انتخاب رشته دبیرستان بطور کلی تغییر یافته است و دیگر مانند گذشته بر اساس نمرات نهم انتخاب رشته انجام نمی گیرد. بلکه تمام نمرات هر سه سال هفتم، هشتم و نهم در انتخاب رشته تاثیر دارند و ضریب دروس برای تمام رشته ها یکسان است.انتخاب رشته نهم با این تغییرات جدید به انتخاب رشته دانشگاه شباهت پیدا کرده است و به رتبه دانش آموز بستگی دارد. بطور مثال اگر دانش آموز پایه نهم رتبه لازم جهت رشته تجربی را بدست نیاورد، بایستی در رشته های دیگر دست به انتخاب بزند. سهمیه و ظرفیت نیز در انتخاب رشته دبیرستان تاثیر گذار شده است، به این صورت که ممکن است یک منطقه برای رشته ریاضی تنها 100 نفر ظرفیت داشته باشد و دانش آموزی که معدل بالای 18 یا 19 داشته باشد نتواند رشته ریاضی را انتخاب نماید و مجبور به انتخاب سایر رشته ها شود.

عوامل تاثیر گذار در انتخاب رشته نهم متوسطه
*علاقه دانش آموز که این مورد 10 امتیاز دارد
*نظر والدین که 5 امتیاز را شامل می شود.
*نظر مشاور مدرسه که 10 امتیاز دارد.
*نظر معلمان تمام دروس که 10 امتیاز را شامل می شود.
*سوابق تحصیلی و عملکرد دانش آموز در کسب نمرات تحصیلی که این مورد 35 امتیاز دارد.
*عملکرد دانش آموز در آزمون های مشاوره ای که باید شرکت نماید و 35 امتیاز را شامل می شود.

تاثیر نمرات در انتخاب رشته نهم
یکی از مهمترین ملاک ها و شاخص های موثر در انتخاب رشته و هدایت تحصیلی در پایه نهم دبیرستان، نمرات دروس تخصصی رشته ها است. این نمرات به دو شیوه بر هدایت تحصیلی تاثیر می گذارند.
-تاثیر حذفی
-تاثیر بر امتیاز
تاثیر حذفی نمرات در انتخاب رشته به این صورت است که اگرمیانگین نمره دانش آموز در دروس تخصصی رشته مورد نظر کمتر از حدنصاب باشد، دانش آموز دیگر نمی تواند آن رشته تحصیلی را انتخاب نماید. حداقل نمره لازم و حدنصاب نمرات لازم برای انتخاب رشته در جدول زیر خلاصه شده است.
 

توجه داشته باشید که این نمره به صورت میانگین نمرات خرداد سه سال هفتم، هشتم و (نهم با ضریب ۳) است که با فرمول فوق محاسبه می شود.
 

شاخه‌های پایه‌ دهم دبیرستان
با توجه به فرمی که مدارس در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهند، در پایه نهم سه شاخه با نام‌های علوم نظری، کاردانش و فنی‌وحرفه‌ای همراه با زیرمجموعه‌های خود را مشاهده می‌شود.
علوم نظری شامل: علوم تجربی، علوم ریاضی و فیزیک، ادبیات و علوم انسانی، علوم و معارف اسلامی
کار و دانش شامل: زمینه‌های مربوط به صنعت، هنر، خدمات و کشاورزی
فنی‌وحرفه‌ای شامل: زمینه‌های مربوط به صنعت، هنر، خدمات و کشاورزی


راهنمای انتخاب رشته پایه نهم به دهم رشته ریاضی فیزیک
انتخاب رشته ریاضی فیزیک در پایه نهم
کاملا مشخص است که رشته ریاضی فیزیک ارتباط تنگاتنگی با دو درس ریاضی و فیزیک دارد ، از انجایی که اکثر فارغ التحصیلان این دو رشته را مهندسان آینده تشکیل می دهد درک درست از این دو درس می تواند در آینده کمک بسیاری به موفقیت در رشته دانشگاهی کند . به جرات می توان گفت که هر یک از فصول فیزیک مربوط به یک رشته مهندسی می باشد، پس دانش آموزی که درک درستی از درس فیزیک و ریاضی و قسمت های تجسمی دارد می تواند آینده درخشانی در این رشته داشته باشد. هرچند نباید از نقش درس شیمی هم در انتخاب رشته ریاضی فیزیک به راحتی گذشت . اینکه ما دید مهندسی داریم امابه دلیل نخواندن دروس معدل کمی در این سه درس کسب کردیم اصلا توجیه مناسبی نیست لذا توصیه می شود دانش آموزانی که دارای معدل بالاتر از 18 در این سه درس هستند وارد این رشته شوند هرچند از نظر قانونی باید :
1 . مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور هر یک از درس های ریاضی و علوم تجربی، در سه پایه در دوره متوسطه اول بدون ضریب کمتر از 42 نباشد .
2 . نمره درس ریاضی و علوم تجربی در سه سال دوره متوسطه اول با ضریب 3 محاسبه می گردد .
3 . مجموع نمرات دروس مرتبط با رشته در سه سال دوره متوسطه اول با در نظر گرفتن ضریب هر یک از دروس حداقل 252 باشد. یعنی به عبارت دیگر چنانچه نمرات هر درس را در ضریب آن جمع نماییم و حاصل جمع آن را بر تعداد دروس مرتبط با رشته تقسیم نماییم معدل رشته باید حداقل 14 باشد .
 

راهنمای انتخاب رشته پایه نهم به دهم رشته علوم تجربی
انتخاب رشته علوم تجربی در پایه نهم

انتخاب رشته علوم تجربی پایه نهم گوی سبقت را از دیگر رشته ها ربوده است و بیشترین استقبال را هر ساله در بین دانش آموزان دارد. یکی از شروط مهم در انتخاب این رشته قوی بودن در دروس زیست، ریاضی، و شیمی است و در ضمن رشته های دانشگاهی گروه آزمایشی تجربی نیز مرتبط با این سه درس می باشند. علاقه به طبیعت و منابع طبیعی یکی از نیازهای دانش آموزی است که می خواهد این رشته را انتخاب نماید. در حفظ کردن مطالب نیز می بایست تا حدی قوی باشد. به جز قوی بودن در درس ریاضی، بیشتر از همه باید نسبت به منابع طبیعی اشتیاق داشته باشد تا در آینده موجب دلزدگی و پشیمانی دانش آموز نشود.

پس تنها به عشق پزشکی و رشته های پزشکی و پیراپزشکی و درآمد و پرستیژ آن به سمت این رشنه نیایید. به همه ابعاد دقت کنید تا ببینید آیا می توانید از پس این رشته برآیید یا نه. انتخاب حساسی است و یک دانش آموز عاقل احساسی اقدام نمی کند. این موضوع را نیز در نظر بگیرید که رشته تجربی بشدت داوطلب دارد و در کنکور بشدت بر سر آن رقابت است و قبولی در رشته های خوب به نسبت سخت تر و کسی که به سمت این رشته می آید باید همت، تلاش و علاقه لازم و کافی را داشته باشد.

اکثر رشته های دانشگاهی رشته تجربی در ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم با زیست ، شیمی و تا حدودی ریاضی و فیزیک هستند ، برای مثال رشته های پزشکی و پیراپزشکی کاملا مرتبط با دروس زیست و شیمی هستند و همچنین رشته های علوم پایه مانند ژنتیک نیز به درک مناسبی از ریاضی ، زیست و شیمی نیاز دارند ، نمی توان رشته تجربی را رشته حفظیات نامید اما از نظر درک ریاضی و مفاهیم نسبت به رشته ریاضی مهارت کمتری را می طلبد . اما از نظر درک پدیده های طبیعی و کنجکاوی نسبت به پدیده ها نسبت به رشته ریاضی کنجکاوی بیشتری را نیاز دارد.

از آنجایی که استقبال از رشته تجربی در سال های قبل به شدت زیاد شده است بنابراین دانش آموزان این رشته رقابت بیشتری را در کنکور سراسری شاهد خواهند بود . این رقابت بدین معنی است که تقریبا در چند سال گذشته تعداد شرکت کنندگان کنکور تجربی حداقل 2 برابر شرکت کنندگان رشته ریاضی فیزیک و یا رشته علوم انسانی بوده است . اگر بخواهیم رشته های گروه پزشکی یعنی رشته های پزشکی و پیراپزشکی را رشته های اصلی دانشگاهی برای دانش آموزان تجربی بنامیم تنها برای حداکثر 2 الی 4 درصد این داوطلبان در دانشگاه های دولتی در رشته های پزشکی و پیراپزشکی صندلی وجود دارد . عددی که هرساله در حال کاهش یافتن است . این رقابت حتی با کمک صندلی های دانشگاه آزاد و پردیس های خودگردان هم نتوانسته است طعم سهولت به خود بگیرد . بنابراین کسی که خود را برای انتخاب رشته تجربی در پایه نهم مستحق می داند باید خود را برای یک رقابت تمام عیار آماده کند .

1 . اگر کسی می خواهد رشته تجربی را در انتخاب رشته پایه نهم برگزیند باید مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور هر یک از درس های ریاضی و علوم تجربی ، در سه پایه در دوره متوسطه اول بدون ضریب کمتر از 42 نباشد .
2 . نمره درس ریاضی و علوم تجربی در سه سال دوره متوسطه اول با ضریب 3 محاسبه می گردد .
3 . مجموع نمرات دروس مرتبط با رشته در سه سال دوره متوسطه اول با در نظر گرفتن ضریب هر یک از دروس حداقل 252 باشد . یعنی به عبارت دیگر چنانچه نمرات هر درس را در ضریب آن جمع نماییم و حاصل جمع آن را بر تعداد دروس مرتبط با رشته تقسیم نماییم معدل رشته باید حداقل 14 باشد .
 

راهنمای انتخاب رشته پایه نهم به دهم رشته علوم انسانی
انتخاب رشته علوم انسانی در پایه نهم
در رشته علوم انسانی قوی بودن در دروس ادبیات و عربی کمک بیشتری به دانش آموز می کند اما متاسفانه اکثر دانش آموزان برای فرار از درس ریاضی به این رشته روی می آورند. درست است که در این رشته دروس ریاضی بسیار سطحی می باشد و دروس رشته انسانی جنبه حفظی بیشتری دارد اما قوی بودن درس ریاضی شما منافاتی با رشته علوم انسانی ندارد، کسی که می خواهد در این رشته تحصیل کند باید فاکتور روابط عمومی قوی و سخنوری را به عنوان اولویت انتخاب این رشته مدنظر داشته باشد . زیرا عموم رشته های دانشگاهی رشته علوم انسانی در ارتباط مستقیم با اعضای جامعه است مانند رشته های اقتصاد ، روانشناسی ، مشاوره ، مدیریت ، علوم سیاسی و ...

رشته علوم انسانی به قدرت حافظه قوی و تمرکز و توانایی در ایجاد ارتباط بین مفاهیم درسی را نیاز دارد و دانش آموزی که قصد انتخاب رشته علوم انسانی نهم را دارد می بایست دقت نظر داشته باشد که اکثر مشاغل مربوط به رشته علوم انسانی در ارتباط مستقیم با مردم و اجتماع است و در نتیجه می بایست از قدرت بیان و روابط عمومی بالایی برخوردار باشد تا بتواند در این مشاغل به پیشرفت و موفقیت برسد. قوی بودن در دروس ادبیات و عربی لازمه ورود به این رشته تحصیلی است. برای موفقیت در رشته علوم انسانی حافظه قوی و بهره مندی از تمرکز خوب کمک شایانی می کند . دروس رشته انسانی جنبه " حفظ کنید " بیشتری دارد و این موضوع بی ارتباط با رشته های دانشگاهی این گروه نظیر حقوق ، تاریخ و ... نیست .

نکته مثبت برای موفقیت در کنکور سراسری با انتخاب رشته رشته انسانی رقابت کمتر نسبت به سایر گروه های آموزشی می باشد یعنی دانش آموز قوی کمتری نسبت به سایر رشته های نظری در این گروه وجود دارد.
1 . اگر کسی بخواهد رشته انسانی را در انتخاب رشته دبیرستان برگزیند باید مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور در هر یک از درس های زبان و ادبیات فارسی ، عربی و مطالعات اجتماعی در سه پایه دوره متوسطه اول بدون ضریب کمتر از 42 نباشد .
2 . نمره درس زبان و ادبیات فارسی در سه سال دوره متوسطه اول با ضریب 4 محاسبه می شود.
3 . نمره درس مطالعات اجتماعی در سه سال دوره متوسطه اول با ضریب 3 محاسبه می شود.
4 . نمره درس عربی در سه سال دوره متوسطه اول با ضریب 2 محاسبه می شود.
5 . مجموع نمرات دروس مرتبط با رشته در سه سال دوره متوسطه اول با در نظر گرفتن ضریب هر یک از دروس حداقل 378 باشد. یعنی به عبارت دیگر چنانچه نمرات هر درس را در ضریب آن جمع نماییم و حاصل جمع آن را بر تعداد دروس مرتبط با رشته تقسیم نماییم معدل رشته باید حداقل 14 باشد.

رشته های دانشگاهی مرتبط با رشته علوم انسانی عبارتند از : رشته های پرطرفدار: حقوق قضایی، روان شناسی، حسابداری و سایر رشته ها نیز مدیریت(مالی،دولتی،بیمه،بازرگانی)اقتصاد،علوم اجتماعی،جامعه شناسی و … که برای تمام این مشاغل همانطور که اشاره شد به قدرت بیان و روابط اجتماعی بالا نیاز است.  


انتخاب رشته علوم و معارف اسلامی در پایه نهم
در رشته علوم و معارف اسلامی ارتباط بیشتری با دروس معارف اسلامی ، تفسیر قرآن ، فقه و ... برقرار خواهد شد و برای دانش آموزانی که به مسائل حوزوی و ادبیات عربی علاقه بیشتری دارند توصیه می شود . دروس این رشته نیز مانند رشته علوم انسانی نیاز به توانایی حفظیات بیشتری دارند. فارغ التحصیلان این گروه می توانند در دانشگاه های علوم و حدیث و حوزه علمیه ادامه تحصیل دهند . این دسته از داوطلبان همچینین می توانند به دلیل نزدیکی با رشته انسانی در زیر گروه انسانی موفقیت نسبی کسب کنند .
1 . در رشته علوم و معارف اسلامی مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور در هر یک از درس های زبان و ادبیات فارسی ، عربی و مطالعات اجتماعی در سه پایه دوره متوسطه اول بدون ضریب کمتر از 42 نباشد .
2 . نمره درس زبان و ادبیات فارسی در سه سال دوره متوسطه اول با ضریب 4 محاسبه می شود .
3 . نمره درس مطالعات اجتماعی در سه سال دوره متوسطه اول با ضریب 3 محاسبه می شود .
4 . نمره درس عربی در سه سال دوره متوسطه اول با ضریب 2 محاسبه می شود .
5 . مجموع نمرات دروس مرتبط با رشته در سه سال دوره متوسطه اول با در نظر گرفتن ضریب هر یک از دروس حداقل 378 باشد. یعنی به عبارت دیگر چنانچه نمرات هر درس را در ضریب آن جمع نماییم و حاصل جمع آن را بر تعداد دروس مرتبط با رشته تقسیم نماییم معدل رشته باید حداقل 14 باشد .
 
انتخاب رشته شاخه‌ فنی و حرفه‌ای در پایه نهم
رشته فنی حرفه ای شامل چهار زیر می شود:
گروه هنر شامل رشته‌هایی مانند سینما، انیمیشن، نقاشی، هنرهای تجسمی، هنرهای چوبی و قلم‌زنی، گرافیک، طراحی و دوخت و... است.
گروه صنعت شامل رشته‌های: الکترونیک، الکتروتکنیک، مکانیک خودرو، نقشه‌برداری، متالوژی، ساخت و تولید، نقشه‌کشی عمومی، صنایع فلزی، صنایع چوب و کاغذ و… است.
گروه کشاورزی شامل: امور زراعی و دامی، امور دامی، مهندسی تولیدات گیاهی، تکنولوژی گیاه‌پزشکی، تکنولوژی پرورش طیور، مدیریت تلفیقی آفات، تکثیر و پرورش آبزیان، صنایع غذایی، ماشین‌های کشاورزی و…است.
گروه خدمات شامل رشته‌های: کامپیوتر، نقشه‌کشی معماری، کودک یاری، مدیریت خانواده، حسابداری، بازرگانی، تربیت‌بدنی و … است.

یادمان باشد با انتخاب رشته فنی حرفه ای شانس قبولی خود را در دانشگاه های درجه یک کشور تا مقطع ارشد از خود گرفته ایم و اصولا برای ورود به کارشناسی ارشد دانشگاه های خوب نیز با ضعف علمی محسوسی نسبت به دانشجویانی که از رشته ریاضی فارغ التحصیل شده اند مواجه هستند ( که البته با تلاش و کوشش قابل جبران است )
اما از سویی دیگر با مهارت های فنی آموخته در این رشته ها می توان زودتر و راحت تر وارد بازار کار شد و به نوعی فارغ التحصیلان رشته های فنی حرفه ای زودتر مهارت و نوآوری خود را در شغل انتخابی به ظهور رسانند.

اگر قصد مهندس شدن یا مدیر شدن و تحصیلات عالی را دارید رشته ریاضی نسبت به فنی اولویت بهتری دارد اما اگر می خواهید زودتر وارد بازار کار شوید رشته های فنی حرفه ای توصیه می شود.

لازم به ذکر است دانش آموزانی که به کارهای عملی علاقه بیشتری دارند در رشته های فنی حرفه ای موفق تر خواهند بود .
شاید از گذشته این تصور در بین بعضی خانواده ها رواج یافته باشد که فقط شاگر تنبل ها یا کسانی که از درس خواندن فراری هستند سراغ رشته های فنی حرفه ای می روند . حتی اگر چنین تصوری درست باشد باید به جنبه مثبت قضیه نگاه کنیم . قرار نیست همه مهندس شوند ... حداقل اگر کمی واقع بینانه تر به فارغ التحصیلانی که در اقوامتان حضور دارند نگاه کنید خواهید دید بیشتر این به ظاهر مهندسان از انجام کوچک ترین کارهای فنی ناتوانند و فقط اسم مهندسی را یدک می کشند . اما اگر فرزند شما با علاقه خود به سراغ این رشته ها برود حداقل نتیجه ای که در پی خواهد داشت این است که شاید با گرفتن یک فوق دیپلم یا حتی دیپلم دیگر از ادامه تحصیل منصرف شود ولی حداقل یک عمر با ان چیزی که در چندسال تحصیلش در دبیرستان و شاید دانشگاه می آموزد کارهای خیلی ها را راه می اندازد و از این بابت نقش موثری در اجتماع ایفا خواهد کرد .

1 . اگر کسی می خواهد وارد رشته های فنی حرفه ای شود باید مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور هر یک از درس های ریاضی و علوم تجربی و حرفه و فن در سه پایه دوره راهنمایی بدون ضریب کمتر از 30 نباشد.
2 . نمره درس ریاضی (1) اول متوسطه بدون تبصره و حداقل 10 باشد.
3 . مجموع نمرات درس های مرتبط با رشته در دوره راهنمایی و پایه اول متوسطه ( بدون احتساب نمره درس کارگاه خود اتکایی ) باید حد اقل 120 و معدل آن ها کمتر از 12 نباشد .

انتخاب رشته شاخه‌ کارودانش در پایه نهم
رشته کارودانش از لحاظ عنوان رشته ها شباهت زیادی با رشته فنی حرفه ای دارند ولی اولا انتخاب گرایش های جزئی تر در رشته های کارودانش ممکن تر هستند همچنین این امکان وجود دارد که برای اخذ دیپلم کارودانش به مدرسه مراجعه نکرد و صرفا با مراجعه به آموزشگاه های فنی حرفه ای که مجوز خود را از سازمان فنی و حرفه ای گرفتند به دانش آموزان دیپلم کارودانش دهند.
مراکز و واحدهای آموزشی مربوط به این شاخه «هنرستان کاردانش» نامیده می‌شوند. در مجموع ورود به رشته های فنی دشوارتر و گذراندن دروس رشته های فنی نیز سخت تر از رشته های کاردانش می باشد  اما شرایط استخدامی برای رشته های فنی حرفه ای بهتر می باشد و احد های کارگاهی رشته کاردانش بیشتر است .

رشته کاردانش آسان ترین رشته برای گرفتن دیپلم می باشد و با توجه به اینکه در بیشتر مدارس و آموزشگاه های کارودانش سخت گیری زیادی روی دانش آموزان وجود ندارد در نتیجه بعد از اخذ دیپلم به دلیل نا آشنایی نسبی دانش آموز با مباحث دید خوبی نسبت به آن در بازار کاری وجود ندارد .

دانش‌آموزانی که از توانایی کمتری برای یادگیری دروس تئوری برخوردارند، می‌توانند در این شاخه به ادامه‌ی تحصیل بپردازند. دانش‌آموزان این شاخه بعد از اتمام تحصیل، مدرک معتبری از طرف مرکز تحصیلی در حوزه‌ی مرتبط با رشته‌ی تحصیلی خود دریافت می‌کنند که می‌تواند برای ورود به بازار کار برای آن‌ها بسیار مفید باشد.

این دو شاخه علاوه بر شباهت‌های فراوان دارای تفاوت‌هایی نیز هستند. بیشتر دروس ارائه‌شده در شاخه‌ی کار و دانش عملی و کارگاهی است و دروس تئوری کمی در آن جای دارد، اما در شاخه‌ فنی‌وحرفه‌ای دروس تئوری نیز برای دانش‌آموزان ارائه می‌شود؛ بنابراین شرایط ورود و ادامه‌ی تحصیل در شاخه‌ی فنی حرفه‌ای به‌مراتب سخت‌تر از کار و دانش است.
شاخه‌ کار و دانش به علت عملی بودن دروس تنوع رشته‌های بالاتری نسبت به شاخه‌ی فنی‌وحرفه‌ای دارد. به‌طور میانگین برای شاخه‌ کاردانش حدود 150 زیرشاخه و برای شاخه‌ی فنی‌وحرفه‌ای حدود 40 زیررشته می‌توان نام برد.

هرچند در مدارس کاردانش نیز استثنا وجود دارد و مدارس کاردانشی داریم که از لحاظ کیفیت با مدارس فنی حرفه ای قابل مقایسه اند.

1 . برای انتخاب رشته کارودانش در انتخاب رشته پایه نهم مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریورهر یک از درس های ریاضی ، کار و فناوری در سه پایه دوره اول بدون ضریب کمتر از 36 نباشد .
2 . نمره درس ریاضی در سه سال دوره متوسطه اول با ضریب 2 محاسبه می شود .
3 . نمره درس کار و فناوری در سه سال دوره متوسطه اول با ضریب 3 محاسبه می شود .
4 . مجموع نمرات دروس مرتبط با رشته در سه سال دوره متوسطه اول با در نظر گرفتن ضریب هر یک از دروس حداقل 180 باشد. یعنی به عبارت دیگر چنانچه نمرات هر درس را در ضریب آن جمع نماییم و حاصل جمع آن را بر تعداد دروس مرتبط با رشته تقسیم نماییم معدل رشته باید حداقل 12 باشد .
 

سوالات متداول
1- آیا با کسب هر معدلی امکان انتخاب هر کدام از رشته ها وجود دارد ؟
خیر . برای اتنخاب هر یک از رشته های علوم پایه ، فنی حرفه ای و کاردانش شرط کسب حداقل معدل وجود دارد .

2- بر چه معیاری باید انتخاب رشته انجام شود ؟
دانش آموزان باید بر اساس علاقه ، سوابق تحصیلی ، بازار کار رشته مورد نظر و ... انتخاب رشته خود را انجام دهند .

3- رشته ریاضی فیزیک بهتر است یا رشته علوم تجربی ؟
برای هر دانش آموز با توجه به وضعیت تحصیلی ، علاقه و توانایی های فردی ممکن است یکی از این دو رشته مناسب باشد .