پايگاه تخصصي زنان و دختران (بهدخت) در گزارشي به بررسي وضعيت درمانگاه صاحبالزمان در منطقه شوش تهران پرداخت/ رئيس هيأت مديره درمانگاه: اين منطقه بيش از خدمات درماني به خدمات آموزشي و فرهنگي نياز دارد
از کوچه پس کوچههاي ميدان شوش که ميگذري، وارد کوچهاي ميشوي که يک سر آن ميدان هرندي است و سرديگر آن خيابان مولوي. تا بخواهي پيچ در پيچ، گاهي باريک و گاهي پهن. دريکي از بن بستهايش به يک درمانگاه ميرسي، جايي که عدهاي از خيرين به کمک گروهي از پزشکان و متخصصان آستين بالا زده اند براي کمک…
لايي که فقر به سر مردماين گوشه از شهر آورده، گفتني نيست. تا نبيني باور نميکني.اينها ديده اند و آمده اند تا کميازاين بار سنگين محروميت و فقر را از گرده مردم بردارند. ديو فقر دراين کوچههاي تنگ و باريک و در هر خانه محقرش تنوره ميکشد و نفس کش ميطلبد واينها آمده اند به جنگاين ديو . دراين جنگ اما کمک ميخواهند و جنگ افزار. يک تنه و دست خالي که نميشود جنگيد بااين ديو چند سر که مردماين محله را اسير کرده …
هنوز صداي خندههاي دخترک با موهايي بلند رها شده در گوشم مانده است، با لباسي کهنه که بزرگتر از اندازه و دمپاييهاي لنگه به لنگه. و تصوير زني با چادر رنگي از پيش چشمم نميرود، که کودک دو ساله اش را با پاي برهنه در کوچه ميکشد و ميبرد.
دراين کوچهها تصويرهاي آشفته از زنان و مردان ، خانههاي قديميکه هر اطاقش براي يک خانواده چند نفريست، زياد ميبيني. کوچههايي که بوي فقر و نداري ميدهند و بهترين پاتوق براي خلاف و جرم هم هست. پچ پچ زنان محله با هم و نگاه خسته مرداني که زير سايه به ديوار تکيه داده اند، سنگيني حضور را براي ناشناسها در محله سختتر ميکند.
اين کوچه و خيابانها محل عبور هرروزه افرادي است که عاشق خدمتند به همين مردم. گروهي پزشک که دور هم جمع شده اند تا سروساماني به وضع بهداشت و درماناين منطقه بدهند.
يکي از از مؤسسين و اعضاي هيأت امناي درمانگاه خانميکهترجيح ميدهد نامش را نبريم، ميگويد: جرقهاين کار در نمازخانه يک مدرسه قديميدر منطقه ?? زده شد. براي کمک در امور درماني درآن نمازخانه چند پزشک جوان به نوبت ارائه خدمت ميکردند. اما معلوم شد کهاين کار از نظر قوانين وزارت بهداشت خلاف به حساب ميآيد. پس تصميم گرفته شد که درمانگاهي تأسيس شود. براياين منظور با مسئولين شهرداري منطقه ?? صحبت شد، خوشبختانه بااين پيشنهاد خيلي مثبت برخورد و همراهي کردند. مخصوصا که اهالي منطقه هم قبلا درخواست درمانگاه کرده بودند. شهرداري با تغيير کاربري اين ساختمان که دراصل براي کتابخانه ساخته شده بود، موافقت کرد و درمانگاه “منتظران اباصالح المهدي(عج)” در سال ?? پا گرفت.
سطح پايين امنيت
درمورد نحوه کار درمانگاه ميگويد: اين درمانگاه شبانه روزي بوده، اما عملا با توجه به شرايط محله که ناامن است، فقط تا ساعت ? بعدازظهر ميتواند کارکند.
ميپرسيم: کاري براي بهبود وضع از لحاظ امنيت محل کردهايد؟
ميگويد: درابتداي هر دوره جديد کاري درمانگاه، از مسئولين نيروي انتظاميدعوت کردهايم تا بيايند و شرايط درمانگاه را ببينند، شايد کاري کنند؛ که متأسفانه تا بحال تغييري در امنيت محله پيدا نشده است.
اول خدمات فرهنگي بعد خدمات درماني
دکتر لادن سيفي ، پزشک متخصص زنان و رئيس هيأت مديره درمانگاه در مورد وضعيت منطقهاي که درمانگاه درآن قرار دارد و نيازهاي آن ميگويد :اين منطقه بيش از خدمات درماني به خدمات آموزشي و فرهنگي نياز دارد. يعني صرف فعاليت بهداشتي ما براي منطقه کارساز نيست .مشکلاتاين منطقه فراتر از کاريست که ما ميتوانيم در درمانگاه انجام دهيم. دختران و پسراناين محله نياز به آموزش فرهنگي و تحصيلي دارند. فرهنگ پايين مردم و بي سوادي بالا درمنطقه موجب بسياري از بيماريها دراين محله شده است.
او اضافه ميکند: در عين حال ما به عنوان گروهي پزشک که توانايي کارهاي درماني – بهداشتي را داشتيم، وضع منطقه را بررسي کرديم و بهاين نتيجه رسيديم که متخصص بهداشتي دراين محله بسيار کم است. بااينکه ياد دادن اصول بهداشتي به زناناين منطقه خيلي کار راحتي نيست، اما ما فکر کرديم لازم است کهاين کار شروع شود. به همين جهت با کمک عدهاي خير و امکاناتي که شهرداري در اختيار مان گذاشت، توانستيماين درمانگاه را دراين محله تأسيس کنيم تا متخصصين حوزه بهداشت و درمان با ارائه خدمات تخصصي سطح سلامت افراد را درمنطقه بالا ببرند. الان دراين درمانگاه متخصص زنان، متخصص داخلي ،متخصص سونوگرافي، متخصص چشم پزشکي، متخصص اطفال، دندانپزشک، پزشک عموميو کارشناس مامايي حضور دارند.
وي با اشاره بهاينکه درمانگاه روزانه ?? مراجعه کننده دارد، اضافه ميکند: وجهي که از مراجعه کنندگان دريافت ميشود طبق تعرفه خيريه است کهاين نرخ پايينتر از تعرفه نظام پزشکي است.
نبود داروخانه مشکل ساز است
دکتر سيفي از پيشرفت کارهاي درمانگاه چندان راضي نيست و ميگويد: داروخانه و آزمايشگاه يکي از اولويتهاي اصلي هر مرکز بهداشتي است. متاسفانهاين مرکز داروخانه ندارد. البته شهرداري ملک داروخانه را ساخته است، اما چوناين ملک پشت درمانگاه است، دکترهاي داروساز با ما همکاري نميکنند. ما از شهرداري توقع داريم براي کمک بهاين منطقه محروم مجوز داروسازي هيأت امنايي را براياين درمانگاه اخذ کند .
زنان نيازمندترند
زنان و دختران اين محله بيشترين مراجعه کننده به درمانگاه هستند. آنطور که مديراناين درمانگاه ميگويند بيش از ?? درصد مراجعين بهاين درمانگاه را افغانها تشکيل ميدهند که بي سوادند .
دکتر سيفي دراين باره اينطور نظر ميدهد: مادري که بي سواد است ، کودک ?? ساله اش را به مدرسه نميفرستد و دختر ?? ساله اش را شوهر ميدهد، اول به کار فرهنگي نياز دارد. ضمناينکه آموزشهاي بهداشتي را هم نياز دارند. مثلا متأسفانه زنان منطقه آموزش لازم را درباره روشهاي باروري نديده اند. دراين مورد بايد توجه لازم را به آنان داد. همچنيناين زنان جزو زنان آسيب پذير جامعه هستند. سن ازدواج در خانوادهايشان بسيار پايين است و برخي از دختران شيوههاي همسر گزيني و همسرداري را نميدانند. به همين علت ما تأکيد ميکنيم زناناين منطقه بايد آموزشهاي لازم را در زمينه مهارتهاي زندگي ببينند.
کار با عشق
پزشکاني که در درمانگاه منتظران اباصالح دور هم جمع شده اند فارغ از انگيزه مادي آمده اند تا خدمتي کنند به مردميکه محروميت مادي و فرهنگي و بهداشتي تا عمق زندگي شان رسوخ کرده .
دکتر حجت مادرشاهي پزشک عموميسه سالي ميشود که با درمانگاه همکاري ميکند. او درباره فعاليتش دراين مجموعه ميگويد: پزشکاني که درس پزشکي را با انگيزه کمک به همنوعانشان ميخوانند، براي دادن خدمات در چنين مراکز درماني حاضرند. حتي بسياري از پزشکان متخصص حاضر شده اند که بدون دريافت پول دراين محل خدمت کنند .اين نشان ميدهداين تصور که پزشکان فقط با انگيزه پولدارشدن درس ميخوانند و کار ميکنند، در مورد همه صادق نيست.
دکتر مادرشاهي اضافه ميکند :مردماين منطقه واقعا محرومند. پزشکي که دراين درمانگاه کار ميکند، گاهي بجز درمان، بايد گوش شنوايي هم براي درددل بعضي بيماران داشته باشد. مااينجا ميشنويم و ميبينيم که زندگي مردماين منطقه با چه مشکلاتي همراه است. ما نميتوانيم بي تفاوت از کناراين همه سختي و مشکلات در زندگياين مردم بگذريم.اين است که سعي ميکنيم اقلا در حدي که به درمان ناراحتيها و دردهاي جسماني شان مربوط ميشود، کاري براي شان بکنيم واين خدمت درماني را واقعا از دل وجان انجام ميدهيم و وظيفه خودمان ميدانيم.
دکتر حسين خداداد دو سال است در درمانگاه فعاليت ميکند، از طريق يکي از همکاران پزشکش بااين مجموعه آشنا شده است. او درباره شکل ورودش بهاين مجموعه ميگويد: وقتي اولين بار وارداين مجموعه شدم و محروميت و فقر مردم منطقه را ديدم، ديگر نتوانستماين منطقه را فراموش کنم. به جرأت ميگويم بسياري از همکارانم با کمک به چنين مراکزي نشان ميدهند که مدرک پزشکي گرفتن ميتواند با انگيزههاي انساني باشد. يعني يک پزشک مسئول ميتواند عاشق پزشکي باشد به عنوان راهي براي خدمت به مردم .
دکتر خداداد تأکيد ميکند :هستند پزشکاني که به خاطر آلوده نشدن به مسائل مادي در مطب خودشان کمتر حاضر ميشوند و بيشتر سعي دارند که در مناطق محروم خدمت کنند و فکر ميکنم همکارانم دراين مجموعه عملا اين موضوع را ثابت کرده اند.
اين گفتههاي دکتر خداداد مرا به سمت همان تصوير اول در کوچههاياين محله ميکشاند دختراني پا برهنه که در کنار جوي آبي کثيف در حال بازيهاي کودکانه خود هستند همانهاي که سالها بعد تبديل به مادراني ميشوند که کودکي شان همانند کودکي فرزندانشان است.
مشکلات خيلي زياد است
مسئولاناين درمانگاه ميگويند که عمدهترين خدماتاين درمانگاه ارجاع بيماران به مراکز تخصصي ،همکاري با مراکز حمايتي منطقه ، آموزش موضوعات سلامتي و پزشکي، تأمين هزينه بيماران نيازمند و ويزيت رايگان آنان است.
دکتر علي اشرف مدرسي هم متخصص داخلي است و سالهاست که در بيمارستانها و درمانگاههاي همين منطقه کارکرده . او به کوچه پس کوچههاياين منطقه بسيار آشناست . از کوچه غربتيها گرفته تا کوچه مرغيها و سوسکيها و …او با عمق و وسعت محروميت و مشکلات منطقه کاملا آشنا شده و شايد بخاطرهمين آشنايي است که بيشترپاي بند خدمت بهاين مردم شده است.
دکتر ناطقي زاده متخصص کودکان درمانگاه است و خودش را بچه همين محل معرفي ميکند و ميگويد: دورايران را گشته و در خيلي جاها خدمت کرده ام. و حالا دوباره برگشته ام به همين محل. او از سوء تغذيه به عنوان يکي از رايجترين مشکلات اطفال محله ميگويد .
و بالاخره دکتر رستم زاده مدير درمانگاه از مشکلات و آسيبهايي که منطقه را به لحاظ فرهنگي، اجتماعي و بهداشتي تهديد ميکند، اين طور ميگويد:
متأسفانه ما دراين منطقه بر اثر فقر مادي شديدي که حاکم است با آسيبهاي اجتماعي زياد و مشکلات جدي فرهنگي هم روبرو هستيم. وقتي در يک خانه که شامل يک دالان است و يک سري اتاق کوچک و محقر، يک جمعيت زياد با هم زندگي ميکنند، بي توجه به موازين اخلاقي و بهداشتي، معلوم است که ما بايد منتظر مشکلاتي مثل اشاعه وسيع بيماريهايي از قبيلايدز و هپاتيت درمنطقه باشيم. کلا دراين نوع محلات پابپاي فقر، جرم و خلاف هم رشد ميکند و اثرات نامطلوبش را روي ساکناناينجا مخصوصا روي جوانها ميگذارد. ما اميدواريماين خدمات بهداشتي درماني که درمانگاه ما بهاين مردم ارائه ميدهد، قدميباشد در رفعاين همه فقر و محروميت.
و حرف آخر که از کلام همه دست اندرکاران وپزشکان درمانگاه برميآيد، اين که :
همه تلاش درمانگاه خيريه منتظران اباصالح المهدي(عج)اين است که قدميبردارد براي بهبود اوضاع سلامت و بهداشت دراين محله؛ آنها درمان ميکنند، اما نه همه دردها را . براي بقيه مسائل و مشکلات ريز و درشتاين مردم قرار است چه کاري شود ؟
گزارش از هدي هاشمي
الف