تراز چيست و به چه منظوري انجام مي شود؟
فرض نماييد از دانش آموزان كلاس شما آزمون عربي گرفته مي­شود و شما در اين كلاس نمره 14 كسب مي­ نماييد و با اين نمره شما نفر اول كلاس مي­ شويد، يك بار ديگر از آن كلاس آزموني گرفته مي ­شود و اين بار نيز شما نمره 14 كسب مي ­كنيد با اين تفاوت كه نفر آخر كلاس مي­ شويد. در هردو آزمون شما نمره 14 را كسب نموديد و ليكن ارزش اين دو نمره يكسان نمي­باشد، كه اين موضوع يعني يكسان سازي ارزش نمرات موضوع مبحث نرماليزاسيون را مي­سازد. به عبارتي ممكن است دقيقاً درصد نمرات خام كارنامه شما با درصد نمرات خام كارنامه دوست شما يكسان باشد و ليكن رتبه شما يكسان نباشد، يعني در كنكور سراسري و آزاد هر تست كنكور ارزش خاص خود را دارد و ارزش تست شمار­ه­ ي 5 ادبيات با تست شماره 6 يكسان نمي­باشد و جالب است بدانيد آن تستي كه كمترين پاسخگو را دارد، ارزشمندتر است. از اين رو در مي­ يابيد دروس رياضيات و فيزيك تجربي و همچنين شيمي گروه رياضي فيزيك و رياضي و آمار گروه انساني داراي ارزش بسيار بالاتري از ضرايب در نظر گرفته شده هستند و اين موضوع به صورت خيلي واضح در درس عربي عمومي ديده مي ­شود. لذا به هيچ وجه سعي نكنيد مبحث را صرفاً به دليل آنكه سخت مي­باشد از گردونه مطالعاتي حذف نماييد به طور مثال در درس معارف اسلامي حتماً يك تست كنكور مربوط به روايات و احاديث و يك تست كنكور مربوط به درس وصيت نامه امام مي­ باشد و اين دو تست بيشترين ارزش را در ميان تست هاي معارف اسلامي دارا ميباشند زيرا كمترين پاسخگو را دارند كه حتي شايد خود شما يا دوستان شما نيز دركنكور سال قبل به اين تست ها نتوانستند پاسخ صحيح بدهيد ....
بنابراين اين گفته عموم كه مي­توانيد تست هاي دشوار را رها نموده و به سراغ تست هاي آسانتر برويد ... كاملاً غلط مي­باشد زيرا تست هاي دشوار به علت داشتن پاسخگوي كمتر از بيشترين ارزش در كنكور برخوردار مي­باشند.

چگونه تراز خود را در كنكور افزایش دهم؟
چند راه ساده برای افزایش تراز وجود دارد اگر نکات زیررا بادقت مطالعه کنید با کمی تفکر میتوانید از آنها استفاده کنید.
•قانون اول کاهش یا افزایش تراز جمعیت شرکت کننده در آزمون بستگی دارد . پس اگر رشته هایی را انتخاب کنید که در آن افراد کمتری ثبت نام کرده اند تراز آن رشته در سال آزمون شما پایین ترخواهد آمد.

•قانون دوم این مورددوم را کسانی که پزشکی و تجربی باهم امتحان داده اند درکارنامه های پارسال خود دیده اند.بعضی از دانش آموزان با مقایسه این دوکارنامه مشاهده کرده اند بااینکه درآزمون پزشکی به نسبت درصدهای بالاتری زده اند تراز پایین تری کسب کرده اند.جواب این معما در سطح علمی شرکت کنندگان آزمون است.هرچه سطح علمی رقبای شما بالاتر رود کسب ترازبالاترسخت تر میشود.

•قانون سوم ازموضوع بالا نتیجه دیگری نیز میتوان گرفت. (اگر شاگرد زرنگها اعتماد به نفس نداشته باشند و رشته های دیگری به جز خواسته خود انتخاب کنند, رشته های خوب برای دانش آموزان بااعتماد به نفس باقی میماند)

•قانون چهارم تراز با سطح علمی دانش آموز شرکت کننده درآزمون رابطه مستقیم دارد.خوشبختانه درآزمونهای دانشگاه هارشته های متفاوت باتغییر ضرایب آنها در هردرس آزمون اصطلاحا سخت و ساده میشود بنابراین جهت کسب تراز بالا با استفاده از توان علمی خودتان به تغییر ضرایب هردرس بیشتر توجه نمایید.

•قانون پنجم چند قانون بالایی زیاد ارتباط به درس خواندن نداشت و در واقع به استراتژی امتحان دادن بستگی داشت. اینم قانون آخر (هرچه بیشتر درس بخوانید تراز بالاتری بدست می آورید ) ولی معنی این قانون هم .....خوانی نیست هوشمندانه خواندن است فقط مطالعه صفحات زیاد و یا صرف ساعات زیاد نتیجه بخش نیست هم میدانید و هم دیده اید ! هوشمندانه خواندن را باید فراگرفت.
 
چند جمله ساده و کاربردی در مورد تراز
1.برای تطبیق تراز های موجود دررشته های دانشگاهی با سطح تحصیلی خودتان ابتداوضعیت علمی خود را در مقایسه با دانش آموزان دیگر بسنجید.
2.اگرفکرمیکنیدکه در آزمون های تستی مثل بقیه به سوالات جواب میدهید انتخاب ترازهای 5000 تا 5800 برایتان مناسب است.
3.اگر فکرمی کنید درآزمون های تستی همیشه بهتر از بقیه جواب میدهید انتخاب ترازهای 5800 تا 6300 برایتان مناسب است.
4.اگردر آزمون های آزمایشی همیشه رتبه و نمره خوب کسب میکنید ترازهای بالاتراز 6300 راانتخاب کنید.   در دانشگاه آزاد برای هر درس یك نمره تراز محاسبه می شود كه عددی است معمولاً بین 2000 تا 9000 .
انحراف از محدود ذكر شده به سمت بالا و پایین بسیار نادر است . از لحاظ آماری و علمی نمره تراز می تواند بین منفی بینهایت تا مثبت بینهایت باشد .
نمره تراز 7000 برای یك درس بسیار ایده آل است و نشانگر اینكه رتبه فرد در این درس بالاست . البته دقت كنید كه برای مثال در درسی مثل ریاضی ، شما با درصدی مثل 50 به تراز 7000 می رسید. ولی در درسی مثل معارف به درصدی حدود 80 نیاز دارد  .
نمره تراز بین 5000 تا 6000 معمولاً درصدهایی هستند كه ارزش متوسطی دارند .
نمره تراز حدود 3500 نشانگر این است كه درصد فرد مورد نظر در حدود صفر بوده است .

درصد صفر ، ولی تراز 3500 ؟؟!
حتماً تا به حال فهمیده اید كه به دست آوردن تراز 3500 كار ارزشمندی نیست . در واقع شما سوالات یك درس پاسخ ندهید ، تراز شما در همین حدود خواهد شد . نكته دیگر اینكه درصدهای منفی باعث افت بیشتر نمره تراز خواهد شد .
نمره تراز در درس هایی كه برای همه آسان است .
در درس هایی كه سطح نمرات بالاست مثل ادبیات یا معارف برای رسیدن به نمرات تراز بالا نیاز به درصد بسیار بالا دارد . در این درس ها درصدهایی مثل 50 یا 60 هر چند در ظاهر بد نیستند ولی در واقع باعث پایین آمدن شدید نمره تراز می شوند .
محاسبه نمره تراز عمومی برای یك كارنامه فرضی
ترازمعارف(3)+تراززبان(2)+ترازعربی(2)+ترازادبیات(4)
10= تراز دروس عمومی

اگر درصدهای یك داوطلب در كنكور ریاضی به صورت زیر باشد :

دروس عمومی     ادبیات    عربی    معارف    زبان
درصد                     90         30         60         40
نمره تراز               7325    5150      5900      5580
نمره تراز عمومی برای این فرد
7325(3)+5150(2)+5900(3)+5580(2)
=تراز دروس عمومی
10
در كنكور پزشكی یا تجربی( غیر پزشكی ) تراز عمومی دقیقاً به همین شكل محاسبه می شود .
محاسبه تراز اختصاصی برای داوطلب رشته ریاضی
ترازریاضی(5)+ترازفیزیك(4)+ترازشیمی(1)
=تراز دروس اختصاصی ریاضی
10

لازم به ذكر است كه برای اكثر رشته های مهندسی ضریب ریاضی5،ضریب فیزیك 4 و ضریب شیمی یك می باشد. البته در بعضی رشته ها ضرایب فرق می كند. مثلاً برای فردی كه رشته مهندسی شیمی را انتخاب می كند.

ضریب درس شیمی بسیار بالاتر است . البته تعداد این نوع رشته ها بسیار كم است و شما اساس را بر همان فرمول پیشنهادی اولیه بگذارید.

تفاوت ضرایب در كنكور سراسری با كنكور آزاد در كنكور ریاضی سراسری ضریب فیزیك 3، ریاضی 4وشیمی 2 می باشد كه با ضرایب در كنكور آزاد تا حدودی بیشتر است .