ (2) - چون دینام شارژ نمی کند.
چرا؟ (3) - چون تسمه دینام پاره شده است.
چرا؟ (4) - چون تسمه دچار ساییدگی شده بوده است.
چرا؟ (5) - چون به ماشین به طور کلی رسیدگی نشده است (دلیل ریشه ای).

این تکنیک در تحقیقات و همچنین در مدیریت بسیار محبوب است،حداقل در تئوری. برخی منابع آن را با جزئیات بیشتری توصیف می‌کنند، اما بسیاری منابع دیگر هم فرآیند آن را بیش از حد ساده می‌گیرند و ممکن است فکر کنند نیازی نیست خودشان فعالیت فکری خاصی انجام دهند. به این صورت که مدیر خیلی ساده از زیردستش پنج بار می پرسد «چرا؟» و او را به سمت شناسایی علت ریشه ای مشکل سوق می دهد. اما کاش همه چیز به این سادگی بود.

 
چه مشکلاتی با پنج چرا قابل حلند؟
تکنیک پنج چرا برای حل همه مشکلات مناسب نیست. این تکنیک یک مسیر خطی را به سمت یک علت ریشه ای واحد طی می کند. بنابراین فقط برای مشکلاتی که تنها یک دلیل ریشه ای مشخص یا چند دلیل ریشه ای کوچک دارند مناسب است. هر چقدر یک مشکل دلایل ریشه ای بیشتری داشته باشد، استفاده از این متد دشوارتر خواهد بود.

به عنوان مثال، برای یافتن ریشه مشکل «چرا شرکت ما پولساز نیست؟» نمی توان از این تکنیک استفاده کرد، چون برای پولساز نبودن دلایل متعددی وجود دارد و چنانچه بخواهیم از تکنیک پنج چرا استفاده کنیم ممکن است به یک دلیل واحد برسیم که بعید است تنها ترین و مهم ترین علت پولساز نبودن شرکت باشد. در مواردی از این دست، استفاده از تکنیک هایی مثل «نمودار استخوان ماهی» یا توفان فکری «نتیجه بخش تر» است.

(نمودار استخوان ماهی، ابزاری است برای ترسیم گرافیکی علت های کوچک و بزرگ یک مشکل که معمولا به صورت یک خط افقی با تعدادی خط شیب دار کشیده می شود و در نهایت به شکل یک استخوان ماهی درمی آید.) همواره قبل از آنکه تصمیم به حل یک مشکل بگیرید، اطمینان حاصل کنید که مشکل را به درستی تشخیص داده اید و همان است که لازم است به حل آن بپردازید. شما نمی توانید همه مشکلات را حل کنید. پس وقت خود و کارکنانتان را روی مشکلاتی سرمایه گذاری کنید که حل آنها تفاوت چشمگیری برای شرکت ایجاد می کند.

وقتی مشکل را تعریف کردید، به شیوه های حل آن فکر کنید. تکنیک پنج چرا ممکن است برای همه مشکلات مناسب نباشد. با این دیدگاه که «می خواهم از پنج چرا استفاده کنم» شروع نکنید. بلکه با تعریف درست مشکل آغاز کنید و سپس تکنیک مناسب را انتخاب کنید.

برای استفاده از تکنیک پنج چرا ملاحظات زیر قابل ذکر است:
1- اجرای تکنیک پنج چرا می تواند توسط خودتان به تنهایی صورت بگیرد یا در همکاری با دیگران باشد. این همکاران را از میان افرادی انتخاب کنید که مشکل را به خوبی می شناسند و دارای قدرت تجزیه و تحلیل هستند. به این ترتیب پاسخ های درست تری دریافت خواهید کرد.

2- پاسخ ها را ارزیابی و تصدیق کنید. پاسخ ها نباید بر اساس حدس و گمان باشند. به عنوان نمونه، در مثال «ماشین» مطمئن شوید که باتری واقعا خراب بوده یا اشکال از جای دیگری بوده است. اگر بوده، پس مسیر پاسخ به سمت «عملکرد ضعیف دینام» صحیح است. اما اگر باتری خراب نبوده و بی خبر بوده اید که مثلا ماشین بنزین نداشته، در انتهای مسیر یک علت ریشه ای غلط در اختیارتان قرار می‌گیرد.

3- پاسخ‌هایی که گناه را به گردن افراد، دپارتمان ها، جامعه و مانند آن می‌اندازند، فاقد ارزش هستند. به جای اشخاص روی فرآیندها تمرکز کنید.

4-علائم مشکل معمولا با علت ها آمیخته اند. آنها را با هم یکی نگیرید و مطمئن شوید که با پرسیدن هر «چرا» به علت ریشه‌ای مشکل رسیده اید و سپس به مرحله بعد بروید. در مواردی، تفاوت علل و علائم آشکارند. اما در سایر موارد ممکن است نیاز به گردآوری داده یا انجام برخی تست ها داشته باشید.

5- خود را به تعداد پنج چرا محدود نکنید. در عمل تعداد چراها می تواند کمتر یا بیشتر باشد. مهم آن است که تشخیص دهید کجا باید پرسیدن چراها را متوقف کنید. معمولا نقطه پایان جایی است که یک پاسخ به یک فرآیند اشاره کند؛ فرآیندی که اگر اصلاح نشود مشکل مجددا تکرار خواهد شد.

6- اگر آخرین پاسخ شما لاجرم به خطای انسانی یک کارمند منتهی شد، ارزش آن را دارد که یک بار دیگر بپرسید چرا. دلیل این امر آن است که احتمال اینکه خطای یکی از کارکنان ریشه در دلایل سازمانی همچون آموزش ضعیف، کمبود وقت، ابزار ناکافی، حجم بالای کار و غیره داشته باشد زیاد است.

7- در صورت لزوم، برای اطمینان بیشتر از درستی مسیری که در اجرای تکنیک طی کرده اید، می توانید از تستی موسوم به «تست بنابراین» (The Therefore Test) نیز استفاده کنید. به این صورت:
به ماشین رسیدگی نشده است.
بنابراین، تسمه دینام دچار ساییدگی شد.
بنابراین، تسمه دینام پاره شد.
بنابراین،دینام از کار افتاد.
بنابراین، باتری دیگر کار نکرد.
بنابراین،ماشین روشن نشد.
تکینک پنج چرا را می توان برای یافتن علل چند ریشه ای نیز به کار برد. اما لازم است چراها در هر یک از شاخه های فرعی نیز ادامه یابند و هر چه تعداد شاخه ها بیشتر شود، اجرای تکنیک پیچیده تر است. لذا بهتر است از این تکنیک صرفا برای علل ریشه ای واحد استفاده شود.
 
 
نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

خلاقیت در روانشناسی محیط با هدف احیای ارزش‌های فردی
سلامت روان روانشناسان؛ نقطه کور در مشاوره‌ها
آشنایی با  انجمن روانشناسی آلمان
چرا اتاق عمل سبز رنگ است؟
سه درمان روانشناختی شگفت انگیز برای بی‌خوابی!
این سه عادت بر سلامت روان شما تأثیر منفی دارند
زن‌ها هر 41دقیقه یک شایعه درست می‌کنند!
چرا از صدای ضبط‌ شده خودمان متنفر هستیم؟
چرا شوهرم به من خیانت می‌کند؟
تراپیست کیست؟  آیا می‌توان به تراپیست دروغ گفت؟
چگونه یک مادر شاغل موفق باشیم؟
ارتباط عجیب ماهی با کاهش افسردگی
شايد شخصي آنقدر ميل به درك شدن دارد، ميل به دوست داشته شدن ندارد