تربیت کودکان و پرورش استعدادهاي فطري آنان از مسایل با اهمیتی است که باید مورد توجه مربیان و والدین قرار گیرد و معلمان و مدیران بایستی امکانات تجلّی اندیشه خلاق را در مدارس فراهم نمایند

ژیلا فرخی روانشناس و مشاور خانواده در یادداشتی برای میگنا نوشت : خلاقیت نعمتی است که همه کودکان با آن متولد می شوند.
بیش از 90 درصد کارهای کودکان خلاقانه است و همین کارهای کوچک همراه با خلاقیت و پشتکار است که باعث می شود کودکان به سرعت تمام مهارت هایی را که برای زندگی آینده شان لازم است، فراگیرند.
خلّاقیت یکی از بهترین و پیچیده ترین فعّالیت هاي ذهن انسان است که آموزش دهندگان و معلمان باید بدان توجه کنند.
 دکتر فرخی اضافه میکند :مطالعات نشان داده که امکان افزایش میزان هوش خلّاقانه در کودکان به ویژه در سنین پایین و هفت سال اول زندگی، وجود داشته و تاثیر گذارترین دورانی است که در آن والدین و معلّمان می توانند خلّاقیّت بالقوه کودك را گسترش دهند و می تواند به آنها در ادامه زندگی و موفقیت تحصیلی و حرفه اي کمک کند.
خلاقیت نه فقط به هوش و تفکّر بلکه به شخصیت فرد نیز ارتباط دارد. مساله تربیت کودکان و پرورش استعدادهاي فطري آنان از مسایل با اهمیتی است که باید مورد توجه مربیان و والدین قرار گیرد و معلمان و مدیران بایستی امکانات تجلّی اندیشه خلاق را در مدارس فراهم نمایند و فراگیران بطور تدریجی مفاهیم اساسی علوم مختلف را بیاموزند تا با مسایل زندگی، خلاقانه برخورد کنند و جهان اطراف خویش را در جهت مطلوب تغییر دهند. خانواده و مدرسه، دو نظامی هستند که نقش چشمگیري در رشد استعدادهاي ذاتی کودکان دارند.

روانشناسان و کارشناسان علوم تربیتی معتقدند در صورتی که کودکان مستعد در شرایط مناسب آموزش دیده و فعالانه در جریان یادگیري شرکت داشته باشند در آینده به مبتکران و نوآورانی مبدل خواهند شد که سهم زیادي در فرایند پیشرفت و توسعه علمی ایفا می کنند.
تصاویرذهنی که ما به کودکان خود می دهیم، آینده آنها را شکل می بخشد. این تصاویر ذهنی بصورت پیشگویی هایی هستند که به تحقق در می آیند و تصویر ذهنی شما میزان شاد بودن، مفید بودن و خلاق بودن کودکتان را شکل می بخشد، مطمئنا ً تصویر ذهنی شما براي هر یک از کودکان تان بیش از آنچه انجام می دهید و یا به آنها می گویید در رشد انگیزه خلّاقیّت و موفّقیت آنها در آینده موثر خواهد بود.

با توجه به اینکه خلّاقیت می تواند شکننده محدودیت ها، براندازنده ناتوانی ها، شکافنده ناشناخته ها و یابنده نا دانستنی ها باشد این سوال مطرح می شود که چه نوع تصاویري می تواند الهام بخش کودکان در انجام کارهاي خلاق بوده و چگونه می توان نسلی متفکّر و خلاق پرورش داد؟
کودکان خلاق ، خودکارآمدی و اعتماد به نفس بالاتری نسبت به سایر کودکان دارند زیرا وقتی چیزی را به وجود می آورند از طرف دیگران تایید شده و حس می کنند کارشان مهم و ارزشمند است.
همچنین با توجه به اینکه در زمان انجام کار خلاقانه با مانع های زیادی روبرو می شوند و باید برای آن ها راه حل پیدا کنند، مهارت های حل مسئله در این کودکان تقویت می شود .
استفاده از ابزار هنری ، نقاشی کشیدن و درست کردن کاردستی ، مهارت های حرکتی کودکان را بهبود می بخشد که این مهارت ها برای زندگی روزانه کودکان اهمیت بسیار زیادی دارد. وقتی کودکان در حال درست کردن چیزی هستند نحوه ی تمرکز کردن درست را یاد می گیرند  و کم کم توانایی تمرکزعمیق در آن ها تقویت می شود . علاوه بر همه این موارد ، انجام کار خلاقانه برای کودکان سرگرم کننده و لذت بخش است و اضطراب  آن ها را کاهش می دهد.
 
 دکتر ژیلافرخی در ادامه این مطلب با اشاره به عوامل موثر در افزایش خلّاقیت کودکان اضافه میکند :
براي کودکان الگویی خلاق باشیم
آموزه هاي دینی و دستاوردهاي نظري وتجربی روانشناختی بر اهمیت روابط ارتباطی والدین و کودك صحه می گذارند. پدر و مادر علاوه براینکه با رفتار خود در دوارن کودکی می توانند محیط امنی براي کودکان فراهم آورند، می توانند با رفتارخود نیز، الگوي مناسبی براي آن ها باشند.
والدینی که در برخورد با مسائل زندگی و حل آنها از روش هاي خلًاق و ابتکاري استفاده می کنند، طبیعتا فرزندان خود را نیز به این جهت سوق می دهند، در حالی که اگر والدین دائما ً در بند اصول خشک و انعطاف ناپذیر و یا در کارها مقلّد و پیرو دیگران باشند، نمونه اي نامناسب و بازدارنده در پرورش خلّاقیت فرزندانشان خواهند بود.

استقلال فکري و عملی کودکان را تقویت کنیم
یکی از ویژگی هاي انسان خلّاق این است که با انگیزه و تلاش خود، توانایی هاي خود را به کار اندازد. وظیفه والدین و مربیان این است که این قابلیت را در فرد زنده نگه دارند و به کودکان اجازه دهند بعضی اوقات مطابق سلیقه خود، اشیاء را کشف کنند.
مراقبت ها و دخالت هاي زیاد بزرگترها در زندگی و رفتار کودکان، قابلیت یادگیري مبتکرانه آنها را تضعیف می کند. اگر والدین به کودکان و نوجوانان فرصت دهند تا خود بیندیشند، تصمیم بگیرند و عمل کنند، زمینه هاي رشد خلّاقیت در آنها فراهم می شود.

براي آزمودن و تجربه نمودن مسائل فرصت ایجاد کنیم
بدون هیچ شکی خانواده مهمترین نقش را در کنترل و هدایت تخیل و ظهور خلاقیت دارد . خانواده ها باید شرایط لازم جهت فعالیت هاي مختلف براي کودکان را فراهم نموده و فرصت هاي لازم را براي سوال کردن، کنجکاوي و کشف محیط به کودکان بدهند.  تنبیه و تهدیدهاي مکرر، آفتی براي خلاقیت هاي ذهنی است. زمینه رشد خلاقیت در خانه زمانی فراهم می شود که کودکان آزادي زیادي داشته و به آنها احترام بگذاریم. ازنظر عاطفی در حد اعتدال به آنها نزدیک شویم و بر روي ارزش هاي اخلاقی و نه قوانین خاص تأکیدنماییم.
با تشویق و تایید رفتار کودك و فراهم آوردن زمینه  هاي مساعد و تدارك لوازم بازی هاي دلخواه او، قدرت تخیل و خلّاقیت کودکان را تقویت کنیم. خیال پردازی هاي کودکان را سرزنش نکنیم زیرا خلاقیت او را محدود می سازید.

مشارکت دادن کودکان در حل مسائل روزمره زندگی
در برخی از مسائل روزمره زندگی از کودکان مشاوره بگیرید و آن ها را در حل مسائل مشارکت دهید. شاید به نظر شما این کار غیر ضروری یا کاری عبث باشد یا اینکه کودکان درکی از مسائل و مشکلات خانواده ندارند. ممکن است همین طور باشد که شما فکر می کنید ولی وقتی از منظر تفکر خلاق به موضوع نگاه کنید، موضوع می تواند متفاوت باشد.

کودکان فکر بازی دارند و هنوز کلیشه های ذهنی فکرشان را محدود نکرده اند. زاویه دیدشان متفاوت از بزرگ تر ها می باشد و خلاق تر هستند، به همین دلیل در مواجهه با مسائل و مشکلات از زاویه دید متفاوتی به آن ها نگاه می کنند. آن ها ممکن است جنبه هایی از موضوع را ببینند که ما به دلیل محدودیت های ذهنی نمی توانیم ببینیم! همین تفاوت در نگاه می تواند دریچه ی جدیدی را برای حل مسائل باز کند.
 
اعتماد به نفس فرزندان را تقویت کنیم
والدین باید از هرگونه رفتاري که باعث تضعیف اعتماد به نفس می شود، مانند افراط و تفریط در مهرورزي، انتقاد، تنبیه، تبعیض بین فرزندان و... اجتناب کنند. آنها باید احساس ارزشمندي و خودباوري را در فرزندان تقویت کنند تا بدون نگرانی و با تکیه بر توانمندی هاي خویش به فعالیت هاي سازنده و ابتکاري بپردازند.

کنجکاوي کودکان را تقویت کنیم
خانواده مهم ترین نقش را در کنترل و هدایت تخیل و ظهور خلاقیت دارد. اگر خانواده فرصت هاي لازم را براي سوال کردن، کنجکاوي، و کشف محیط به کودکان بدهد و هرگز آنها را به خاطر جستجو و کسب تجربه هاي تازه تنبیه نکند، زمینه را براي رشد خلاقیت فراهم می کند. تنبیه و تهدید هاي مکرر آفت خلاقیت هاي ذهن است.
محیط محرك خلاقیت ایجاد کنیم
کودکان باید در معرض ابزار و تجربه هایی قرار گیرند که عقاید و احساسشان تحریک شود. وسایلی از قبیل خانه سازي، جعبه مقوایی، عروسک خیمه شب بازي و کاغذ و مداد شمعی منجر به تحریک خلاقیت کودکان می شود.
تشویق
خلاقیت گلی است که تحسین، آن را به شکوفایی وا می دارد در حالی که یاس، غالبا ً غنچه را می خشکاند. رفتار غیردوستانه می تواند کودک را از کوشش باز دارد، شوخی تمسخرآمیز سم است.
مخرب ترین عامل خلاقیت کودکان، دلسرد کردن هایی است که از طرف افرادي که به آنان علاقه مندیم سرچشمه می گیرد و بر خلاف آن تشویق با ارزشترین عامل موفقیت است.

کودکان را تشویق کنید تا عقاید جدید خود را ابراز کنند و سعی در تکرار ایده یابی خلّاقانه داشته باشند تا جایی که کشف راه حل ها و ایده هاي خلاقانه به صورت عادت درآید.

سخن آخر
نقش خانه (والدین) درتربیت خلاقیت فرزندان بسیار حائز اهمیت است. قطعا ً والدینی که خود خلاق بوده و تفکر خلاق را ارج می نهند، می توانند فرزندانی خلاق پرورش دهند. خانواده و محیط خانه اثرات قابل توجهي بر رشد ذهنی، زبانی، عقلی، عاطفی، اجتماعی و... فرزندان دارد، چرا که کودکان سال هاي مهمِ رشد خود را در محیط خانواده می گذرانند، بنابراین پدر و مادر در ایجاد شرایط مناسب جهت رشد همه جانبه کودکان نقش مؤثري دارند و اهمیت نقش آنها در زمینه سازي براي پرورش استعدادهاي کودکان است.

ضمن اینکه در کنار این زمینه سازي می توانند آموزش هایی نیز، با محوریت پرورش خلاقیت براي کودکان داشته باشند. پرورش خلاقیت کودکان نیاز به امکانات خاص و هزینه هاي سنگین ندارد. والدین نباید به صورت منفعل در انتظار ایجاد محیط و شرایط مناسب جهت بارور کردن خلاقیت فرزندان خود باشند، بلکه باید شیوه هاي عملی، ساده و درستی را در این زمینه به کار گیرند.
فعالیت هایی نظیر؛ قصه گویی، نمایش هاي خلاق، بازي با گِل، تشویق کودکان به سوال کردن، جمع آوري مجموعه اي از گل ها، تمبرها، برگ ها، و... که مشاهده و دقت کودکان را تقویت می کند. نقش مهدهاي کودك و مراکز پیش دبستانی نیز، در رشد خلاقیت کودکان قابل توجه است.
کارشناسان معتقدند که اگر برنامه آموزشی مراکز پیش دبستانی براي کودکان، تجارب محرکی را داشته باشد، می تواند براي رشد ذهنی، زبانی، جسمی، اجتماعی و عاطفی کودکان شرایط مناسبی را فراهم آورد.
اگر این نوع برنامه ها و الگوها به گونه اي مؤثر آموزش داده شوند، می توانند محرومیت ناشی از کمبودهاي محیط خانه را جبران کنند و کودکان را در ساختن مبنای صحیح براي رشد و بارور کردن استعدادهاي خود یاري کنند. همچنین لازم به ذکر است چنین برنامه هایی باید متمرکز بر علایق و نیازها و توانایی هاي کودك باشد.