زنان و دختران نیروهای پنهان تاب آوری هستند، این جمله در روز جهانی کاهش خطرات بحرانها سال2012 به گوش تمام دنیا رسانده شد.

در واقع این ظرفیت بسیار آشکارتر از آن است که بتوان پنهانش نامید، زنان همیشه علاوه بر پرورش توانایی های خود وظیفه و مسئولیت مراقبت و محافظت از دیگران را نیز به نوعی بعهده داشته اند. پرورش و توسعه نهایی هرخانواده و اجتماعی در ارتباط مستقیم با اقتدار و توانایی زنان آن اجتماع است و این صرف نظر از جملات متعارف در قاموس فمینیستی پذیرفتنی است.

در هرحال مراقبت و پروررش دیگران برای زنان یک صفت به شمار آمده و این مهم به نتیجه بهینه نخواهد رسید مگر اینکه گام های نخستین در توسعه توانایی های زنان برداشته شده باشد و این قدرت و توان مقابله وبرآمدن از عهده این مسئولیت خطیر همان است که خداوند در وجود ایشان به ودیعه نهاده است.

توسعه تاب آوری امکان مقابله بهتر و امیدواری بیشتری را نسبت به آینده فراهم ساخته است چالش های عمده زندگی زنانه اعم از ازدواج ، تحصیل ، اشتغال و همسری و مادری ، آسیب پذیری بیشتر در سوانح و بلایای طبیعی و تصادفات و سوانح عمده ترین مسایل و مشکلاتی هستند که تاب آوری زنان را به چالش میکشند.

تاب آوری برای بسیاری از زنان قدرت و مهارتی آموختنی و ضروری است اگرچه این برای مردان هم ضروری به نظر می آید اما زنان برای غلبه بر موانع و سازگاری و سازندگی خود و خانواده به توانایی بیشتری نیازمندند.

سالانه بیش از 200 میلیون زن از بحرانهای مختلف بلایا و سوانح متعدد صدمه می بینند و چنانچه صدمات ناشی از آسیبهای اجتماعی و... به آن اضافه کنیم در می یابیم که برنامه هایی برای توانمندسازی و تقویت تاب آوری زنان لازم است که از انتشار و تسری آسیب جلوگیری کند.

تاب آوری زنان میتواند شامل مولفه های بدین قرار باشد:
 پذیرش، جذب و تعدیل مخاطرات و آسیبها
 یادگیری رشد در شرایط پرتنش
 تشخیص و پرورش توانایی و استعداد های خاص
 تمرین و مدیریت خشم و استرس
 پرورش و کاربست شوخ طبعی و طنز
 یافتن معنا در بحران ها
 تحمل تنهایی و شکست های اجتماعی
 شناسایی وتشخیص دوره ها و بخشهای پر تنش زندگی
و صد البته بصورت اقتضایی میتوان مولفه های دیگری از تاب آوری را در این اولویت ها لحاظ کرد.
اما وجه غالب تاب آوری زنان زندگی معنوی است.

زنان تاب آور سرمایه های واقعی عبور از چالش های اجتماعی و خانوادگی هستند. اگرچه تاب آوری بر ایمنی کامل دلالت نمیکند و وجود عوامل آسیب زا و خطرناک احتمال وقوع صدمه را افزایش میدهد اما از جهت دیگر میتوان گفت که آسیب پذیری و خطر هم مترادف نیستند. بنابراین در شرایط پر خطر هم میتوان با منطق تاب آوری جان سالم بدر برد و زندگی بارور و سرشاری رقم زد.

مخاطرات ،بلایا و سوانح طبیعی و آسیبهای اجتماعی همیشه بوده وهست از طرف دیگررشد فن آوری نیز با خود آسیب های متنوع و متعددی همراه دارد که بخش عمده آنها بصورت واقعی یا از کنترل خارج یا غیر قابل پیش بینی است در این میانه تنها راه باقی مانده تقویت وتوسعه تاب آوری زنان است.

زنان تاب آور علاوه بر خودکنترلی و خودکارآمدی به خوبی از عهده عوامل موثر بر رشد و کیفیت سلامت و بهزیستی روانشناختی خویش آگاه هستند و از آن بهره میگیرند.

زنان تاب آور در یافت حمایت و مشارکت اجتماعی نیز توانایی ویژه و چشمگیری از خود نشان میدهند.

شگفت انگیزی انسان در ایجاد فرصتها و خلق ظرفیتها متجلی میشود و این موهبتی است که در سایه هوش معنوی بدست می آید.

اغلب اوقات آسیب پذیری زنان قابل رویت نیست اما صدمات و آسیبها را میتوان به خوبی مشاهده کرد. این نکته بسیار حایز اهمیت است که آسیب پذیری را بعنوان یک صفت همیشگی و دایم همراه خود بدانیم این باعث میشود که با هشیاری بیشتر و مسئولانه تر رفتار کنیم.

در نظر داشته باشیم که با توسعه تاب آوری زنان میتوان سطح آسیب پذیری هر جامعه ای را کاهش داد.

در خاتمه متذکر میگردد صرف نظر از آسیبهای اجتماعی خاص ،ایران در میان ده کشور سانحه خیز جهان است و می بایست به توسعه وتقویت تاب آوری زنان کماکان توجه ویژه داشت .

رشد طلاق ومسایل و مشکلاتی که به تبع آن پیش خواهد آمد نیز از جمله دلایل دیگر بر ضرورت توسعه و تقویت تاب آوری زنان است.




دکتر محمدرضا مقدسی: مدیر و موسس خانه تاب آوری