امروزه در حالی از تجرد دختران در جامعه ایران سخن گفته می شود که به تجرد پسران و عواملی که منجر به افزایش آن در جامعه شده، کمتر توجه شده است.

در فرهنگ و جامعه ایرانی ازدواج نکردن دختران پدیده ای نامیمون به شمار می رود و در محافل مختلف از جمله رسانه ها نیز به آن دامن زده می شود و این در حالیست که کمتر به ریشه یابی این موضوع پرداخته می شود که چرا پسران کمتر به ازدواج روی آورده و به تجرد تمایل دارند.

برخی روانشناسان معتقد هستند که تجرد در پسران دلایل و ویژگی های خاصی دارد، اما تاثیر این تجرد زمینه ساز افزایش تجرد در بین دختران را نیز فراهم کرده است.

آنها همچنین معتقدند که در این راستا باید موضوع تجرد گرایی در دختران و پسران را با هم مورد بررسی قرار داد و راهکارهای علمی و اساسی برای حل آن یافت، راهکارهایی که نه تنها باعث کاهش تجرد گرایی در بین جوانان می شود بلکه تمایل به ازدواج و تشکیل زندگی مشترک به یک ارزش ماندگار تبدیل می کند.

پسرانی که هم اینک در سن ازدواج هستند و یا سن آنها افزایش یافته و حتی در آستانه چهل سالگی هستند، دلایل و توجیهات خاصی برای ازدواج نکردن مطرح می کنند در حالیکه اگر دلایل ازدواج نکردن این قشر از افراد جامعه مورد بررسی و آسیب شناسی کارشناسانه قرار گیرد، می توان امیدوار شد که روند رو به رشد آمار دختران مجرد کاهش یابد.

«محمد. ن» مجرد و 38 ساله و دارای مدرک فوق لیسانس از جمله جوانان تهرانی است که تاکنون حاضر نشده به ازدواج تن دهد و بر سر سفره عقد بنشیند.

وی به خبرنگار اجتماعی ایرنا می گوید: افزایش سن من و سایر جوانان دختر و پسر موجب شده است تا در انتخاب همسر آینده خود، بسیار سخت گیر و حساس شویم.

«مهرداد کَنتوری» 42 ساله که حدود هشت سالی است ازدواج کرده، یکی از دلایل تمایل نداشتن پسران به ازدواج را تنوع طلبی آنان عنوان کرده و می گوید چنین روندی موجب سست شدن بنیان های خانواده و ایجاد بی اعتمادی در نسل جوان و به تبع آن افزایش تجرد گرایی در جامعه خواهد شد.

وی با بیان این که امروزه جوانان ما با تهاجم فرهنگی غرب و امواج ماهواره ها روبرو هستند، ادامه می دهد: با تقویت ارزش های اخلاقی، باورهای دینی و اعتقادات مذهبی در جوانان می توان زمینه های تجرد گرایی را کاهش داد.

«زهرا قاسمی» یکی از شهروندان تهرانی از جمله دلایل تمایل نداشتن پسران به ازدواج را نبود امنیت شغلی و شرایط سخت تامین معاش و مسکن عنوان کرده و می گوید: حدود دو سالی است که عقد کرده ام اما به دلیل آن که همسرم شغل مناسبی کسب نکرده، هنوز زندگی مستقل خود را آغاز نکرده ایم که این امر نگرانی هایی را در زندگی مشترک ما ایجاد کرده است.

«پروانه شهیدی» زنی 57 ساله و دارای دو فرزند دختر و دو پسر است. وی از نگرانی های خود در باره آینده فرزندانش و ازدواج آنها می گوید.

وی از حاکم بودن فرهنگ غلطی در بین جوانان مبنی بر تجرد گرایی به ویژه در بین دختران انتقاد کرده و می افزاید: ازدواج امر خوب و پسندیده ای برای دختران و پسران است اما متاسفانه فشارهای روحی و روانی که در این زمینه در خانواده ها و دختران آنها وارد می شود بیش از پسران مجرد است.

شهیدی ادامه می دهد: اگر در خانواده ای دختر مجرد و پسر مجرد وجود داشته باشد و حتی سن پسران هم از دختران بیشتر باشد، تمام فشارهای روانی برای ازدواج به دختر تحمیل می شود در حالیکه دختر باید انتخاب شوند اما پسر می تواند به راحتی دختر مورد علاقه و دلخواه خود را انتخاب کنند.

این شهروند تهرانی تصریح می کند، البته شرایط انتخاب همسر برای دختران نسبت به گذشته بهتر شده، دختران دانشجو و شاغل به راحتی می توانند همسر دلخواه خود را انتخاب کنند اما با این حال شرایط انتخاب همسر برای پسران بهتر از دختران است هرچند که پسران نیز گرایش کمتری برای ازدواج نشان می دهند.

شهیدی ادامه داد: یکی از فرزندانم 32 ساله است و در سن ازدواج قرار دارد اما به هیچ عنوان تمایلی به ازدواج نشان نمی دهد و می گوید با این وضعیت اقتصادی که دارم نمی توانم بار مسوولیت یک زندگی را به دوش بگیرم.

در کنار عوامل جمعیت شناختی که سبب شده تعداد پسران در سن ازدواج، کمتر از تعداد دختران در سن ازدواج باشد، اما نباید عوامل دیگری را در این زمینه نادیده گرفت به ویژه اینکه در جامعه ای که براساس عرف، پسر باید با گروه سنی پایین تر از خود ازدواج کند، بنابراین فرصت های ازدواج بسیاری از دختران در این شرایط نیز کاهش می یابد.

کارشناسان معتقدند مهاجرت افراد به شهرها نیز خود عامل مهم و تاثیرگذاری برای به تأخیر افتادن سن ازدواج و مجرد ماندن جوانان است، زیرا افرادی که به شهرها مهاجرت می کنند تحت تأثیر رفتارها و تفکر شهری قرار می گیرند.

از سوی دیگر با تغییر فرهنگی و تجددگرایی، انگیزه پسران مهاجر برای انتخاب همسری از میان دختران شهری افزایش می یابد.

پسرانی که به علت کار و تحصیل به شهرها مهاجرت کرده اند، در این شهرها ازدواج می کنند، بنابراین توازن تعداد دختران و پسران در روستاها از بین می رود و بسیاری از دختران در روستاها مجرد باقی می مانند.

مهاجرت به سایر کشورها نیز که بیشتر توسط پسران صورت می گیرد، توازن میان تجرد پسران و دختران را برهم می زند و باعث افزایش تعداد دختران مجرد می شود.

کارشناسان مسایل جوانان معتقدند که افزایش سطح تحصیلات جوانان نیز ازدواج آنها را با مشکل مواجه می کند، زیرا همزمان با ادامه تحصیل، امکان یافتن شغل مناسب وجود ندارد و دانشجو، برای تامین هزینه زندگی خود نیز با مشکل مواجه است چه رسد به آنکه بتواند یک زندگی مشترک را آغاز کند.

بنابراین ازدواج، اشتغال و تحصیل در کنار یکدیگر فشار مضاعفی را بر جوانان وارد می کنند بطوریکه با افزایش سطح تحصیلات، نگرش فرد نسبت به زندگی و انتخاب همسر تغییر کرده و سطح توقعات آنان نیز افزایش می یابد.

نبود امکان ازدواج پسران در طول تحصیل، منجر به کاهش نرخ ازدواج دانشجویان دختر می شود زیرا دختران دانشجو انتظار دارند که فرد مقابل آنها دارای تحصیلات عالی باشد، اما از آنجا که اولا تعداد دانشجویان پسر نسبت به دانشجویان دختر رو به کاهش است و ثانیا اغلب پسران دانشجو نیز امکان ازدواج در زمان دانشجویی را ندارند، این وضعیت فرصت های ازدواج دختران را کاهش می دهد.

برخی مردان از انتخاب همسری که دارای تحصیلات عالیه باشد، پرهیز می کنند و معتقدند که اشتغال و تحصیل آنان، منجر به احساس برتری این افراد نسبت به همسرشان می شود که چنین طرز تفکری می تواند منجر به کاهش فرصت های ازدواج دختران دانشجو شود.

موضوع مسکن نیز یکی از عوامل مهم در به تاخیر افتادن ازدواج جوانان است. با توجه به روند شکل گیری روند جدا زیستی، نیاز به مسکن یکی از ضرورت های مهم ازدواج است، از این رو جوانان ترجیح می دهند برای تشکیل زندگی جدید، مستقل از والدین زندگی کنند که این امر با توجه به حجم عظیم جمعیت و نرخ های و نرخ های بالای تهیه مسکن قابل تامل است.

رفتارشناس و آسیب شناس اجتماعی در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا، افزایش تجرد در پسران را ناشی از تغییر سبک زندگی آنان دانست و اظهارداشت: وجود خانه های مجردی، گسترش زندگی بدون تعهد و ازدواج، رونق گرفتن روابط با جنس مخالف در شبکه های اجتماعی از دیگر عوامل اصلی افزایش تجردگرایی پسران در جامعه ما به شمار می روند.

ˈ مجید ابهری ˈ ادامه داد: ضعف مسوولیت پذیری در جوانان و کمرنگ شدن ارزش های اخلاقی و اجتماعی در نزد آن ها که ناشی از تغییر سبک زندگی است، سبب شده است تا گرایش به تجرد در بین پسران در 10 ماهه سال 92 نسبت به 10 ماه سال 91، 30 درصد افزایش یابد.

این آسیب شناس اجتماعی افزود: متاسفانه نهادهای فرهنگی به دلیل سیاست زدگی و گروه گرایی در 10 سال گذشته توجهی به گسترش شبکه های اجتماعی و نفوذ آنها در بین جوانان نکرده و به این موضوع بی توجهی کرده اند.

ابهری ابراز امیدواری کرد که در دولت تدبیر و امید، این روش نافرخنده متوقف شده و نظریات کارشناسان دلسوز بکار گرفته شود، در غیر این صورت شاهد افزایش موج تجرد در بین پسران و توقف ازدواج در بین دختران خواهیم بود.

وی اضافه می کند: در کنار سالخوردگی جمعیت و افزایش پدیده پیری در جامعه باید نظاره گر ظهور اقشار جدیدی از دختران و پسران مسنی باشیم که به دلیل گریز از مسوولیت پذیری در زندگی، محیط مقدس خانواده را آلوده به روابط غیر منطقی کرده اند.

این رفتار شناس و آسیب شناس اجتماعی در ادامه به نقش خانواده در جوامع مختلف از جمله ایران در راستای فراهم کردن بستر آرامش روانی برای اعضای آن اشاره کرد و اظهارداشت: خانواده به عنوان اولین الگوهای رفتاری نقش قابل توجهی در تغییر سبک زندگی دارد تا آن جا که فشار بر دختران به دلیل ازدواج نکردن آنها و ترس از باقی ماندن در تجرد به خودکشی برخی از آنان منجر شده است.

ابهری همچنین به نقش رسانه ها در این زمینه اشاره کرد و افزود: رسانه ها و در راس آنها رسانه ملی باید رسالت خود را در این زمینه به خوبی اجرا کنند چرا که فرصت چندانی برای تغییر و باز گرداندن این امواج مخرب باقی نمانده است.

از معصومه نیکنام / ايرنا