بهاءالدین محمد بن حسین عاملی معروف به شیخ بهايی زاده ۸ اسفند ۹۲۵ خورشیدی در بعلبک است که در دانش‌های فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات تبحر بسیاری داشته و نماد تبدیل دانش به فناوری است.
حدود ۹۵ کتاب و رساله از وي در سیاست، حدیث، ریاضی، اخلاق، نجوم، عرفان، فقه، مهندسی و هنر و فیزیک بر جای مانده است و حتی به پاس خدمات وی به علم ستاره‌شناسی، یونسکو سال ۲۰۰۹ را به نام وي سال «نجوم و شیخ بهایی» نامگذاری کرد.[
شیخ بهایی؛ سرآمد در علم، ادب، عمران و آبادی
ساخت مسجد امام، حمام شیخ بهایی، طراحی و فکر ایجاد شهر نجف‌آباد، تقسیم آب زاینده‌رود، قنات زرین کمر و تعیین سمت قبله مسجد امام اصفهان از مهمترین خدمات شیخ‌بهایی در خصوص رونق بخشیدن به شهر اصفهان مي باشد و همچنين شیخ بهایی مبدع تهیه نان سنگک و حلواشکری نيز بوده است.
وی در عصر خود دانش را به فناوری تبدیل کرد و خدمات ارزشمند علمی، فرهنگی و عمرانی از خود به یادگار گذاشت و جشنواره فن‌آفرینی و کارآفرینی کشور به یاد وي جشنواره «شیخ بهایی» نامیده شده است.
یکتایی در ادب و اخلاق بهايي را به منصب شیخ الاسلامی رساند
شخصیت علمی، ادبی، اخلاق و پارسای وي باعث شد تا از ۴۳ سالگی شیخ‌الاسلام اصفهان شود و در پی انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان (در ۱۰۰۶ قمری)، از ۵۳ سالگی تا آخر عمر (۷۵ سالگی) منصب شیخ‌الاسلامی پایتخت صفوی را در دربار مقتدرترین شاه صفوی، شاه عباس اول برعهده داشته باشد.
وی در ادب بی نظیر بود و آثار برجسته‌ای به نثر و نظم پدید آورده که علاوه بر فارسی و عربی، شامل ترکی هم می‌شده است.
اشعار فارسی وي بیشتر شامل مثنویات، غزلیات و رباعیات است كه در غزل به شیوه فخرالدین عراقی و حافظ، در رباعی با نظر به ابو سعید ابوالخیر و خواجه عبدالله انصاری و در مثنوی به شیوه مولوی شعر سروده‌است و ویژگی مشترک اشعار بهايی میل شدید به زهد و تصوّف و عرفان است.
«نان و حلوا» یا «سوانح سفر الحجاز»، «نان و پنیر» از مثنویات منسوب به شیخ بهایي و معروفترین قصیده وی نیز موسوم به «وسیلة الفوز و الامان فی مدح صاحب الزّمان علیه السلام» در ۶۳ بیت است که هرگونه شبهه‌ای را در خصوص دوازده امامی بودن وی مردود می‌سازد.
دوبیتی های عربی شیخ هم بیشتر در اظهار شوق نسبت به زیارت روضة مقدّسه معصومین علیه السلام است.
آموزش نزد اساتید نامدار از شیخ، بزرگی بی‌ادعا ساخت
وی فقه و اصول، تفسیر، حدیث و ادبیات عرب را نزد پدرش شیخ عزالدین حسین عامل و منطق و کلام و معانی و بیان و ادبیات عرب را نزد نجم ابن شهاب، معروف به ملاعبدالله بهابادی ریاضی و کلام و فلسفه را از مولانا افضل قاینی مدرس سرکار فیض کاشانی فرا گرفت.
شيخ بهايي طب را نیز از حکیم عماد الدین محمود، طبیب ویژه شاه طهماسب و مشهورترین پزشک ایران در آن دوره آموخت، همچنین نقل است كه وي نزد ملا محمد باقر یزدی مؤلف کتاب «مطالع الانوار» که از ریاضی‌دانان عصر خود بوده نیز درس خوانده است
آثار متنوع و ماندنی نشانگر بی‌همتایی شیخ است
بهاءالدین عاملی در علومی که در آن زمان مرسوم بود، بویژه در اخبار و احادیث، تفسیر، اصول فقه و ریاضیات دارای تالیفات بسیار است.
«جامع عباسی» شاخص‌ترین اثر شیخ در فقه به زبان فارسی است که این خود ابتکاری نو در نگارش متون فقهی بشمار می‌رفت، تا آنجا که برخی از صاحب نظران از آن بعنوان اولین دوره فقه فارسی غیر استدلالی که بصورت رساله عملیه نوشته شده است، یاد می‌کنند.
تالیفات شیخ بر اساس پژوهش یکی از محققان بیش از ۹۵ کتاب و رساله است كه «الزبده فی الاصول» مهمترین اثر شیخ در اصول است.
کتاب «اربعین» شیخ بهایی بعد از مثنوی سوانح حجاز، تنها اثری است که شیخ در آن به مباحث سیاسی پرداخته‌است كه در این اثر می‌توان دیدگاه و عقیده باطنی وي در مورد رفتار با حاکم جور و نیز علل و عوامل همکاری علما با شاهان صفوی را بدست آورد.
کتاب کشکول نیز بصورت جُنگی آزاد، شامل شعرها و نثرهای مورد علاقه بهایی است که برخی از خود وی و برخی نیز گردآوری شيخ از دیوان‌ها و کتاب‌های مورد علاقه‌اش بوده‌اند.
شیخ بهایی در سال ۱۰۰۰ خورشیدی در اصفهان درگذشت و بنابر وصیت خودش پیکرش را به مشهد بردند و در کنار آرامگاه علی‌بن موسی‌الرضا جنب موزه آستان قدس به خاک سپردند.
امروزه آرامگاه وی بین مسجد گوهرشاد و صحن آزادی و رواق امام خمینی (ره) در رواقی که به یاد او نامگذاری شده، قرار دارد.
دریافت صفحه با کد QR