يکشنبه ۳۰ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 19 May 2024
تاریخ انتشار :
سه شنبه ۲۵ بهمن ۱۴۰۱ / ۱۰:۲۱
کد مطلب: 61263
۲
سه نکته ای که باید درمورد نظریه یادگیری اجتماعی بدانیم

یادگیری اجتماعی (Social Learning Theory) چیست؟

نظریه یادگیری اجتماعی چگونه کار می کند؟
یادگیری اجتماعی (Social Learning Theory) چیست؟
نظریه یادگیری اجتماعی (Social Learning Theory) چیست؟
اگر برای یادگیری مردم مجبور بودند فقط بر اساس بازخوردهایی که از رفتار و واکنش های خود می گرفتند، تکیه کنند، یادگیری به کاری طاقت فرسا و شاید خطرناک تبدیل می شد
یادگیری یک فرایند بسیار پیچیده است که تحت تاثیر عوامل متنوعی قرار می گیرد.

همانطور که اکثر والدین می دانند، مشاهده می تواند در تعیین اینکه کودکان چگونه و چه چیزهایی می آموزند، نقشی حیاتی ایفا می کند.
همانطور که یک ضرب المثل انگلیسی می گوید، "کودکان مثل اسفنج هستند، و تمام تجاربی که هر روز دارند را به درون خود می کشند".
به دلیل پیچیدگی زیادِ یادگیری، نظریه های روانشناختی متعددی برای تبیین چگونگی و چرایی یادگیریِ افراد تدوین شده اند.
روانشناسی به نام آلبرت بندورا (Albert Bandura) یک نظریه یادگیری اجتماعی ارائه کرد، که در آن می گوید "یادگیری از طریق تعامل میان سه عنصر مهم مشاهده، تقلید، و الگوسازی اتفاق می افتد.

در نظریه بندورا، عناصری از نظریه های رفتاری [که می گویند رفتارها از طریق شرطی سازی آموخته می شوند] و نظریه های شناختی [که تاثیرات روانشناختی مانند توجه و حافظه را در نظر می گیرند] با هم ترکیب شده اند.


نظریه یادگیری اجتماعی چگونه کار می کند؟
طول نیمه اول قرن بیستم، مکتب روانشناسی رفتاری به یک نیروی غالب و مسلط تبدیل شد.
رفتارگرایان پیشنهاد کردند که تمام یادگیری ها در نتیجة تجربه مستقیم با محیط و از طریقِ فرایندهای تداعی و تقویت رخ می دهند.
برای مثال زمانی که افراد با دیدن راننده ای که بخاطر سرعت زیاد تصادف می کنند، در اینجا بخاطر تداعی دو حادثه کنار هم (سرعت زیاد و تصادف) یاد می گیرند برای جلوگیری از حادثه بد با سرعت پایین و مناسب رانندگی کنند(تداعی). و یا بخاطر برنده شدن کسی در قرعه کشی یک بانک خاص، یاد می گیریم که در آن بانک حسابی افتتاح کنیم(تقویت).
نظریه بندورا ریشه در بسیاری از مفاهیم اساسیِ نظریه یادگیری سنتی نیز دارد، او اعتقاد داشت که تقویت مستقیم نمی تواند تنها عامل برای تمام انواعِ یادگیری ها باشد.

بعنوان مثال، کودکان و بزرگسالان اغلب چیزهایی را می آموزند که تجربه مستقیمی با آنها نداشته اند.
حتی اگر شما هرگز یک چوب بیسبال را در زندگی خود نچرخانده باشید، احتمالا بازهم اگر کسی یک چوب بیسبال به شما بدهد و بگوید که سعی کنید توپ را بزنید، می دانید که چطور باید با آن کار کنید. دلیل آن این است که شما در تلویزیون یا در استادیوم دیگران را در حین انجام این عمل مشاهده کرده اید.

درحالیکه نظریه های یادگیری رفتاری می گویند که تمام یادگیری ها در نتیجه تداعی هایی شکل می گیرند که با شرطی سازی، تقویت، و تنبیه شکل گرفته اند، نظریه یادگیری اجتماعی بندورا پیشنهاد می کند که یادگیری صرفا با مشاهدة رفتارهای دیگران نیز رخ می دهد.

نظریة بندورا یک عنصر اجتماعی را نیز اضافه کرد، که بر اساس آن مردم می توانند با مشاهدة دیگر افراد اطلاعات و رفتارهای جدید را بیاموزند. این نوع یادگیری که به آن یادگیریِ مشاهده ای (observational learning) می گویند، انواع رفتارها را تبیین می کند؛ ازجمله رفتارهایی که قابل توضیح با دیگر نظریه های یادگیری نیستند.
 
سه نکته ای که باید درمورد نظریه یادگیری اجتماعی بدانیم
سه مفهوم هسته ای در قلب نظریه یادگیری اجتماعی نهفته اند:
اول، این مفهوم است که افراد می توانند از ظریقِ مشاهده بیاموزند.
دوم، این مفهوم است که حالت های روانی درونی بخشی ضروری از این فرایند را تشکیل می دهند.
و
سوم، این نظریه می گوید که فقط به دلیل اینکه چیزی آموخته شده است نمی تواند این معنی را داشته باشد که باعثِ تغییر در رفتار خواهد شد.
بندورا در کتاب خود با نام نظریه یادگیری اجتماعی در سال 1977 توضیح داد که
"اگر مردم مجبور بودند فقط بر تاثیرات اعمالِ خود برای شکل دادن به رفتارهایشان تکیه کنند، یادگیری به کاری طاقت فرسا و شاید خطرناک تبدیل می شد."
خوشبختانه، اکثر رفتارهای انسانی از طریق مشاهده و الگوسازی آموخته می شوند. 
با مشاهده دیگران، فرد یک ایده از اینکه چطور می توان رفتارهای جدید را اجرا کرد، بدست می آورد و در موقعیت های بعدی، این اطلاعات کدگذاری شده بعنوان یک راهنمای برای رفتار و عمل عمل خواهد کرد.
بگذارید هر یک از این مفاهیم را بطور عمیق تر بررسی کنیم.
1- افراد می توانند از طریق مشاهده بیاموزند
در یکی از معروف ترین آزمایشات در تاریخ روانشناسی، بندورا نشان داد که کودکان رفتارهایی را می آموزند و تقلید می کنند که در دیگر افراد مشاهده کرده اند. کودکانی که در مطالعات بندورا بودند، یک بزرگسال را مشاهده می کردند که با یک عروسک رفتار خشونت آمیزی را نشان می دادند.
وقتی بعدا به کودکان اجازه داده شد که در یک اتاق با عروسک بازی کنند، آنها شروع به تقلیدِ رفتارهای پرخاشگرانه ای کردند که قبلا مشاهده کرده بودند.

بندورا سه الگوی اساسیِ یادگیری مشاهده ای را شناسایی کرد:
الگوی زنده، که شامل فردی حقیقی می شود که یک رفتار را به نمایش می گذارد یا اجرا می کند.
الگوی آموزشی کلامی، که شامل توصیف و توضیح رفتار می شود.
الگوی نمادین، که شاملِ شخصیت های واقعی یا تخیلی می شود که رفتارهایی را در کتابها، فیلم ها، برنامه های تلویزیونی، یا رسانه های آنلاین به نمایش می گذارند.
همانطور که می بینید، یادگیری مشاهده ای لزوما نیازمند این است که فرد دیگری را در حین انجام یک فعالیت مشاهده کنیم.
شنیدن آموزش های کلامی مانندِ گوش دادن به یک پادکست رادیویی نیز می تواند به یادگیری منجر شود. همچنین می توانیم با خواندن، شنیدن، یا مشاهدة اقدامات شخصیت های موجود در کتابها یا فیلم ها نیز بیاموزیم.
همانطور که می توانید تصور کنیم، این نوع یادگیری مشاهده ای است که به بحث درمورد تاثیر رسانه ها روی کودکان در بین والدین و روانشناسان منجر شده است.
بسیاری نگران این هستند که کودکان می توانند از بازی های ویدیویی خشونت آمیز، فیلم های سینمایی، برنامه های تلویزیونی، و ویدیوهای آنلاین، رفتارهایی مانند پرخاشگری را بیاموزند.

2- حالت های روانی برای یادگیری اهمیت دارند.
همیشه مشاهدة صرف رفتارهای دیگران نمی تواند به یادگیری منجر شود. حالت روانی و انگیزش شما نیز در تعیین اینکه یادگیری آموخته می شود یا خیر تاثیرگذار هستند.
درحالیکه نظریه های یادگیری رفتاری می گویند که تقویت بیرونی باعث یادگیری می شود، بندورا متوجه شد که تقویت همیشه از منابع بیرونی شکل نمی گیرد.
بندورا متوجه شد که تقویت بیرونی و محیطی تنها عاملی نیست که برروی یادگیری و رفتار تاثیر می گذارد. او تقویت درونی را بعنوان شکلی از پاداش درونی، مانند احساس افتخار و غرور، رضایت، و احساس پیشرفت، توصیف کرد.
در واقع این احساسات و تقویت های دورنی هستند که تعیین می کنند آنچه مشاهده می گردد یاد گرفته شود یا خیر.

3- یادگیری لزوما به تغییر در رفتار منجر نمی شود.
پس چطور می توانیم تعیین کنیم که چه موقع چیزی آموخته شده است؟ در بسیاری از موارد، سریعا پس از اینکه رفتار جدید به نمایش گذاشته شد، می توان یادگیری را مشاهده کرد. وقتی شما دوچرخه سواری را به یک کودک می آموزید، با رها کردن کودک در حین دوچرخه سواری به سرعت می توانید بفهمید که یادگیری رخ داده است یا خیر.
اما گاهی می توانیم چیزهایی را بیاموزیم بدون اینکه آن یادگیری به سرعت قابل مشاهده نباشد (نگاهی شود به مقاله یادگیری پنهان یا نهفته (latent learning) چیست؟). درحالیکه نظریه پردازان اعتقاد داشتند یادگیری به تغییر دائمی در رفتار منجر می شود، یادگیری مشاهده ای می گوید که افراد می توانند بدون نشان دادن رفتارهای جدید، اطلاعات جدید را بیاموزند.

یادگیری مشاهده ای چگونه رخ می دهد؟
همچنین مهم است که توجه کنیم تمام رفتارهای مشاهده شده بطور موثر آموخته نمی شوند. چرا؟
عواملی مانند الگو و یادگیرنده می توانند در اینکه یادگیری اجتماعی موفق یا ناموفق باشد، نقش داشته باشند. برخی گامها و اقداماتی که در رخ دادن یادگیری مشاهده ای موثر هستند شامل موارد زیر هستند:
توجه: برای اینکه یاد بگیرید، نیاز دارید که توجه کنید. هرچیزی که توجه شما را منحرف کند، تاثیری منفی برروی یادگیری مشاهده ای خواهد داشت. اگر الگو جذاب باشد یا جنبه ای نو در این شرایط یادگیری وجود داشته باشد، به احتمال بسیار بیشتری توجه کامل خود را به یادگیری معطوف خواهید کرد.
 
نگهداری: توانایی ذخیره اطلاعات نیز بخشی از فرایند یادگیری است. نگهداری می تواند تحت تاثیر عوامل متعددی باشد، اما توانایی بیرون کشیدن اطلاعات در زمان های بعدی و عمل کردن بر اساس آن، یک فرایند حیاتی در یادگیری مشاهده ای است.
بازتولید: وقتی شما به الگو توجه کردید و اطلاعات را نگهداری کردید، وقت آن می رسد که رفتاری مشاهده شده را اجرا کنید. تمرین بیشترِ رفتار آموخته شده به بهبودی و ارتقاء مهارت می انجامد.
 
انگیزش: درنهایت، برای اینکه یادگیری مشاهده ای موفق باشد نیاز دارید که انگیزش آن را داشته باشید که رفتار الگوسازی شده را تقلید کنید. تقویت و تنبیه نقش مهمی در انگیزش ایفا می کنند. درحالیکه تجربه کردن این انگیزش ها می تواند بسیار موثر باشد، مشاهده دیگران در حین دریافت همان تقویت یا تنبیه نیز می تواند در این فرایند تاثیرگذار باشد. بعنوان مثال، اگر ببینید که دانش آموز دیگری به خاطر سروقت حاضر شدن در کلاس جایزه می گیرد، شما نیز هر روز چند دقیقه زودتر به مدرسه خواهید رفت.

 
کاربردهایی برای نظریه یادگیری اجتماعی
نظریه یادگیری اجتماعی می توانند کاربردهای متعددی در دنیای خارج داشته باشد.
بعنوان مثال، محققان می توانند از این نظریه استفاده کنند تا بفهمند پرخاشگری و خشونت چطور می توانند از طریق یادگیری مشاهده ای به افراد دیگر منتقل شوند (آموخته شوند).
محققان با مطالعة خشونت می توانند درک بهتری از عواملی پیدا کنند که باعث می شوند کودکان رفتارهای پرخاشگرانه ای که در تلویزیون و سینماها به نمایش گذاشته می شوند را تقلید و انجام دهند.
همچنین می توان از یادگیری اجتماعی برای آموزش رفتارهای مثبت به مردم نیز استفاده کرد.
محققان می توانند از نظریه یادگیری اجتماعی استفاده کنند تا شیوه های استفاده از الگوهای نقشِ مثبت برای تشویق رفتارهای مطلوب و تسهیل تغییر اجتماعی را بررسی کرده و بشناسند.
 
نتیجه‌گیری
نظریه یادگیری اجتماعیِ بندورا، علاوه بر تاثیری که برروی دیگر روانشناسان داشته است، کاربردهای ضمنی مهمی نیز در حیطه آموزش و پرورش داشته است.
امروزه، هم معلمین و هم والدین می دانند که الگودهی رفتارهای صحیح چقدر برای کودکان اهمیت دارد. دیگر راهبردهای کلاسی مانند تشویق کردن کودکان و رشد خودکارآمدی آنها نیز ریشه در نظریه یادگیری اجتماعی دارند.

همانطور که بندورا مشاهده کرد، اگر مجبور بودید همه چیز را با تجربه های شخصی بیاموزید، زندگی بسیار بسیار دشوار و حتی خطرناک می شد.
بسیاری از بخش های زندگی شما ریشه در تجارب اجتماعی شما دارند، بنابراین اصلا غافلگیر کننده نیست که مشاهده کردن دیگران چنین تاثیر حیاتی در کسب دانش و مهارت های جدید دارد.

با درک بهترِ چگونگی عملکرد نظریه نظریه یادگیری اجتماعی، می توانید شناخت بیشتری از تاثیر قدرتمند مشاهده در شکل دادن به چیزهایی که می دانیم و انجام می دهیم بدست آورید.
مرجع : خود شکوفا
نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

به خاطر توهین‌های همسرم اعتماد به نفس ندارم
نظریه ویگوتسکی به زبان ساده
۷ شبهه غیرواقعی درباره تعطیلی پنجشنبه ها و پاسخ صحیح به آن
سوگ بعد از سقط و غمی‌ بی‌پایان
نقش تمایز یافتگی در رضایت زناشویی
مشکلات بلوغ در پسران
پرتناقض‌ترین سن کودک کدام است؟
تاثیر مخرب تجربه آزار در دوران کودکی بر سلامت روان
اینفلوئنسرهای نوجوان چگونه بر کودکان تاثیر روانی می گذارند؟
بعضی دفترخانه‌ها با دریافت پول بیشتر،صیغه عقد را برای پسر معتاد جاری می‌کنند!
چرا فنلاند «شادترین مردم جهان» را دارد؟
علت پرحرفی کودکان؛ چطور رفتار کنیم؟
یک رابطه خوب زمانی است که کسی پذیرای گذشته، پشتیبان امروز و مشوق فردایتان باشد.