آینده‌ای بدون فوریت‌های اجتماعی

در دنیای امروز، فوریت‌های اجتماعی به عنوان مسائلی شناخته می‌شوند که نیازمند توجه فوری و اقدامات موثر هستند. این مفهوم شامل مجموعه‌ای از مشکلات عمومی است که زندگی افراد جامعه، ثبات اقتصادی و هماهنگی‌های سیاسی را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
به گزارش میگنا خاطره اکبری کارشناس سلامت و روانشناس آورده است فوریت‌های اجتماعی به مسائلی گفته می‌شود که نیازمند توجه فوری و اقدامات مؤثر برای کنترل و کاهش بحران‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی هستند. این فوریت‌ها شامل خدمات تخصصی و به‌موقع می‌باشند که به صورت شبانه‌روزی و رایگان ارائه می‌شوند و مخاطبان آن‌ها افراد آسیب‌دیده‌ای مانند خشونت‌دیدگان خانگی (کودک‌آزاری، همسرآزاری، سالمندآزاری)، افراد دارای افکار خودکشی، فراریان از منزل، زنان و دختران در معرض آسیب، مبتلایان به اختلال هویت جنسی، زوجین متقاضی طلاق و کودکان خیابانی هستند.
هدف اصلی این خدمات، کاهش مداخلات قضایی و انتظامی از طریق مداخلات روانی-اجتماعی، پیشگیری از جرم، توانمندسازی افراد آسیب‌پذیر و بازگرداندن آن‌ها به زندگی سالم و جامعه است.

فوریت‌های اجتماعی نقش مهمی در حفظ ثبات اقتصادی، هماهنگی‌های سیاسی و امنیت اجتماعی دارند، زیرا مسائل اجتماعی مانند بیکاری، فقر، بی‌عدالتی و مهاجرت بی‌برنامه می‌توانند به آسیب‌های اجتماعی مانند تکدی‌گری و بی‌خانمانی منجر شوند که امنیت جامعه را تهدید می‌کنند.
این فوریت‌ها با شناسایی کانون‌های آسیب‌زا، مداخله در بحران‌ها و فراهم‌سازی شرایط بازگشت افراد به خانواده و جامعه، به کاهش این آسیب‌ها کمک می‌کنند.
همچنین در مواقع بروز حوادث طبیعی و غیرطبیعی، فوریت‌های اجتماعی با مداخلات روانی و اجتماعی به درمان آسیب‌دیدگان و پیشگیری از آسیب‌های جدید می‌پردازند تا تاب‌آوری و سلامت روانی افراد حفظ شود.
تیم‌های فوریت‌های اجتماعی متشکل از روان‌شناس، مددکار اجتماعی، پزشک و روان‌پزشک هستند که خدمات تخصصی را در محل ارائه می‌دهند.

از بحران‌های اقتصادی گرفته تا شیوع بیماری‌های واگیر و بحران‌های محیط زیستی، فوریت‌های اجتماعی نشان‌دهنده ضرورت همکاری بین دولت، سازمان‌های مردم‌نهاد و شهروندان برای مدیریت چالش‌های پیچیده است.
 ۱. تعریف و دامنه فوریت‌های اجتماعی 
فوریت‌های اجتماعی به رویدادهایی گفته می‌شود که به دلیل شدت، گستردگی یا پیامدهای منفی آنها، نیازمند واکنش فوری و برنامه‌ریزی دقیق هستند. این مسائل می‌توانند طبیعی (مانند زلزله، سیل) یا انسانی (مثل بیکاری، نابرابری درآمد) باشند. در سال‌های اخیر، تغییرات اقلیمی، شیوع بیماری‌های جهانی و تنش‌های سیاسی باعث افزایش فراوانی فوریت‌های اجتماعی شده‌اند. این مفهوم به بحران‌های کوتاه‌مدت و مسائل مزمنی همچون فقر، اعتیاد و ناامنی غذایی نیز اشاره دارد.  

 ۲. فوریت‌های اجتماعی اقتصادی: بحران بیکاری و تورم  
یکی از برجسته‌ترین فوریت‌های اجتماعی در کشورهای در حال توسعه، بحران‌های اقتصادی است. بیکاری بالا، تورم شدید و افزایش نرخ فقر باعث نارضایتی عمومی و شکاف اجتماعی می‌شوند. در ایران، مثلاً، میزان بیکاری جوانان بالای ۲۰ درصد گزارش شده که منجر به مهاجرت معکوس و کاهش بهره‌وری می‌شود. مقابله با این فوریت‌های اجتماعی نیازمند سیاست‌های اقتصادی پایدار، تقویت بخش خصوصی و حمایت از کسب‌وکارهای کوچک است.  

 ۳. فوریت‌های اجتماعی در حوزه بهداشت و درمان  
شیوع بیماری‌های واگیر، کمبود خدمات درمانی و نابرابری در دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی از دیگر فوریت‌های اجتماعی هستند. همه‌گیری کووید-۱۹ نشان داد که سیستم‌های بهداشتی حتی در کشورهای پیشرفته چقدر آسیب‌پذیرند. در مناطق کم‌درآمد، مشکلاتی مانند عدم دسترسی به آب آشامیدنی و فقر تغذیه‌ای نیز باید با برنامه‌های فوری حل شوند.  

۴. بحران‌های محیط زیستی بمنزله فوریت‌های اجتماعی در حفظ کره زمین  
تغییرات اقلیمی، کاهش منابع آب و خشکسالی‌های مکرر از جمله فوریت‌های اجتماعی محیط زیستی هستند که زندگی بشر را تهدید می‌کنند. در ایران، بحران آب در استان‌های زنجان و یزد به یک معضل ملی تبدیل شده است. مقابله با این مسائل نیازمند سرمایه‌گذاری در فناوری‌های سبز، آموزش عمومی و همکاری بین‌المللی است.  

۵. فوریت‌های اجتماعی در حوزه آموزش و پرورش  
کیفیت پایین آموزش، نابرابری در دسترسی به مدارس و کاهش انگیزه تحصیلی در بین نوجوانان، فوریت‌های اجتماعی دیگری هستند که آینده جامعه را تهدید می‌کنند. در مناطق روستایی، کمبود معلمان و زیرساخت‌های آموزشی باعث افزایش نرخ کم‌سوادی شده است. حل این مسئله نیازمند همکاری دولت، خیرین و خانواده‌هاست.  

 ۶. تنش‌های سیاسی و اجتماعی بمنزله فوریت‌های امنیتی 
اختلافات قومی، ناامنی بویژه در مناطق مرزی و اعتراضات عمومی نیز از فوریت‌های اجتماعی قلمداد می‌شوند. پیش از این اعتراضات زیادی در کشورهای مختلف به دلیل گرانی و نابرابری اقتصادی رخ داد. مدیریت این بحران‌ها نیازمند گفت‌وگوی صادقانه، اصلاح ساختارهای قدرت و تقویت دموکراسی است.  

 ۷. فوریت‌های اجتماعی در حوزه فرهنگ و ارزش‌ها  
تغییرات فرهنگی سریع، تأثیر رسانه‌های اجتماعی و شکاف نسلی نیز از چالش‌های جدی امروزی هستند. بسیاری از جوامع با کاهش ارزش‌های اخلاقی و افزایش سوء ظنون قومی یا دینی مواجه‌اند. این فوریت‌های اجتماعی می‌توانند به بحران‌های هویتی و اجتماعی منجر شوند.  

 ۸. نقش فناوری در ایجاد و حل فوریت‌های اجتماعی 
فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی و شبکه‌های ۵G هم فرصت‌ها و هم فوریت‌های اجتماعی جدیدی ایجاد کرده‌اند. از یک سو، دیجیتالی‌شدن خدمات زندگی را تسهیل می‌کند؛ از سوی دیگر، نابرابری دیجیتالی و تهدیدات امنیتی ناشی از هک و فیشینگ را افزایش می‌دهد. مدیریت این چالش‌ها نیازمند قوانین جدید و آموزش عمومی است.  

 ۹. راهکارهای مقابله با فوریت‌های اجتماعی 
برای حل فوریت‌های اجتماعی، نیاز به یک رویکرد چندبعدی است:  
- همکاری بین‌المللی: اشتراک دادن منابع و دانش در بحران‌های جهانی.  
- سرمایه‌گذاری در آموزش: تربیت نیروی متخصص در حوزه‌های اضطراری.  
- استفاده از فناوری: به کارگیری داده‌های بزرگ برای پیش‌بینی و مدیریت بحران.  
- مطالبه‌گری شهروندی: افزایش مشارکت عمومی در تصمیم‌گیری‌ها.  

 ۱۰. آینده‌ای بدون فوریت‌های اجتماعی 
فوریت‌های اجتماعی نه تنها چالش‌های فوری، بلکه فرصت‌هایی برای بازنگری در ساختارهای موجود هستند. با برنامه‌ریزی بلندمدت، تعامل میان بخش‌های مختلف و آموزش جامعه، می‌توان در توسعه تاب آوری و در بخش پیشگیری از بروز بسیاری از این بحران‌ها جلوگیری کرد. مهم‌تر از همه، شناخت این واقعیت است که هیچ کشوری نمی‌تواند به تنهایی با فوریت‌های اجتماعی مقابله کند و همکاری جهانی کلید راه‌حل است.  
آمادگی برای مدیریت فوریت‌های اجتماعی نه تنها یک الزام، بلکه یک مسئولیت اخلاقی است.