دانستن اين موضوع كه سوختگي پوست فقط محدود به روز‌هاي اول نيست و درمان آن بخصوص در نواحي سر، صورت و دست‌ها به لحاظ زيبايي نيازمند پيگيري طولاني‌مدت است، نكته بسيار مهمي است كه معمولا كمتر مورد توجه قرار مي‌گيرند.
از اين جهت بسياري از مصدومان سوختگي سال‌ها بعد از حادثه و با تاخير در تقلاي علاج جوشگاه سوختگي هستند كه علاوه بر تحمل هزينه بالا، پاسخ اندكي از اين تلاش به دست مي‌آورند.

5 نكته در سوختگي پوست مهم است.
شدت سوختگي (درجه يك، دو و سه)، محل سوختگي (سر، صورت، دست، پا و...)، وسعت سوختگي، سن فرد مصدوم و نهايتا قدرت ترميم‌پذيري پوست مصدوم.
شناختن كامل اين 5 عامل در كنار خدمات پزشكي ارائه‌شده مي‌تواند آثار و جوشگاه سوختگي را به طور قابل ملاحظه‌اي كاهش دهد. به عنوان مثال سوختگي در كودكي با سوختگي درجه 3 در محل صورت، گردن و... آثار شديدتري را در مقايسه با سوختگي درجه يك در نواحي ران، كمر و ساعد در يك فرد ميانسال به‌جا خواهد گذاشت.

با نگاه ساده‌تر، مراحل درمان سوختگي را مي‌توان به 2 فاز حاد و مزمن تعريف كرد. با اين شرح كه در مرحله حاد تلاش بر آن است كه پوست سوخته يا ورآمده هرچه زودتر ترميم شده و پوست جديد جايگزين آن شود كه با توجه به عوامل ذكر شده (5 عامل) از يك تا 2 ماه فرآيند ترميم اوليه در اين مرحله حاد است، اما آنچه همواره بخصوص در كودكان كمتر مورد توجه است همان مرحله مزمن يا تشكيل جوشگاه و گوشت اضافه يا بدشكلي در پوست است كه سير كند و آهسته آن عاملي بر مخفي ماندن از نظر والدين و حتي خود بيمار است.

در اينجا 2 نكته بايد مجدانه مورد توجه باشد:
اول؛ پوست ترميم يافته‌اي كه رنگ آن همچنان قرمز مانده و بتدريج تمايل به افزايش ضخامت و برآمدگي دارد، به معناي زنگ خطري است كه جوشگاه يا گوشت اضافه در حال شكل‌گيري است.
دوم؛ سوختگي در جاهايي كه پوست آن تحت كشش است (سينه، بازو، گردن، دست و پا) حتي بدون رنگ قرمز هم مي‌تواند موجب تشكيل جوشگاه شود. اما آنچه مي‌تواند شدت جوشگاه را در مرحله حاد كاهش دهد، درمان سريع عفونت‌هاي موضعي، شستشوي مستمر و درصورت نياز خارج كردن بافت مرده و ايجاد زخم تميز (دبريدمان)، مصرف ويتامين ث و...، پرهيز از تماس با محيط آلوده و نور آفتاب، درمان و كنترل بيماري‌هاي زمينه‌اي مانند ديابت و پرهيز از مصرف سيگار است. البته همه اين مراقبت‌ها بايد با نظر متخصص ترميم سوختگي يا متخصص پوست باشد، اما مرحله مزمن سوختگي كه زخم يا عفونتي معمولا در آن آشكار نيست، نيازمند دقت و حوصله بيشتري است كه با توجه به محل، نوع و شدت قرمزي يا نحوه تشكيل جوشگاه، مي‌توان درمان‌هاي مختلفي مانند پمادها و برچسب‌هاي موضعي لايه‌بردار و ضد قرمزي، ليزر (پي‌دي‌ال) يا (فراكشنال)، تزريق استروئيد و سرمادرماني (كرايو تراپي)، كرم‌هاي رتينوئيدي (استحكام‌دهنده پوست)، ميكرو درم ابريشن (لايه‌برداري ملايم) يا درم ابريشن (لايه‌برداري عميق) و درمان‌هاي ديگر را به كار برد.

همه انواع درمان‌هاي ذكر شده الزاما براي بيماران سوختگي نيست، بلكه پزشك متخصص پوست مي‌تواند تعدادي از درمان‌ها را در مراحل و زمان‌هاي مختلف به بيمار پيشنهاد و اجرا كند.
در صورت عدم كارايي درمان‌هاي ذكر شده كه معمولا ناشي از شدت و عمق سوختگي است، درمان جراحي پلاستيك يا پيوند پوست، آخرين اقدام درماني است.

دكتر بهروز هاشمي - متخصص طب اورژانس 
جام جم