بیا با هم حرف بزنیم
میخواهم با فرزندم دوست باشم، اما آنقدر از هم فاصله داریم که دریغ از یک ساعت حرف مشترک بین ما. کمتر پیش میآید حرفهایمان به مشاجره ختم نشود؛ شاید به همین دلیل باشد که او همیشه در اتاقش با رایانه، تلفن و کتابهایش مشغول است و من همیشه با روزنامه، جدول و تلویزیون.
پاسخ:
برخی والدین برای مواجهه با لغزشهای احتمالی فرزندانشان در یک دوراهی مهم، سردرگم میشوند؛ چرا که نمیدانند با این خطا و لغزش قاطع و محکم برخورد کنند تا جوان و نوجوان حساب کار دستش بیاید یا آنکه آن را ندیده بگیرند و از کنارش بگذرند تا بدون درگیری و جروبحث غائله ختم شود!
دکتر حسنی در پاسخ به این پرسش که بهترین راه برای برخورد با لغزشهای احتمالی فرزندان چیست، میگوید: در این زمینه شعری از حضرت حافظ تداعی میشود: به پیر میکده گفتم که چیست راه نجات / بخواست جام میو گفت راز پوشیدن و این یعنی یادآوری غیرمستقیم. در یک نگاه کلی میتوان گفت که نوجوانی دوره تصمیمگیریهای بد و لغزش است، چون در دوره نوجوانی تغییرات بسیار اساسی در جنبههای مختلف زیستی، روانشناختی، اجتماعی و معنوی ایجاد میشود. به عبارت دیگر، تغییر رفتار در نوجوانی بهطور ناگهانی اتفاق نمیافتد بلکه مستلزم گذشت زمان است. بنابراین باید فرصت ایجاد تغییرات را به نوجوانان بدهید.
توصیههای موثر
1) تقسیم مسئولیت و مشارکت دهی داشته باشید: بخش مهمی از تنظیم مقررات و محدودیتها برای نوجوانان و عبارت است از کمک کردن به آنها برای آنکه یاد بگیرند چگونه بهطور تدریجی محدودیتهای خودشان را شخصاً اعمال کنند. باید در زمینه دلیل اعمال محدودیت با خود نوجوانان بحث و گفتوگو کرد تا با مسئولیتهایی که از طریق محدودیتها اعمال میشوند،
آشنا شوند.
2) بهصورت عملی راهنمایی کنید: پرورش نوجوانان شبیه مدیریت نیروی کار است. گاهی انجام یک رفتار قابل قبول مهمتر و اثرگذارتر از صحبت کردن مداوم از طرز انجام دادن آن است. در زمینه لغزشهای احتمالی میتوان راهنمایی مذکور را انجام داد.
3) واقعبین باشید: نوجوانان غیر از نیازهای مشترک نیازهایی اختصاصی نیز دارند از نسخه در نظر گرفته شده برای فرزندان نوجوان در فامیل و اطرافیان برای فرزند خود استفاده نکنید و شرایط فرزند خود و زندگی خود را در نظر داشته باشید. مطالعه کردن درباره دنیای نوجوانی یکی از راههای شناخت ویژگیهای این دوره سنی است.
4) مصمم باشید: نوجوانان اغلب دوست دارند قوانین و محدودیتهای شما را آزمایش کنند. در اینجا لازم است والدین نظم و انضباط خود را حفظ کنند و پیامدهای پیشبینی شده قبلی برای نادیده گرفتن یا شکستن مقررات را اعمال کنند.
5) پیامها و گفتوگوهای مثبت و محبتآمیز خود را تقویت کنید.
6) فقط عیب و ایراد دیده شده را به آنها تذکر ندهید. تعمیم ندهید و مقایسه نکنید.
7) از رفتارهای ناشایست و بدی که از فرزندان خود در گذشته دیدید، چشمپوشی کرده و آنها را به رخ او نکشید.
8) مواظب رفتارهای خودتان باشید که مخالف گفتههایتان عمل نکنید، چرا که شما همیشه در معرض دید فرزندانتان هستید و رفتارها و گفتارهایتان مورد رصد آنهاست. پس باید قول و فعل خودتان را مواظبت کنید.
فوت و فنهای گفتوگو با پدر و مادر
بسیاری از فرزندان قبل از اینکه نظر پدر و مادرشان را در باب موضوعی مستقیما بپرسند براساس تجارب قبلی میتوانند میزان مخالفت یا موافقت پدر و مادرشان را حدس بزنند. اگر شما هم میخواهید موضوعی را با آنها مطرح کنید بد نیست به این نکات هم دقت کنید:
1ـ وقتشناس باشید و زمانی مناسب را برای گفتوگو انتخاب کنید.
2ـ با توجه به اینکه والدین شما متعلق به یک نسل قبل هستند مقاومت آنها را در برخی مسائل درک کنید و گمان نکنید قصد اذیت کردن شما را دارند و در هر حالتی حفظ احترام والدین را لازم بدانید.
3ـ حرفهایتان را با استدلال بیان کنید و اگر باز هم مخالفت کردند به جای اینکه دوباره بر استدلالتان پافشاری کنید بپرسید در چه صورتی امکان دارد موافقت کنند، گاهی اوقات والدین برحسب عادت مخالفت میکنند و این سوال به آنها این عرصه را میدهد که با حفظ جایگاه خودشان با شما همراه شوند.
4ـ همیشه برای صحبت کردن با والدینتان بهدنبال فرصت باشید، این صحبتها نباید به نیازها یا شرایطتش وابسته باشد، بلکه هر وقت موضوعی را یافتید که برای آنها هم جذاب است، همان را بهانه کنید و با همدیگر به گفتوگو بنشینید. آنها از اینکه حرف مشترکی با فرزندانشان داشته باشند، لذت میبرند.
شیما نادری/ضمیمه چاردیواری