کاهش علایم سندرم خستگی پس از ویروس
علی بهنام فر
اصولا سندرم به مجموعه ای از علایم بالینی قابل تشخیص گفته میشود که در فرد ایجاد میشود. افرادی که پس از ابتلا به عفونتهایی ویروسی مثل: HIV1، آنفلو آنزا و همچنین covid19 بهبود پیدا کرده اند ممکن است دچار این سندرم شوند. این علایم میتواند به شکل خستگی شدید، اختلال در چرخه خواب و بیداری، ضعف عضلانی و همچنین ناهنجاریهای شناختی همچون: اختلال در حافظه، مشکلات یادگیری، عدم انسجام فکر خود را نشان دهد.
لازم به ذکر است که این علایم در هر سنی میتواند بروز پیدا کند، اما ماندگاری این علایم به طور معمول در بزرگسالان، زنان و افرادی که بیماری زمینه ای دارند بیشتر است. درمان خاصی برای این علایم وجود ندارد ، اما با گذشت زمان این علایم به تدریج کمرنگ تر شده و در نهایت بهبودی حاصل می شود.
راهکارهایی که فرد مبتلا به این سندرم جهت کاهش و بهبود سریعتر این علایم میتواند انجام دهد در چند دسته خلاصه میشوند: از آنجایی که استراحت و خواب کافی مهمترین عامل در بازیابی انرژی از دست رفته و رفع خستگی میباشد لذا؛ تعدیل و تنظیم چرخه خواب یا همان بهداشت خواب در اولویت می باشد ابتدا ذکر این نکته لازم است که بدانیم افزایش یا کاهش هورمونی به نام ملاتونین در خون ماست که سبب خواب یا بیداری میشود و میزان ترشح آن متاثر از از نور و حرارت میباشد، بدین شکل که در شب و با تاریک شدن هوا و کاهش گرما، میزان این هورمون در بدن افزایش یافته و ما احساس خواب آلودگی میکنیم.
لذا اولین قدم برای تنظیم و تعدیل خواب این است که شب هنگام نور اتاق خواب را کم کرده و دمای آن را کمی کاهش دهیم . از جمله اقدامات دیگری که میتوانیم برای تنظیم خواب انجام دهبم عبارتند از:
1- فقط زمانی که خواب آلود هستید به رختخواب بروید.
2- سعی کنید هر روز در یک زمان مشخص از خواب بیدار شوید.
3- از بیدار ماندن در شبهای تعطیل بپرهیزید، زیرا ساعت بیولوژیک بدن را از حالت تعادل خارج خواهد کرد.
عامل بعدی استفاده از مراقبه و یوگا میباشد، انجام مراقبه و یوگا سبب میشود که فرد یک تسلط نسبی روی ذهن و بدن خود بدست بیاورد که این تسلط عاملیست برای کاهش اضطراب و استرس، افزایش تمرکز ، کاهش فشار خون و ...که به تبع آنها کاهش احساس خستگی و تحریک پذیری را بدنبال دارد. و اما درمانهای رفتار شناختی که توسط روانشناسان صورت میگیرد و همچنین انجام ورزش به ویژه ورزشهای هوازی مثل: پیاده روی، شنا کردن، دوچرخه سواری و ...در بهبود علایم این سندرم نقش بسیار مهمی را میتواند ایفا کند.
علی بهنام فر - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان
لازم به ذکر است که این علایم در هر سنی میتواند بروز پیدا کند، اما ماندگاری این علایم به طور معمول در بزرگسالان، زنان و افرادی که بیماری زمینه ای دارند بیشتر است. درمان خاصی برای این علایم وجود ندارد ، اما با گذشت زمان این علایم به تدریج کمرنگ تر شده و در نهایت بهبودی حاصل می شود.
راهکارهایی که فرد مبتلا به این سندرم جهت کاهش و بهبود سریعتر این علایم میتواند انجام دهد در چند دسته خلاصه میشوند: از آنجایی که استراحت و خواب کافی مهمترین عامل در بازیابی انرژی از دست رفته و رفع خستگی میباشد لذا؛ تعدیل و تنظیم چرخه خواب یا همان بهداشت خواب در اولویت می باشد ابتدا ذکر این نکته لازم است که بدانیم افزایش یا کاهش هورمونی به نام ملاتونین در خون ماست که سبب خواب یا بیداری میشود و میزان ترشح آن متاثر از از نور و حرارت میباشد، بدین شکل که در شب و با تاریک شدن هوا و کاهش گرما، میزان این هورمون در بدن افزایش یافته و ما احساس خواب آلودگی میکنیم.
لذا اولین قدم برای تنظیم و تعدیل خواب این است که شب هنگام نور اتاق خواب را کم کرده و دمای آن را کمی کاهش دهیم . از جمله اقدامات دیگری که میتوانیم برای تنظیم خواب انجام دهبم عبارتند از:
1- فقط زمانی که خواب آلود هستید به رختخواب بروید.
2- سعی کنید هر روز در یک زمان مشخص از خواب بیدار شوید.
3- از بیدار ماندن در شبهای تعطیل بپرهیزید، زیرا ساعت بیولوژیک بدن را از حالت تعادل خارج خواهد کرد.
عامل بعدی استفاده از مراقبه و یوگا میباشد، انجام مراقبه و یوگا سبب میشود که فرد یک تسلط نسبی روی ذهن و بدن خود بدست بیاورد که این تسلط عاملیست برای کاهش اضطراب و استرس، افزایش تمرکز ، کاهش فشار خون و ...که به تبع آنها کاهش احساس خستگی و تحریک پذیری را بدنبال دارد. و اما درمانهای رفتار شناختی که توسط روانشناسان صورت میگیرد و همچنین انجام ورزش به ویژه ورزشهای هوازی مثل: پیاده روی، شنا کردن، دوچرخه سواری و ...در بهبود علایم این سندرم نقش بسیار مهمی را میتواند ایفا کند.
