افراد دارای اختلال شخصیت وابسته DPD از نظر عاطفی بیش از حد به دیگران وابستگی دارند و تلاش فراوانی را صرف خشنود ساختن دیگران می‌کنند. این افراد معمولا رفتارهای نیازمندانه، منفعل و چسبنده نشان می‌دهند و ترس از جدایی دارند.
اختلال شخصیت وابسته چیست؟
اختلال شخصیت وابسته یا DPD یکی از اختلالات شخصیتی پر شیوع است. این اختلال در مردان و زنان به طور برابر رخ می‌دهد و معمولا در اوایل جوانی یا بعد از شکل گیری روابط مهم بزرگسالی، آشکار میشود.
علایم اختلال شخصیت وابسته چه هستند؟
افراد دارای DPD از نظر عاطفی بیش از حد به دیگران وابسته اند و تلاش فراوانی را صرف خشنود ساختن دیگران می‌کنند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته معمولا رفتارهای نیازمندانه، منفعل و چسبنده نشان می‌دهند و ترس از جدایی دارند. علایم مهم این اختلال عبارت است از:
- ناتوانی در تصمیم‌گیری بدون مشورت یا کسب اطمینان از دیگران؛ حتی تصمیمات روزمره مانند لباس پوشیدن
اجتناب از مسیولیت های بزرگسالان با انجام رفتارهای درمانده و منفعلانه، وابستگی به همسر یا دوست برای تصمیماتی نظیر انتخاب محل کار و زندگی
ترس شدید از رهاشدن و احساس انهدام یا درماندگی زمانی که روابط به پایان می‌رسند، فرد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته اغلب به سرعت پس از پایان یک رابطه، وارد رابطه دیگری میشود
حساسیت بیش از حد به انتقاد
بدبینی و فقدان اعتماد به نفس، از جمله باور به اینکه توانایی مراقبت از خود را ندارد
اجتناب از مخالفت با دیگران از ترس از دست دادن حمایت یا تایید آن ها
ناتوانی در شروع پروژه ها یا فعالیت ها به دلیل فقدان اعتماد به نفس
دشواری در تنها ماندن
تمایل به تحمل بدرفتاری و سواستفاده از جانب دیگران
اولویت دادن به نیازهای مراقبان به جای نیازهای خود
گرایش به ساده لوحی و خیال‌پردازی
چه عواملی باعث اختلال شخصیت وابسته می شوند؟
کارشناسان بهداشت روان، هنوز علل دقیق DPD را نمی‌دانند. آنها بر این باورند که این عارضه، نتیجه‌ی ترکیبی از ژنتیک، محیط و رشد است. کارشناسان دریافته‌اند که DPD در افرادی که تجربیات زندگی خاصی دارند بیشتر رخ می‌دهد، از جمله:
- روابط توهین آمیز: افرادی که سابقه روابط توهین‌آمیز و مبتنی بر سواستفاده را دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اختلال شخصیت وابسته هستند.
ترومای دوران کودکی: کودکانی که تجربه کودک آزاری (از جمله آزار کلامی) یا بی توجهی داشته اند، ممکن است دچار DPD شوند. همچنین ممکن است این عارضه، افرادی را که در دوران کودکی یک بیماری وخیم را تجربه کرده اند، تحت تاثیر قرار دهد.
سابقه خانوادگی: فردی که یکی از اعضای خانواده‌اش به اختلال شخصیت وابسته یا یک اختلال اضطرابی دچار است، ممکن است بیشتر به DPD مبتلا شود.
برخی رفتارهای فرهنگی و مذهبی یا خانوادگی: برخی افراد ممکن است به دلیل اعمال فرهنگی یا مذهبی که بر اتکا به یک چهره قدرتمند تاکید دارند، دچار شخصیت وابسته شوند.
DPD چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص اختلال شخصیت وابسته DPD باید از اختلال شخصیت مرزی تمایز داده شود، زیرا این دو اختلال در بعضی علایم مشترک هستند. در اختلال شخصیت مرزی، فرد به دلیل ترس از ترک شدن با احساس خشم و پوچی مواجه میشود. اما در DPD فرد نسبت به این ترس، با تسلیم شدن و جستجوی روابط دیگر برای حفظ وابستگی واکنش می‌دهد. اگر تمام یا بیشتر علایم بالا از DPD حاضر باشند، پزشک به وسیله گرفتن تاریخچه روان پزشکی و دارویی و احتمالا یک معاینه جسمانی اولیه ارزیابی را شروع خواهد کرد.
از آنجا که هیچ آزمایشگاهی مشخصا تست‌هایی برای اختلالات شخصیتی انجام نمی‌دهد، پزشک ممکن است تست‌های تشخیصی مختلف را به کار ببرد تا احتمال وجود بیماری های جسمانی را که می‌توانند دلیل بروز علایم DPD باشند رد کند. اگر پزشک هیچ دلیل جسمانیی برای علایم پیدا نکند، لازم است که شخص را برای تشخیص و درمان اختلال روانی به روانپزشک، کلینیک روانشناسی و یا یک متخصص خدمات بهداشتی آموزش دیده ارجاع دهد. روانپزشکان و روانشناسان از مصاحبه‌های مخصوص و ابزارهای ارزیابی ویژه‌ای استفاده می‌کنند تا فرد را از نظر ابتلا به اختلال شخصیت بررسی کنند.
DPD چگونه درمان میشود؟
مانند بسیاری از دیگر اختلالات شخصیتی، افراد دارای DPD عموما خود به دنبال درمان نمی‌روند. در مقابل، آنها ممکن است زمانی به جستجوی درمان بروند که یک مشکل در زندگی‌شان (اغلب به دلیل افکار و رفتارهای مرتبط با این اختلال) ، توان فرسا میشود و آن ها دیگر قادر به مقابله با آن نیستند. این افراد به علت ناتوانی در عملکرد مستقل، موقعیت شغلی آسیب پذیری دارند و از نظر روابط اجتماعی محدود به اشخاصی می‌باشند که به آنان تکیه کرده‌اند و اگر تکیه‌گاه مناسبی برای خود نیابند در خطر ابتلا به افسردگی قرار می‌گیرند .
همچنین افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته، مستعد ابتلا به افسردگی یا اضطراب هستند، علایمی که ممکن است آنها را تحریک کند تا به دنبال کمک بروند. روان درمانی (نوعی مشاوره) روش اصلی درمان برای DPD است. هدف درمان کمک به فرد دارای DPD است تا فعال‌تر و و مستقل‌تر شود و شیوه‌های ارتباط سالم را بیاموزد. هنگامی که تمرکز بر مدیریت رفتارهایی است که عملکرد فرد را مختل کرده اند، درمان کوتاه مدت با اهداف خاص ارجحیت دارد.
اغلب برای درمانگر و مراجع مفید است که به نقش درمانگر در اتاق درمان توجه کنند؛ از این طریق می‌توانند شیوه های ارتباطی منفعلانه را که توسط آنها مراجع به درمانگر تکیه می‌کند و احتمالا مشابه رفتارهای مشکل زای بیرون از اتاق درمان است شناسایی و برطرف کنند.
فنون ویژه درمان
فنون ویژه درمانی احتمالا شامل این موارد خواهند بود:
- آموزش جرات مندی به منظور کمک به فرد مبتلا برای ایجاد اعتماد به نفس
درمان شناختی رفتاری CBT به منظور کمک به فرد برای رشد نگرش ها و چشم اندازهای تازه نسبت به خود در ارتباط با تجارب و دیگران
تغییرات معنادار تر در ساختار شخصیت فرد معمولا از طریق روان درمانی دراز مدت تحلیلی یا روانپویشی ایجاد میشود. که در آن تجارب رشدی اولیه که احتمالا مکانیسم های دفاعی، سبک های مقابله ای و الگوهای دلبستگی و صمیمیت را در روابط نزدیک شکل می‌دهند، بررسی می‌شوند.
ممکن است برای درمان افراد مبتلا به DPD که همچنین از مشکلاتی مرتبط مانند افسردگی یا اضطراب رنج می‌برند، از دارو استفاده شود. هرچند درمان دارویی به خودی خود معمولا مشکلات اصلی ایجاد شده توسط اختلالات شخصیت را از بین نمی‌برد. به علاوه، داروها ممکن است نیاز به احتیاط و نظارت داشته باشند؛ زیرا افراد دارای DPD می‌توانند از داروهای تجویز شده خاصی سو استفاده و یا استفاده نادرست کنند.
اختلال شخصیت وابسته چه عوارضی دارد؟
افراد مبتلا به شخصیت وابسته، در معرض خطر ابتلا به عارضه های زیر قرار دارند:
- افسردگی
اختلالات اضطراب
فوبیاها
سو مصرف مواد
همچنین خطر مورد سواستفاده قرار گرفتن، این افراد را تهدید می‌کند؛ زیرا آن ها واقعا مایلند هر کاری را برای حفظ روابط با یک فرد سلطه گر یا صاحب قدرت انجام دهند.
دورنمای افراد دچار DPD چگونه است؟
با روان درمانی یا مشاوره، خیلی از افراد دارای این اختلال می‌توانند یاد بگیرند تا انتخاب‌های مستقلانه‌تری در زندگی خود داشته باشند.
آیا می توان از اختلال شخصیت وابسته پیشگیری کرد؟
با وجود اینکه پیشگیری از این اختلال احتمالا ممکن نباشد، درمان اختلال شخصیت وابسته گاهی می‌تواند به فرد مستعد این اختلال، شیوه‌های سازنده تری برای مقابله با موقعیت‌ها بدهد. رشد ساختار شخصیت یک فرایند پیچیده است که از سال‌های کودکی آغاز میشود که اغلب اختلالات شخصیت عبارتند از مجموعه اختلال‌های روان شناختی که ویژگی اصلی آنها رفتارهای خشک و غیرقابل انعطاف است. درمانی که قصد اصلاح شخصیت را دارد، زمانی موفق تر است که زود شروع شود؛ وقتی که مراجع برای تغییر به شدت انگیزه دارد و آنگاه که رابطه درمانی قوی میان مراجع و درمانگر برقرار است.
