جمعه ۱۶ آذر ۱۴۰۳ - 6 Dec 2024
تاریخ انتشار :
سه شنبه ۷ مهر ۱۳۹۴ / ۱۲:۴۲
کد مطلب: 33240
۲

پاسخ به سوالات رايج درباره هوش

پاسخ به سوالات رايج درباره هوش
هوش چيست و چگونه رشد مي کند؟
-
يکي دو دهه قبل، وقتي ما بچه بوديم، پدر و مادرها دوست داشتند باهوش باشيم. هوش هم به نمره هاي خوب و درخشان کارنامه و قبول شدن در آزمون هاي ورودي مدارس نمونه دولتي و تيزهوشان محدود و خلاصه مي شد. کمي که گذشت، با تماشاي کارتون اي کيوسان که ظهرهاي جمعه پخش مي شد، بزرگ ترها به اين نتيجه رسيدند که در کنار نمرات خوب علوم و رياضي، خلاقيت و ارتباط موثر با اطرافيان هم مهم است. پس اي کيوسان هم به فهرست باهوش هايي که سرکوفتشان را به ما مي زدند، اضافه شد. هوش در ذهن پدر و مادرهاي آن سال ها، يک تواناييِ ذاتي و يک موهبت بود که محيط خانواده و اجتماع، فرهنگ و آموزش، تاثير چنداني روي پرورش و رشدش نداشت و بعضي ها شانس داشتند و باهوش مي شدند و بدشانس هايي مثل ما که شايد در فهم رياضي و فيزيک و زبان دوم مي لنگيديم ولي مهارت کلامي و نوشتاري و طراحي بالايي داشتيم، سهم چنداني از موفقيت تحصيلي و کاري نصيبمان نمي شد.

گذشت و خودمان پدر و مادر شديم. کم کم روانشناسان تربيتي به جاي «هوش»، از «هوش هاي متنوع» در وجود هر فرد حرف زدند و اين که يک ورزشکار موفق هم به اندازه يک پزشک حرفه اي، يا يک هنرمند خلاق هم به اندازه يک مخترع، مي تواند باهوش باشد. فقط انگار مدل هوش ها و مسير رشد و نحوه بروزش متفاوت است.
در اولين روزهاي مدرسه، بررسي مي كنيم كه: اين که بالاخره هوش چيست؟ ذاتي است يا اکتسابي؟ قابل سنجش و اندازه گيري است يا نه؟ چند مدل است و چگونه رشد مي کند؟ با ما همراه باشيد.
-
 
پاسخ به سوالات رايج درباره هوش
 

بعضي پدر و مادرها، به خصوص آن ها که دفعه اولشان است بچه دار مي شوند، مدام احساس مي کنند فرزندشان باهوش تر از همسن و سال هايش است و بايد تحت آموزش و امکانات خاص، رشد و پرورش شايسته اي داشته باشد. بعضي از والدين هم هستند که با حالتي وسواس گونه، پيشرفت هاي بچه هاي فاميل و در و همسايه را با رشد و پيشرفت کودک خودشان در زمينه هاي گوناگون مقايسه مي کنند و نگرانند که مبادا بچه به مراقبت و کمک هاي ويژه نياز داشته باشد. غير از آن، در اغلب موارد به ويژه در ايام بازگشايي مدارس و شروع سال تحصيلي، سوالات زيادي درباره سطح و ميزان هوشِ بچه به ذهن والدين هجوم مي آورد. سميه حسيني دانش آموخته کارشناسي ارشد روانشناسي تربيتي به رايج ترين سوالات درباره هوش، پاسخ داده اند.

 

از کجا بايد فهميد که فرزند ما باهوش است يا خير؟

قبل از آن بايد از خودمان بپرسيم: چرا مي خواهيم بدانيم فرزندمان باهوش است يا نه؟ تصورمان از هوش چيست؟ اگر تعريفمان از هوش، همان هوشِ کلاسيک يا IQ است، که خب تجربه نشان داده است به تنهايي باعث موفقيت و رضايت فرد نمي شود؛ اما اگر درباره هوش هاي چندگانه حرف مي زنيم، بايد بدانيم همه بچه ها در زمينه هاي گوناگون باهوشند و کافي است کمکشان کنيم تا رشد کنند و ديده شوند. منتها به طور کلي اگر فرزندمان از پسِ مسائل خودش برمي آيد و به نسبتِ همسن و سالانش، تعامل بهتر و عميق تري با محيط پيرامونش دارد، مي توان گفت بچه باهوشي است.

 

کدام نوع هوش، به چه ميزان، ژنتيکي است؟

همه انواع هوش، هم زمينه ژنتيکي دارد و به وسيله ژن هاي خانوادگي منتقل مي شود و هم زمينه اکتسابي دارد و به وسيله محرک هاي محيط پيرامون مثل تربيت، آموزش، بازي و... پرورش مي يابد.

 

تفاوت هوش و حافظه چيست؟

مغز ما ده ها کارکردِ عالي مثل حافظه قوي، توان حل مسئله، خودتنظيمي و... دارد که مجموعه اين ها رابطه تنگاتنگي با انواع هوش دارد. حافظه قوي و توانِ به خاطر سپردن و به خاطر آوردن، از کارکردهاي عالي مغز است که رابطه مستقيمي با IQ افراد دارد و معمولا افرادي با ضريب هوشي بالا، حافظه قوي دارند.

 

ميزان هوش افراد قابل سنجش و اندازه گيري است؟

تنها مدلِ هوش که قابل سنجش و اندازه گيري به شکل استاندارد است، IQ است. از آنجا که توانايي هاي ذهني و گستره انواع هوش، بسيار گسترده و پيچيده است، طراحي يک تست استاندارد براي تعيين ميزان آن، تقريباً ناممکن است.

 

کي به تست هوش نياز داريم؟

اين روزها اغلب روانشناسان، مراجعانِ زيادي دارند که متقاضيِ تست هوش براي فرزندانشان هستند. پدر و مادرهاي ذوق زده اي که احساس مي کنند بچه شان نسبت به همسن و سال هاي خودش، بهتر و بيشتر مي فهمد و به دنبال مستندات علمي براي تاييد اين حس و حدس هستند. يا خانواده هايي که از روي چشم و هم چشمي، دلشان مي خواهد بدانند فرزند آن ها باهوش تر است يا بچه فلان فاميل. اما در واقع، تنها زماني واقعا به تست هوش براي تعيين ميزان IQ نيازمنديم که احساس کنيم کودکمان دچار عقب ماندگي جدي در زمينه رشد ذهني و تحصيلي به نسبت کودکان هم رده خودش شده است و در عين حال، هيچ دليل ديگري مثل نابساماني هاي خانوادگي و اجتماعي و... براي اين عقب ماندن پيدا نکنيم که در نهايت بايد زير نظر روانشناس براي انجام تست اقدام کنيم.

 

تست هاي IQ چگونه است؟

در حال حاضر، تست هاي استنفورد بينه و وکسلر، دو تستِ استاندارد و معتبر است که ميزانِ هوش بهر افراد را مشخص مي کند. مثلا در تست وکسلر که تست کاملي هم هست، با انجام و تحليل 15 خرده آزمون که به سه شکلِ شفاهي، ساختني و قلم و کاغذي است و بين 50 تا 90 دقيقه طول مي کشد، به پنج مدل هوش بهر يا نمره هوش، نسبت به رده سني فرد مي رسيم: هوش بهر درک کلامي، هوش بهر استدلال ادراکي، هوش بهر حافظه فعال، هوش بهر سرعت پردازش و هوش بهر کل. نمره هوش بهر کل، ميزان IQ کودک را نشان مي دهد. هوش بهر زير 70، متعلق به افرادي با نيازهاي ويژه است. هوش بهر بين 70 تا 90، يک هوش بهر مرزي است. هوش بهر 90 تا 110، ميزان هوش آدم هاي معمولي است که تقريبا 90 درصد افراد جامعه را شامل مي شود و هوش بهر 120 به بالا، متعلق به افراد باهوش است. معمولا اين افراد در امتحانات و آزمون هاي رايج سيستم آموزشي کشور، بهترين رتبه ها را کسب مي کنند.

 

آيا مي توان هوش بهر پايين را با تمرين بالا برد؟

تمرين موثر است اما نه زياد. مثلا اگر بچه اي جزو کودکاني با نيازهاي ويژه باشد، با تمرين جزو افراد طبيعي قرار نمي گيرد.

 

از چه سني مي توان براي بچه ها تست هوش انجام داد؟

بچه ها از 6 سال به بالا، تا حدود ۱۸-۱۷ سالگي، آمادگي انجام تست هوش را دارند.

 

معايب و محاسن انجام تست هوش براي بچه ها چيست؟

حُسن خاصي ندارد، چون فقط يک عدد و نمره به ما مي دهد اما عيبش، برچسب زدنِ به بچه است. اين برچسب، چه مثبت باشد چه منفي، چه براساس نمره هوش بهر احساس کنيم کودکمان IQ بالا يا پاييني دارد، در هر دو صورت به رفتار نامتعادل و غيرطبيعي ما با بچه دامن مي زند. يادمان نرود مهم تر از انجام تست هوش، شناخت نيازهاي کودکمان و تلاش براي تعامل بهتر با اوست.

 

تست هاي هوش چقدر قابل اعتماد است؟

تست هاي معتبر هوش اگر با مشاهدات باليني روانشناسِ آموزش ديده همراه شود، يکي از ملاک هاي قابل اعتماد تشخيص است. روانشناسي که قرار است تست هوش بگيرد، بايد حتما در دوره هاي تخصصي، آموزش ديده باشد. پس افراد غيرمتخصص در موسسه، مهدکودک يا مدرسه ها ، صلاحيت برگزاري تست هوش و سنجش ميزان IQ کودک را ندارند.

 

مراکز معتبر انجام تست هوش را چگونه پيدا کنيم و از کجا بفهميم کدام تستِ هوش صحيح و قابل اعتماد است و کدام تست، غلط و ناصحيح؟

همه مراکز و کلينيک هاي روانشناسي که داراي مجوز معتبر از سازمان بهزيستي يا سازمان روانشناسي هستند، امکان و اجازه انجام تست هوش را دارند و در صورت لزوم، مي توانيم با خيال راحت به روند آزمون و نتيجه آن، اعتماد کنيم. از آنجا که فقط يک روانشناس در فضاي استاندارد و با مشاهدات دقيق باليني، صلاحيت انجام تست هوش را دارد، تست هايي که در اين شرايط انجام مي شود معتبر و قابل اعتماد است و نتيجه آن مي تواند ملاک و معيار قضاوت و سنجش باشد و طبيعتاً تست هايي که چنين شرايطي ندارد، مثل تست هاي اينترنتي، معتبر نيست.

 

ممکن است دونفر با ضريب هوشيِ يکسان، در امتحانات و آزمون هاي مدرسه، نتايج مختلف بگيرند؟

معمولا افراد با ضريب هوشي يکسان، در يک سطح از موفقيت تحصيلي هستند اما از آنجا که موفقيت تحصيلي، غير از IQ، رابطه مستقيم با انگيزه، علاقه، تلاش و پشتکار، تشويق و تنبيه، روش تدريس و ارتباط فرد با خانواده، دوستان و آموزگارش دارد، ممکن است دونفر با IQ يکسان، موقعيت تحصيلي متفاوتي داشته باشند.

 

آيا هوش بالا ضامن موفقيت افراد است؟

هوش بالا در يک جنبه، مثلا IQ، هرگز ضامن موفقيت فرد نيست اما داشتن هوش بالا در تمامي ابعاد يا به اصطلاح پرورش هوش متعادل، حتما در موفقيت فرد موثر است.

 
-
بهترين خوراکي ها براي هوش!
تاثير تغذيه بر هوش
 
 

چندي پيش، يک روانشناس انگليسي و يک محقق فنلاندي، مطالعه جالبي بين مردم برخي از کشورهاي دنيا انجام دادند تا متوجه شوند باهوش ترين و کم هوش ترين مردم جهان، در کدام کشورها زندگي مي کنند. نتيجه پژوهش نشان داد مردم سنگاپور با ميانگين هوش 108، باهوش ترين مردم دنيا هستند. بعد از سنگاپوري ها، مردم کره جنوبي، ژاپن، ايتاليا و ايسلند با ميانگين ضريب هوشي به ترتيب 106، 105، 102 و 101، رتبه هاي دوم تا پنجم را به خود اختصاص دادند. در اين جدول، ميانگين هوش ما ايراني ها هم 84 تخمين زده شده است و اين يعني از نظر عددي در رتبه بيست وسوم جهان هستيم. از طرفي در اين مطالعه، مردم کشور آفريقايي گينه هم با ميانگين هوش 59، به عنوان کم هوش ترين مردم معرفي شدند.

شايد بپرسيد راز باهوش شدن اين آدم ها چيست؟ و اين سوال در ذهنتان به وجود بيايد که چرا کشورهاي جنوب شرق آسيا يا کشورهاي حاشيه مديترانه، بهترين رتبه ها را در جدول رده بندي هوش به خود اختصاص داده اند؟ آيا مي توان همه چيز را به گردن ژنتيک انداخت يا تغذيه و خورد و خوراک و عوامل محيطي هم در باهوش شدن نسل يک کشور نقش دارند؟ يکي از مهم ترين مواد مغذي که باعث افزايش هوش مي شود، اسيدهاي چرب امگا3 است. اسيدهاي چرب امگا3 مي تواند به تکامل بهتر مغز، افزايش هوش و عملکرد مغز و تقويت حافظه در افراد کمک کند. به همين دليل مردم کشورهاي جنوب شرق آسيا و سواحل مديترانه که ماهي و روغن زيتون بيشتري در برنامه غذايي شان دارند، باهوش تر از ساير مردم جهان هستند.migna.ir ميگو و ماهي هاي چرب مانند سالمون، قزل آلا، کيلکا، خال مخالي و ساردين و روغن هاي گياهي مغذي مثل روغن زيتون، بذر کتان و کانولا، سرشار از امگا3 است. گردو هم جزو منابع امگا3 محسوب مي شود. مصرف فراوان ميوه و سبزي تازه از دوران کودکي تا 30 سالگي نيز باعث مي شود ميانگين هوش حداقل 5 نمره بالاتر برود. گوجه فرنگي، از ديگر خوراکي هايي است که به دليل داشتن ليکوپن، با راديکال هاي آزاد موجود در بدن مبارزه مي کند و جلوي تخريب سلول هاي مغزي را مي گيرد. کلم بروکلي، جزو سبزي هاي برگ سبز تيره طبقه بندي مي شود و سرشار از ويتامين K، ويتامين C و انواع آنتي اکسيدان هاست. ويتامين K در بهبود عملکرد مغز و افزايش هوش جنين و کودکان خردسال، نقش موثري دارد. انواع مغزها، دانه ها، حبوبات، ميوه ها (به خصوص موز)، سبزي ها، تخم مرغ و لبنيات کم چرب هم جزو ديگر خوراکي هايي است که دريافت آن ها از دوران جنيني تا حدود 5 سالگي مي تواند به رشد مغزي و افزايش هوش کمک کند.

نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

خلاقیت در روانشناسی محیط با هدف احیای ارزش‌های فردی
سلامت روان روانشناسان؛ نقطه کور در مشاوره‌ها
آشنایی با  انجمن روانشناسی آلمان
چرا اتاق عمل سبز رنگ است؟
سه درمان روانشناختی شگفت انگیز برای بی‌خوابی!
این سه عادت بر سلامت روان شما تأثیر منفی دارند
زن‌ها هر 41دقیقه یک شایعه درست می‌کنند!
چرا از صدای ضبط‌ شده خودمان متنفر هستیم؟
چرا شوهرم به من خیانت می‌کند؟
تراپیست کیست؟  آیا می‌توان به تراپیست دروغ گفت؟
چگونه یک مادر شاغل موفق باشیم؟
ارتباط عجیب ماهی با کاهش افسردگی
چرا همیشه بدنبال این هستیم که بدانیم چرا گل خار دارد؟ بیایید گاهی بدنبال آن باشیم که بدانیم چرا خار گل دارد؟