تعداد کودکانی که به حمایت های اجتماعی دسترسی ندارند، سال به سال در حال افزایش است
رعایت حقوق کودکان حساس ترین موضوع بین المللی
نشیب و فراز حقوق کودکان در جهان امروز
بیش از یک میلیارد نفر از کودکان جهان با «فقر چند بعدی» زندگی می کنند
رسالت , 17 مهر 1402 ساعت 21:37
تعداد کودکانی که به حمایت های اجتماعی دسترسی ندارند، سال به سال در حال افزایش است
ما در جهان مخاطره آمیزی زندگی می کنیم. جهان نا امنی که قربانیان اصلی آن کودکان هستند. درگیری های مسلحانه، حوادث طبیعی، مهاجرت و آوارگی، خشونت های اجتماعی، دسترسی نابرابر به امکانات آموزشی، درمانی و بهداشتی و سوء تغذیه تنها بخشی از مشکلاتی است که امروزه میلیون ها کودک را در سراسر جهان تهدید می کند.
بحران های متعدد به طرز روزافزونی کودکان را در کام «فقر» فرو می برد و در چنین شرایطی، نیاز به گسترش پوشش بیمه و دیگر حمایت های حیاتی بیش از پیش ضرورت دارد. صندوق کودکان سازمان ملل متحد اعلام کرده که دست کم 333 میلیون کودک در سراسر جهان در فقر شدید به سر می برند. آنها غالبا به دارو، تحصیل و سرپناه دسترسی ندارند و حتی بدون دسترسی به آب پاکیزه زندگی می کنند و در صورتی که بتوانند از این شرایط جان سالم به در ببرند، باز هم بی پناه و تحت فشارند و در چرخه معیوبی از آسیب ها که از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود، گرفتار هستند.
بسیاری از کودکانی که با تنگدستی خانواده به دنیا می آیند، در همان روز نخست به دلیل شرایط بد بهداشتی جان خود را از دست می دهند و از بین کودکانی که روز اول زنده می مانند، بسیاری در طی ماه های بعد خواهند مرد. بنابراین بیشتر کودکان محروم تا پیش از 5 سالگی می میرند. این ها مواردی تکان دهنده در گوشه و کنار جهان است و درحالی که سازمان ها و نهادهای گوناگونی برای حمایت از کودکان تشکیل شده است، اما همچنان زجر و مرارت آن ها در جای جای این جهان دیده و شنیده می شود. کودکانی که قرار است شادی بخش خانواده و امید جامعه باشند، با مشکلات روحی و جسمی بسیاری دست به گریبان اند و توان استیفای حقوق خود را ندارند. در این بین نمی توان پایانی برای فروکش کردن نبردهای مسلحانه و آسیب ها متصور شد و کودکان بی دفاع نیازمند حمایت چندجانبه اند.
بیش از یک میلیارد نفر از کودکان جهان با «فقر چند بعدی» زندگی می کنند براساس مصوبه جهانی سازمان ملل، کشورهای مختلف یک روز را به نام کودک برگزیده اند و در ایران 16 مهرماه با چنین عنوانی به رسمیت شناخته شده و هفته ملی کودک نیز از این روز آغاز می شود و فرصتی است برای یادآوری حقوق کودکانی که در سرتاسر جهان رنج و خشونت هایی را از جنس درگیری های مسلحانه، سوءاستفاده های نظامی و شغلی، تبعیض و تربیت نادرست خانواده لمس و تجربه می کنند.
زهره توکلی، فعال حقوق کودک در این باره عنوان می کند که «بسیاری از کودکان به دلایل مختلفی ازجمله بی سرپرستی، بدسرپرستی، جنگ و بلاهای طبیعی، تغذیه نامناسب، آلودگی به انواع بیماری های خطرناک، اعتیاد والدین و طلاق آن ها، در شرایط دشواری به سر می برند یا تحت تاثیر سوءاستفاده هایی مانند توزیع مواد مخدر و کار اجباری هستند و حقوقشان نقض می شود. از این رو افراد تحت عنوان انجمن ها و سازمان های مختلف به حمایت از کودکان برخاسته اند، اما آیا این حمایت ها موثر بوده و از مشکلات بزرگ و کوچکی که تن کودکان را رنجور کرده کاسته است؟
آیا چتر حمایتی که همه از آن دم می زنند بر سر کودکان آسیب دیده از جنگ و فقر و فشارهای روانی گسترده شده است؟ در ظاهر این گونه نیست و هر روز بر تعداد کودکان بی خانمان، بی سرپرست و فقیر افزوده می شود، کودکانی که در جای جای این کره خاکی چشم امیدی به حمایت های لفظی سازمان ها و انجمن های گوناگون ندارند و در برابر ستم های بی پایان روزگار روئین تن شده اند.»
این فعال حقوق کودک با استناد بر گزارش مشترک سازمان بین المللی کار و یونیسف تشریح می کند: «تعداد کودکانی که به حمایت های اجتماعی دسترسی ندارند، سال به سال در حال افزایش است و چنین وضعیتی، این کودکان را در معرض فقر، گرسنگی و تبعیض قرار می دهد. این گزارش هشدار می دهد که جهان در حد فاصل سال های 2016 تا 2020 با افزایش 50 میلیون نفری جمعیت کودکان زیر 15 سال «نیازمند بیمه و حمایت های اجتماعی ضروری» مواجه بوده است.
مجموع جمعیت کودکان نیازمند بیمه و حمایت ها و خدمات حیاتی در جهان، یک میلیارد و 460 میلیون نفر است و در حالی بر لزوم گسترش بیمه و حمایت های ضروری از کودکان تاکید می شود که مطابق برآورد یونیسف، 240 میلیون کودک دارای نارسایی های جسمانی و ذهنی در جهان زندگی می کنند، یا به بیان دیگر، از هر 10 کودک در جهان، یک نفر به چنین نارسایی هایی دچار است و کودکان دارای این گونه نارسایی ها در کشورهای فاقد نظام های حمایتی گسترده و در نبود نظام حمایتی ویژه، از جمله بیمه و خدمات اجتماعی ضروری، به شدت در معرض آسیب و تبعیض قرار دارند و از جمله 49 درصد این کودکان هرگز به مدرسه نمی روند و 41 درصدشان همواره با احساس تبعیض مواجه خواهند بود. در گزارش مشترک سازمان بین المللی کار و یونیسف عنوان شده است که دو میلیارد و 400 میلیون نفر از جمعیت فعلی جهان را کودکان تشکیل می دهند که همه آنان به حمایت اجتماعی نیاز دارند، اما از این تعداد بیش از 800 میلیون کودک با کمتر از سه دلار و 20 سنت در روز زندگی می کنند، و یک میلیارد و 300 میلیون نفر از جمعیت کودکان جهان نیز با کمتر از پنج دلار و 50 سنت در روز زندگی می کنند. در مجموع، بیش از یک میلیارد نفر از کودکان جهان اینک با «فقر چند بعدی» زندگی می کنند که به معنای محرومیت این کودکان از بهداشت، آموزش و تغذیه مناسب است.»
توکلی تاکید می کند: «تاثیرات فقدان حمایت اجتماعی ضروری و نیز محرومیت کودکان از «بهداشت، آموزش و تغذیه، آثاری فوری و همچنین مادام العمر بر آنان دارد. بنابراین تقویت تلاش ها برای اطمینان از سرمایه گذاری کافی به منظور ارائه بیمه و خدمات اجتماعی به کودکان، به ویژه درصورتی که از طریق حمایت از خانواده ها انجام شود، می تواند راه را برای توسعه پایدار و عدالت اجتماعی هموار کند. بر پایه گزارش مورد نظر، نرخ پوشش بیمه و خدمات اجتماعی ضروری از کودکان و خانواده ها در همه مناطق جهان، بین 2016 تا 2020 کاهش یافته یا با رکود همراه بوده است و هیچ کشوری در مسیر توسعه پایدار برای دستیابی به پوشش حمایت اجتماعی قابل توجه تا سال 2030، باقی نمانده است.
در آمریکای لاتین پوشش بیمه و خدمات اجتماعی ضروری از کودکان طی پنج سال اخیر با کاهش 10 درصدی مواجه شده و از حدود 51 درصد، به 41 درصد کاهش یافته است. در بسیاری از مناطق دیگر دنیا نیز توسعه پوشش بیمه متوقف شده است؛ از جمله در آسیای مرکزی و جنوب آسیا، آسیای شرقی و آسیای جنوب شرقی، جنوب صحرای آفریقا، آسیای غربی و شمال آفریقا، از سال 2016 به ترتیب در حدود 21 درصد، 14 درصد، 11 درصد و 28 درصد بوده است، لذا تامین نکردن بیمه و فقدان حمایت اجتماعی ضروری از کودکان، آن ها را در معرض فقر، تغذیه نامناسب، بیماری، تبعیض و محرومیت از آموزش قرار می دهد و به افزایش شمار کودکان کار دامن می زند.»
مطابق با آمار سازمان بین المللی کار و یونیسف، «بیش از 67 درصد کودکان دنیا به دلیل جنگ و فقر و مهاجرت، کودکی نمی کنند. امروزه بیش از 160 میلیون کودک کار در سراسر جهان وجود دارد. تعداد 8/4 میلیون کودک نسبت به سال 2016 به این رقم افزوده شده است. به عبارت دیگر یک از هر 10 کودک در سراسر جهان مشغول به کارند و تقریبا نیمی از آن ها (79 میلیون کودک) در مشاغل خطرناکی فعالیت می کنند که به طور مستقیم سلامت و رشد آن ها را به خطر می اندازد. این رقم نیز افزایش 6/5 میلیون نفری را نشان می دهد.»
کار کردن کودک اغلب زمانی اتفاق می افتد که خانواده ها به دلیل فقر، بیماری ناگهانی و از دست دادن سرپرست خود، با چالش های مالی یا فقدان اطمینان مواجه می شوند. آمارها حاکی از آن است که با تشدید فشارهای اقتصادی اخیر در سراسر جهان 9 میلیون کودک دیگر نیز در معرض خطر پیوستن به بازار کار قرار دارند. در این بین آمار میانگین رسانه های رسمی و غیررسمی در فاصله سال های 1399 تا 1401 از وجود 3 تا 7 میلیون کودک کار در ایران حکایت دارد.
«به کارگیری کودکان کمتر از 15 سال تمام در ایران ممنوع است و براساس ماده 80 قانون کار، کارگری که سنش بین 15 تا 18 سال تمام باشد، «کارگر نوجوان» نامیده می شود و در بدو استخدام باید توسط سازمان تامین اجتماعی مورد آزمایش های پزشکی قرار گیرد. با وجود مواد قانونی مطرح شده در راستای جلوگیری از کار کودکان، کودکانی هم هستند که با وجود داشتن سن کمتر از حد نصاب تعیین شده در قانون، برای تامین معیشت خود در سطح خیابان ها و یا کارگاه ها کار می کنند. گفته می شود بیش از 80 درصد کودکان کار در خیابان، «غیر ایرانی» هستند که عموما قربانی فقر فرهنگی یا اقتصادی خانواده ها و یا شرایط ناشی از مهاجرت، آوارگی یا بی خانمانی و جنگ شده اند و همین عوامل موجب کار کردن آنها در سن کودکی شده است.» (روایت آماری خبرگزاری ایسنا)
کد مطلب: 63095