علی‌اکبر سیف در ۲۶ آبان‌ماه ۱۳۲۰ در شهر نهاوند استان همدان به دنیا آمد. پدرش را در دو سالگی از دست داد و با سرپرستی مادر و در فقر و سختی بزرگ شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاهش به پایان رساند و در خرداد سال ۱۳۴۱ دیپلم ریاضی گرفت. پس از ورود به خدمت سربازی، به‌عنوان سپاهی دانش در یکی از روستاهای نهاوند مأمور به تدریس شد. در سال ۱۳۴۳ به استخدام اداره‌ فرهنگ نهاوند درآمد و در روستاها به خدمت ادامه داد. پس از آن، امکان یافت به دوره‌ لیسانس آموزش‌وپرورش با گرایش روان‌شناسی، در دانش‌سرای عالی سپاه دانش وارد شود. در سال ۱۳۴۷ هم با رتبه‌ اول فارغ‌التحصیل شد. در شهریور ۱۳۴۸ با استفاده از بورس تحصیلی برای ادامه‌ تحصیل به آمریکا رفت.

سیف در سال ۱۳۵۰ فوق‌لیسانس خود را در رشته‌ روان‌شناسی تربیتی از دانشگاه ایلینویز جنوبی گرفت و در سال ۱۳۵۲ هم دانشنامه‌ دکترایش را در همان رشته و دانشگاه گرفت. در همان زمان با همسرش، خدیجه علی‌آبادی، ازدواج کرد.

او سپس به ایران بازگشت و عضو هیئت علمی دانشگاه ابوریحان بیرونی شد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، سیف با عضویت در هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، به فعالیت‌های پژوهشی و آموزشی ادامه داد.


دکتر سیف شخصیتی اندیشمند و تأثیرگذار در عرصه‌ روان‌شناسی تربیتی ایران است. بیشتر اهل تألیف است، ولی زمانی به ترجمه روی آورده است که بخواهد اثری ارزشمند و مهم را به جامعه‌ علمی عرضه کند. از همه‌ آثار تألیفی و ترجمه‌ای وی استقبال شده و بعضی بارها چاپ شده‌اند.

معروف‌ترین کتاب او «روان‌شناسی پرورشی» است که از زمان انتشار اولین نسخه در سال ۱۳۵۵ تا سال ۱۳۹۸، هفت بار ویرایش و ۶۷ بار چاپ شده است.


بعضی دیگر از کتاب‌های مهم دکتر علی‌اکبر سیف عبارتند از:
تألیف:
اندازه‌گیری، سنجش و ارزیابی آموزشی؛ سنجش فرایند و فراورده‌ی یادگیری؛ اندازه‌گیری و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی؛ تغییر رفتار و رفتاردرمانی؛ نظریه‌ها و روش‌ها؛ روش تهیه‌ پژوهش‌نامه در روان‌شناسی و علوم تربیتی؛ روش‌های یادگیری و مطالعه؛ معرفی درمان‌های رفتاری و شناختی نسل‌های اول و دوم و سوم با تأکید بر درمان وابسته به پذیرش و تعهد (اکت)؛ مجموعه‌ مقاله‌ها و مصاحبه‌ها.

ترجمه:
ویژگی‌های آدمی و یادگیری آموزشگاهی؛ روش‌های مطالعه؛ فراسوی آزادی و شأن؛ مقدمه‌ای بر نظریه‌های یادگیری؛ درمان با روش حل مسئله.